ترەمپ و هاریس بە جیدییەوە لە پرسی غەززە و ئاشتی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەڕوانن، تائێستاش چەندینجار لەگەڵ کۆمەڵگەی موسڵمانان و عەرەبی لە میشگن لەسەری کۆبوونەتەوە، دەشیانەوێت بگەنە ئاشتی لە ناوچەکە، بەڵام بۆچوونیان لەسەر رێگەی گەیشتنیان بە ئاشتی جیاوازە. هاریس لەگەڵ ئاگربەست و ترەمپیش لەگەڵ بردنەوەیەکی خێراتری ئیسرائیلە لە شەڕەکە
رۆژی سێشەممە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا دەکرێت، لە نێوان بەربژێری دیموکراتەکان، کامالا هاریس و بەربژێری کۆمارییەکان دۆناڵد ترەمپ، هەرکامیان هەڵبژاردنەکە ببەنەوە و بچنە کۆشکی سپی، رووبەڕووی کۆمەڵێک ئاستەنگیی کورتمەودا و درێژمەودا دەبنەوە و، ناچارن کاتیان بۆ تەرخان بکەن.
سەرباری هەبوونی رێککەوتنێکی ستراتیجی، عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کە پەیوەندییەکی ناڕوونی لەگەڵ واشنتن دا هەیە؛ گۆڕانی ئیدارەش چ لە بەغدا، چ لە واشنتن کاریگەریی لەسەر ئەو پەیوەندییانە دەبێت، بەتایبەتیش کە بەشێک لە لایەنەکانی عێراق لە دژی پەیوەندیی بەهێزی سەربازی و ئەمنین لەگەڵ واشنتن. ئیدارەی واشنتنیش چەندین نیگەرانیی ئەمنیی لە عێراق هەیە، هەبوونی دوو بەربژێریش بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا کە بۆچوونی تەواو جیاوازیان لەسەر عێراق و ناوچەکە هەیە، کاریگەریی لەسەر داهاتووی ئەو پەیوەندییانە دەبێت
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت، هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بەشێوەیەکی دادپەروەرانە و رێکوپێک بەڕێوەچوو و داوا لە لایەنە سیاسییەکان دەکات، دانوستاندن بکەن بۆ پێکهێنانی حکومەتێک کە نوێنەرایەتیی دەنگی خەڵک بکات.
بەشداربووان کۆک بوون لەسەر ئەوەی "هەبوونی پەیوەندیی بەهێز و باش، خزمەت بە هەولێر و بەغدا دەکات" هاوکات ئەستەمیشە باسی سەربەخۆیی وزەی عێراق بکرێت، ئەگەر حکومەتی عێراق لەگەڵ هەولێر پەیوەندییەکی باشی نەبێت و سوود لە وزەی کوردستانیش وەرنەگرێت.
چەند رۆژێکی دیکە یەک ساڵ بەسەر رووداوەکانی 7ی ئۆکتۆبەر و دەستپێکردنی شەڕی حەماس و ئیسرائیل تێدەپەڕێت
فەرماندەی پێشووی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریکا (سێنتکۆم) پشتیوانیی خۆی بۆ کەمکردنەوەی هێزەکانی وڵاتەکەی لە عێراق و هێشتنەوەیان لە رۆژئاوای کوردستان و سووریا دەردەبڕێت
بەرپرسی شانەی پەیوەندییەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش رایگەیاند، نێوەڕۆکی رێککەوتنی رۆژی 27ی ئەیلوولی 2024 لەنێوان ئەمریکا و عێراق دا کۆتاییهێنان نییە بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، "ئەوە گواستنەوەیە لە قۆناخێكەوە بۆ قۆناخێکی دیکە" و ناڕازی بوو لەوەی "ئەمە بە شێوەیەک خراوەتەڕوو، کە ئەمە کۆتایی بە پشتگیریی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژ بە داعش بۆ حکومەتی عێراق دەهێنێت، ئەوە راست نییە."
نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش رایگەیاند، ژێرخانی داعشیان "تێکشاندووە"، بەڵام مەترسیی داعش ماوە و دەشڵێت، "هێشتا کاری زۆرمان ماوە بیکەین". هەر لەوبارەوە گوتی، "لەم ناوچەیە ناکشێینەوە، سەرنجیشمان لەسەر ناوچەکە لانادەین."
کۆمیسیاری گشتیی رێکخراوی ئونروای سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان، لە رێگەی رووداوەوە رایگەیاند، ئەوان بۆ غەززە پێویستیان بە 80 ملیۆن دۆلار هەیە و ئێستا پارەی بەردەستیان کەمبووەتەوە. گوتیشی، بەهۆی بڕیارێکی کۆنگرێس، یارمەتییە داراییەکانی ئەمریکا بۆ غەززە سڕکراون.
وەزیری ئیندۆنیزیا بۆ کاروباری وەبەرهێنان و دەریایی لە نیویۆرک قسەی بۆ رووداو کرد و گوتی، ئێستا توێژینەوەیەکی زۆر لەسەر گیای دەریایی دەکرێت، گیاکە دەتوانێت یارمەتیی کەشوهەوا، کەمکردنەوەی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و پلاستیک بدات.
یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، هەرێمی کوردستان "داهاتوویەکی روونی لەپێشە، ئەگەر بە دیموکراسییەوە پابەند بێت."
سەرۆکی قوبرس بە رووداوی راگەیاند، ئامادەن لەگەڵ رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان و هەر لایەنێکی دیکە کار بکەن بە مەبەستی چارەسەرکردنی ئەو کێشەیەی لەنێوان هەردوو قوبرسدا هەیە
وەزیری دەرەوەی عێراق لەبارەی رێککەوتنی نێوان حکومەتی وڵاتەکەی و حکومەتی ئەمریکا بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە عێراق بە رووداوی راگەیاند، دوو خاڵ ماون کە لەنێوان هەردوولادا گفتوگۆیان لەبارەوە دەکرێت.
یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ سەرچاوەکانی وزە لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رووداو دا، باس لە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەکات و بە گرنگی دەزانێت، دەڵێت ئێستا نەوتی هەرێمی کوردستان بە دەرگای پشتەوە دەچێتە دەرەوە، ئەوەش نە سوودی بۆ هەولێر هەیە، نە بەغدا و داوا لە هەولێر و بەغدا دەکات، بە جیدی پێکەوە کار بکەن بۆ ئەوەی بۆرییەکە بە زووترین کات بخەنەوە کار "تەنیا لایەنێک کە سوود لە دۆخی ئێستا وەردەگرێت قاچاخچییەکان و ئێرانییەکانن".
حکومەتی عێراق و پەیمانگەی بەیکەر بۆ پرسی وزە یاداشتێکی هاوئاهەنگییان واژۆکرد؛ یاداشتەکە تایبەتە بە پێدانی سکۆڵەرشیپ بە خوێندکارانی عێراق و هەرێمی کوردستان.
ئامانجی هاتنی ئەو شاندە، بانگهێشتکردنی کۆمپانیا ئەمریکییەکانە تاوەکو وەبەرهێنان لە کەرتی نەوت و غازی عێراق دا بکەن و گەڕی شەشەمی گرێبەستەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق بەتەنیا بۆ کۆمپانیا ئەمریکییەکان بێت، ئەمەش لەدوای نیگەرانییەکانی ئەمریکا هات کە گەڕی پێنجەمی گرێبەستەکانی نەوت و غازی عێراق هەمووی بۆ کۆمپانیا چینییەکان چوون و هیچ کۆمپانیایەکی ئەمریکی بەشدار نەبوو.
د. شاکر گەرگەری، لێکۆڵینڤانە لە زانکۆی جۆرج تاون لە واشنتن، بە رووداوی گوت، نابێت بەربژێرەکان بە تەنیا پشت بە ئەنجامی راپرسییەکان ببەستن، چونکە هەندێک جار ئەو راپرسییانە کاریگەریی نەرێنییان لەسەر لایەنگرەکانیان دەبێت، وەک چۆن لە 2016 بەسەر هیلاری کلینتن، بەرامبەر بە دۆناڵد ترەمپ دا هات.
قسەم لەگەڵ چەندین سێناتۆر و ئەندامی کۆنگرێس کرد، هەندێکیان چونکە هیچ زانیارییان نەبوو، ئامادەنەبوون قسە بۆ کامێرا بکەن و هەنێکیشیان بەباشی کوردیان دەناسی و بە هاوبەشی گرنگ ناویان دەبرد.
باڵیۆزی باڵای ئەمریکا بۆ دادپەروەری لە تاوانی نێودەوڵەتی دەڵێت، داعش "هێزێکی تۆقێنەر بوو" کە بووە هۆی کاولکاری و ئاوارەبوونی خەڵکێکی زۆر کە ئێستایش دوای 10 ساڵ هەر ئاوارەن. ئاماژەی بەوەش کرد، "بۆ جینۆسایدی ئێزدییەکان و کەمینە ئایینییەکانی دیکەی نێو عێراق، دادپەروەری بەدینەهاتووە."
شەوی دووشەممە، 05-08-2024، گوتەبێژێكی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا، بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "دەتوانین پشتڕاستی بکەینەوە هێرشێکی مووشەکی کراوەتە سەر هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانانی نێودەوڵەتی لە بنکەی عەین ئەسەد."
لە دوای تێپەڕینی 10 ساڵ بەسەر جینۆسایدی ئێزدییەکان، هێشتا ئێزدییەکان بەدوای دادپەروەری و دابینکردنی پێویستییە سەرەتاییەکانیاندا وێڵن.
جێگری گوتەبێژی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا دەڵێت، "بڕواناکەین هێرشەکەی جورف سەخر [لە بابل] کاری لە گفتوگۆی لیژنەی باڵای سەربازی کردبێت." دەشڵێت، "زۆر بە روونی گوتوومانە رێکاری پێویست بۆ پاراستنی هێزەکانمان دەگرینەبەر."
بڕیارە رێڤەبەری خۆسەر لە مانگی ئاب هەڵبژاردنی شارەوانییەکان لە سنووری دەسەڵاتدارێتیی خۆی لە رۆژئاوای کوردستان و باکووری سووریا ئەنجام بدات
باڵەخانەکە لە هاوینی 2018ـەوە لەلایەن ژمارەیەک کۆمپانیای ئەمریکی، خۆجێی و بیانی دەست بە بونیادنانی کراوە و دەبێتە گەورەترین کۆنسوڵخانە لەسەر ئاستی جیهان کە رووبەرەکەی 200 کیلۆمەتر دووجایە.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە وەڵامی رووداو رایگەیاند پرسی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق، 'شتێکە ئێمە بە جیا لەگەڵ عێراق تاوتوێی دەکەین.'
ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لەگەڵ نوێنەرانی کۆمەڵگەی مەدەنی ئێزدییەکان لە واشنتن کۆبووەوە و تاوتوێی دۆخی شنگال و ئێزدییەکانی لە باشووری کوردستان و عێراق کرد.
واشنتن بڕیاریدا بۆ ماوەی 120 رۆژی دیکە چاوپۆشی لە عێراق بکات بۆ ئەوەی بتوانێت گازی ئێران بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا بکڕێت. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لەو بارەیەوە بە رووداوی راگەیاند، هیچ پارەیەکی عێراق بۆ کڕینی ئەو گازە ناگاتە دەستی ئێران.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، داوا لە عێراقییەکان دەکەن، بەپێی دەستوور سەرۆکێک بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران هەڵبژێرن.
گوتەبێژی هەرێمیی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، "هەوڵەکانی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بەرز دەنرخێنین " و جەختیکردەوە "ئەمریکا بە گرنگی دەزانێت هەڵبژاردنێکی ئازاد و پاک و شەفاف بەڕێوەبچێت".
لیەم واسڵی: پێم وایە بۆ ئەوەی پێشمەرگە ببێتە هێزێکی ئەمنیی درێژخایەن، گرنگە وەکو پێشتر ئاماژەم پێی کرد، لەژێر دەسەڵاتێکی دیموکراتیدا بن و بە پێکهاتەیەکی پیشەگەرانە کاربکەن، پێشموایە کە یەکگرتنەوەیان یەکێکە لە باشترین رێگەکان بۆ ئەوەی ببێتە هێزێکی ئەمنیی خاوەن ئاسۆیەکی روون، مۆدێرن و دیموکرات.
هێرش نادر گەنجێکی کوردی دانیشتووی ئەمریکایە، بەر لە چوار ساڵ ون دەبێت و بێسەروشوێن دەبێت، پاشان بە هەوڵی برا و براژنەکەی دەدۆزرێتەوە، بەڵام بە نیڤشکانی (کەمئەندامی)
جۆن کێربی، راوێژکاری سەرۆکی ئەمریکا و گوتەبێژی ئەنجوومەنی ئاسایشی ئەمریکا لە هەڤپەیڤینێکدا، کە دیار کوردە، بەڕێوەبەری نووسینگەی تۆڕی میدیایی رووداو لە واشنتن لەگەڵی کردووە، رایگەیاند، داعش بەراورد بە ساڵی 2014 لاواز بووە، بەڵام هێشتا رێکخراوەکە "توانادار و تووندوتیژە". هەروەها دەڵێت، "داعش هەوڵدەدات بەشێک لە تواناکانی خۆی بەدەستبێنێتەوە".
ئیتان گۆڵدریچ، جێگری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ کاروباری سووریا لە هەڤپەیڤینێکی تایبەت دا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو رایگەیاند "لە پلانماندا نییە لە سووریا بکشێینەوە". ئیتان گۆڵدریچ روونیدەکاتەوە مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە سووریا بەندە بە رێگرتن لە سەرهەڵدانەوەی داعش "پلانمان وایە بەردەوامبین و ئەرکەکەمان تەواو بکەین بۆ رێگریکردن لە سەرهەڵدانەوەی داعش و بەرەنگاربوونەوەی داعش و کارکردن لەگەڵ هاوبەشەکانمان".
گوتەبێژێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، "بە روونی بە ئێران و گرووپەکانی سەر بە ئێرانمان گوتووە، هێرشکردنە سەر هێزەکانمان جێگەی قبووڵکردن نییە".
ئەپیکور بە فرۆشتنی نەوت لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە رازییە و سێ پێشنیازیش بۆ چارەسەرکردنی پێدانی شایستە داراییەکانی کۆمپانیاکان دەکات
بەرپرسێکی وەزارەتی بازرگانیی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند: "لە پێناو رەخساندنی ژینگەیەکی لەبار" بۆ کۆمپانیا نەوتییەکانی وڵاتەکەیان لە عێراق، لەگەڵ بەغدا "زۆر لە نزیکەوە" لە هاوئاهەنگیدان.
وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی عێراق کۆبووەوە، پرسی ئاگربەستی غەزە و پەیوەندییەکانی واشنتن و بەغدایان تاوتوێکردووە و پشتیوانی عێراقیشی لە پلانی ئاگربەستی غەزەی بەرز نرخاند.
زانکۆی دهۆک رێککەوتنێکی لەگەڵ پەیمانگەی سیاسەتی جیهان لە واشنتن واژۆ کرد؛ رێککەوتنەکە لە پێنج لاپەڕە پێکهاتووە و رێککەوتنێکی لێکتێگەیشتنە، تێیدا بڕوانامەی هاوبەش بە خوێندکارە بەشداربووەکان دەدرێت، بۆ هەر ساڵێکیش 20 کرێدتیان پێدەدرێت کە هاوتایە بە 60 کرێدتی خوێندن لە زانکۆی دهۆک
لە ئەمریکا کۆنگرەی پارتی ئازادیخوازان بەڕێوەدەچێت کە سێیەم پارتی گەورەی وڵاتەکەیە، جگە لە بەربژێرانی خۆیان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا بەربژێری پارتی دیکەش بەشدارن، کە ئەمە بووەتە مایەی ناڕەزایەتیی بەشێکی ئەندامەکانیان.
گفتوگۆیەکی تایبەت بە پەرتووکێک لەبارەی رۆژئاڤای کوردستان و رێڤەبەریی خۆسەر لە سەنتەری وۆڵسن لە واشنتن کرا.پەرتووکەکە بەناونیشانی ''وڵاتۆچکەی رزگاربوو، دروستبوونی هەرێمێکی نیمچە ئۆتۆنۆمی لە باکووری رۆژهەڵاتی سووریا'' لەلایەن د. ئەیمی ئۆوستن، لێکۆلینڤان و مامۆستای زانکۆی جۆرج تاون نووسراوە.
زیاتر لە شەش ساڵ بەسەر داگیرکردنی عەفرین لەلایەن تورکیا و گرووپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیا تێدەپەڕێت. لەماوەی ئەو شەش ساڵەدا، بەپێی راپۆرتە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان و تەنانەت راپۆرتەکانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش، "بەدەیان پێشێلکاری بەرامبەر بە مافەکانی مرۆڤ و هەوڵی دەرکردنی کورد و گۆڕینی دیمۆگرافیا لەو شارە دراوە."
یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ سەرچاوەکانی وزە، سەردانی هەولێر دەکات و لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە.
سوزان هونەرمەند و چالاکڤانێکی دژ بە تووندوتیژییەکانی چەکە لە ئەمریکا، چەند رۆژێکە خەریکی دروستکردنی کارێکی هونەرییە لە دووری چەند مەترێک لە کۆشکی سپی و کۆنگرێسی وڵاتەکەی
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، پشتیوانیی تەواو لە جێبەجێکردنی رێککەوتنی شنگال دەکات، هانی حکومەتەکانی عێراق و هەرێمی کوردستانیش دەدات هەنگاوی پێویست بنێن بۆ جێبەجێکردن و چارەسەکردنی پرسی گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ شنگال و دابینکردنی پێویستییەکانیان
سیناتۆری دیموکرات، کریس ڤان هۆڵن کە لە نووسینگەکەی لە واشنتنی پایتەختی ئەمریکا قسەی بۆ تۆڕی میدیایی رووداو کرد، گوتی "من دیدارێکی زۆر باشم لەگەڵ سەرۆکوەزیران سوودانی دا هەبوو لەم سەردانەیدا". هەروەها دەڵێ، "ئەمریکا لە گرنگیی هەرێمی کوردستان تێدەگات لەنێو سیستمی عێراقی فیدراڵ دا."
پشکنەری گشتیی ئەمریکا سەبارەت بە یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان دەڵێت، پێشکەوتن لە یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگەدا هەیە، بەڵام هێشتا ئاستەنگە سیاسییەکان لەبەردەم ئەو پرۆسەیەدا ماون و "هەستی نادادپەروەری" لەنێوان ئەو یەکانەی وەزارەتی پێشمەرگەدا هەیە کە پێشتر سەر بە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بوون
هێندەی من لێرە لە واشنتن دی سی، سەیری رووداوەکانی کوردستان دەکەم و گوێم لە بەرپرسانی ئەمریکا و دیپلۆماتکارەکانی وڵاتانی دیکە سەبارەت بە کورد و کوردستان دەبێت، راستییەک هەیە گرنگە سەرکردایەتی کوردستان و کوردستانیان بەباشی بیزانن، ئەوەیش ئەوەیە؛ هەرێمی کوردستان بەرگەی لێکترازانێکی دیکە ناگرێت. ئینجا بۆ ئەمریکییەکان گرنگ نییە هۆکاری ئەو لێکترازانە پارتی دیموکراتی کوردستانە یان یەکێتی نیشتمانی کوردستان، یان چ لایەنێکی نێوخۆیی یان دەرەکییە؛ ئەوەی گرنگە، خەڵکی کوردستان و بەتایبەتیش لایەنە سیاسییەکان لێی تێبگەن و بیبیستن ئەوەیە، هەر لێکترازانێک زیانی بۆ هەموو هەرێمی کوردستان دەبێت و هێندەی دیکە زیان بە دۆزی کورد لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و ناوچەکە و عێراق دەگەیێنێت، بە جۆرێک هاوپەیمانەکانیشمان ناتوانن فریامان بکەون و رێگەنەدن بە پشتدا بکەوین.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، رێککەوتنی لایەنە سیاسییەکان لەبارەی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان گرنگە، ئەگەر بۆ گەیشتنی لایەنەکان بە رێککەوتن پێویست بەوە بکات هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان کەمێک دوابخرێت، ئەمریکا لەدژی ئەم دواخستنەی هەڵبژاردن نییە.
بەشێکی سەرکەوتنی ئەو سەردانە و کەشە ئەرێنییەی لە کۆبوونەوەکاندا هەبوون، دەگەڕێتەوە بۆ چەند بڕیارێکی ژیرانەی سەرۆکوەزیرانی عێراق بەر لە هاتنی بۆ واشنتن، کە ئەمەش وایکرد، لەو پرسانە دووربکەوێتەوە کە کاتی زۆریان دەوێت بۆ چارەسەرکردن و بڕیاردان، هەروەها خۆی لەو پرسانە لابدات کە جێگەی نیگەرانیی قووڵی ئەمریکییەکانن و بە هێشتەنەوەیان وەک خۆیان، سوودانیان دەخستە گۆشەیەکی تەنگەوە، کە ئەو بڕیارەنەش ئەوانەبوون:
وەزیری دارایی عێراق بە رووداوی راگەیاند، لەسەر ناردنی مووچە بۆ مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبن.
سێناتۆرێکی دیاری کۆمارییەکان دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی عێراق بە رووداوی گوت "ئێمە دەمانەوێت عێراق بە یەکگرتوویی بهێڵینەوە، نەوەک جیایبکەینەوە. ئەوەش پرسێکی ئاڵۆزە و بۆ چەندین ساڵی دیکەش ئاڵۆز دەبێت."
سەرۆکی دامەزراوەی کۆمیونیتیی کلدانی لە میشیگن دەڵێت، لە کۆبوونەوەیان دا لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی عێراق، باسیان لە چارەسەرکردنی کێشەکانی هەولێر و بەغدا کرد بەتایبەت کێشەی مووچە. دەشڵێت، نیگەرانن لە بڕیاری نەهێشتنی کورسیی کۆتای پێکهاتەکان لە پەرلەمانی کوردستان.
گوتەبێژی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا رایدەگەیێنێت، پێشمەرگە بەردەوام بەشێکی جیانەکراوەی هەوڵەکانی تێکشکاندنی داعش بووە. لەبارەی ئەوەی ئایا سیستمی دژەمووشەکی بۆ پێشمەرگە دابین دەکەن، دەڵێت: "بەڵێ.. ئێمە بەردەوام دەبین لە کارکردن بۆ دڵنیابوون لەوەی کە حکومەتی هەرێمی کوردستان و پێشمەرگە توانای پێویستیان هەبێت." دەشڵێت، ئێران هەڕەشەیەکی بەردەوامە لەسەر سەقامگیریی ناوچەکە.
بەرپرسێکی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، لەگەڵ لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان گفتوگۆیان کردووە و هانیان داون پشتیوانی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان بکەن؛ لەبارەی پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغداش گوتی، هەنگاوی باش نراون و داوایان لێدەکەن لە گفتوگۆکانیان بەردەوام بن بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشەکان.
هەفتەی داهاتوو محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق و شاندێکی باڵا، لەنێویاندا نوێنەرانی هەرێمی کوردستان، لە واشنتن دەبن و لەسەر چەندین پرسی جیاواز لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکا گفتوگۆ دەکەن
بەرپرسێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی گوت وڵاتەکەی نیگەرانە لە بڵاوبوونەوەی چەکی ئێرانی لە ناوچەکە و لەگەڵ حکومەتی عێراقیش کاردەکات بۆ رێگریکردن لە بەقاچاخبردنی چەکی نایاسایی، لەنێو ئەو چەکانەشدا چەکی سەرشان هەیە، کە دەتوانێت فڕۆکە بخاتەخوارەوە.
ئەمریکا ساڵانە لە چوارچێوەی هاوکارییەکانی وەزارەتی بەرگری بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش و تیرۆر، هاوکاریی ئەو هێزانە دەکات کە هاوبەشی ئەمریکا و هاوپەیمانانن لە بەرەنگاربوونەوەی داعش، لەنێویاندا هێزەکانی پێشمەرگە، هێزە عێراقییەکان و هێزەکانی سووریای دیموکرات
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، ئەوان لەو وڵاتانەن کە لە "هەندێ شێوازی" هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە ناڕازین.
شاندێکی باڵای عێراق بە سەرۆکایەتیی وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە ئەمڕۆ دەگاتە واشنتنی پایتەختی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا.
هەرچەندە هێشتا پارتی کۆماری و دیموکراتەکانی ئەمریکا بە فەرمی بەربژێرەکانیان بۆ پۆستی سەرۆکایەتیی وڵاتەکەیان پەسند نەکردووە، بەڵام ئەوە یەکلابووەتەوە کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشوو لە کۆمارییەکان و جۆ بایدن، سەرۆکی ئێستا لە دیموکراتەکان بەربژێری سەرەکیی ئەم هەڵبژاردنە دەبن، کە بڕیارە لە 5ی تشرینی دووەمی 2024 بەڕێوەبچێت
لە پەیمانگەی کوردیی واشنتن لە زانکۆی جۆرج تاون، پانێڵێک بۆ نوێنەرانی هەر چوار بەشی کوردستان رێکخرا. تێیدا باس لە دۆخی کورد لەو وڵاتانە دەکرێت کە کوردستانیان بەسەردا دابەش کراوە، باسەکە تایبەتە بە یەک نەتەوە، بەڵام لە هەر بەشێکی کوردستان، ئاستەنگ و پێشهاتی جیاواز هەن و وەکو ئەوە وایە باسی چوار دەوڵەتی جیاواز بکرێت
ئیدارەی بایدن لە پڕۆژە بودجەی 2025ی وەزارەتی بەرگریی وڵاتەکەی داوای 528 ملیۆن و 699 هەزار دۆلار بۆ هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق و سووریا لە کۆنگرێسی وڵاتەکەی دەکات. لەو بڕە پارەیە، سەرووی 380 ملیۆن دۆلاری بۆ پێشمەرگە و سوپای عێراقە.
گوتەبێژی ئەپیکور دەڵێت، "لەبارەی بودجە و هەناردەکردنی نەوت پەیاممان داوەتە کۆنگرێس و ئەنجوومەنی پیران". ئاشکراشی دەکات، سەرۆکوەزیرانی عێراق بانگهێشتی کۆشکی سپی کراوە و "پێموایە دوای مانگی رەمەزان سەردانەکەی بکات."
ڤیکتۆریا تەیلەر، جێگری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، بەرپرسی کاروباری عێراق و ئێران لە نووسینگەی کاروباری رۆژهەڵاتی نزیک لەبارەی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق، پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا، هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان، گرووپە چەکدارەکانی عێراق و پارتی و یەکێتی و چەند بابەتێکی دیکە قسەی بۆ رووداو کرد.
وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا- پێنتاگۆن بە رووداوی گوت، ئەوان بۆ تاوتوێکردنی پەیوەندی دوو قۆڵی ئاسایش و هاوئاهەنگی زیاتر لەبارەی پرسە گرنگەکانی ئێستا و داهاتوو لەگەڵ مەسرور بارزانی و شاندەکەی کۆدەبنەوە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئەو دەنگۆیانە رەتدەکاتەوە کە گوایە بەهۆی هەڕەشە ئەمنییەکانەوە باڵیۆزخانەی وڵاتەکەیان لە بەغدا چۆڵکراوە و ستافەکەی بۆ وڵاتێکی دراوسێی عێراق گوێزراوەتەوە.
گوتەبێژی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا- پێنتاگۆن دەڵێت، "لە هێرشەکەی هەینی رابردوو، 40 چەکداری گرووپەکانی سەر بە ئێران کوژراون".
بەرپرسانی ئەمریکا دەڵێن، بە چەند قۆناخێک وەڵامی ئەو گرووپانە دەدەنەوە کە هێرشیانکردە سەر هێزەکانی ئەمریکا لە ئوردن. وەڵامەکانیشیان "تووند دەبن و زیانی گەورە بەو گرووپانە دەگەیێنن."
گوتەبێژێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، ''ئەمریکا زۆر نیگەرانە لە کردە سەربازییەکانی باکووری رۆژهەڵاتی سووریا (رۆژئاوای کوردستان) و کاریگەرییان لەسەر خەڵکی مەدەنی و ژێرخانە مەدەنییەکان، هەروەها کاریگەری لەسەر ئۆپەراسیۆنەکانی ئەمریکا بۆ دڵنیابوون لە تێکشکاندنی یەکجاریی داعش.''
جێگری گوتەبێژی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، "پاراستنی خەڵکی سڤیل و کارمەندانی ئەمریکی [لە عێراق] خاڵێکی گرنگە و ئێمە هەنگاوی گونجاو دەگرینەبەر تاوەکو ئەو کاراکتەرە خراپەکارانە لێپێچینەوەیان لەگەڵ بکرێت".
ئانا پاولینا، ئەندامی کۆنگرێسی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، پشتیوانی هێزەکانیان لە دەرەوەی وڵات دەکەن و دەشڵێت، "پێویستە ئەمریکا دان بە سەربەخۆیی کوردستاندا بنێت".
ماتیۆ میللەر، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، "ئێمە بەردەوامدەبین لە پشتیوانیکردنی هەرێمی کوردستان، لە نێویاندا لە رووی دیپلۆماسییەوە، زیاتر لەمە هیچ هەنگاوێکمان ئاشکرا ناکەم."
ئەمریکا 1500 سەرباز لە گاردی نیشتمانیی نیوجێرسی رەوانەی عێراق و سووریا دەکات، بەگوتەی بەرپرسێکی پێنتاگۆنیش بۆ رووداو، ئەو هێزانە جێگۆڕکێی لەگەڵ یەکەیەکی سەربازیی هێزەکانی ئەمریکا لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش لە سووریا و عێراق دەکەن و هێزی زیاتر نین.
بەگوتەی بەرپرسانی ئەمریکا لە هێرشەکەدا هیچ مەدەنییەک و باڵەخانەیەک و بنکەیەک نەکراوەتەوە ئامانج و زیانیشیان بەرنەکەوتووە، بەڵکو هێرشەکە بۆ سەر ئۆتۆمبێلێک ئەنجامدراوە، جگە لە ئەبوو تەقواش، هاوکات یاریدەدەرێکیشی کوژراوە. رووداو چووە وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا و لەسەر وردەکاری هێرشەکە و راگەیێندراوەکەی حکومەتی عێراق لەوبارەوە پرسیاریکرد.
ماتیو میلەر، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، پێویستە حکومەتی عێراق هەنگاوی زیاتر بنێت بۆ پاراستنی هێزەکانی ئەمریکا کە لەسەر بانگهێشتی ئەوان لەوێن، هەروەها پێویستە لێپرسینەوە لەگەڵ ئەوانەدا بکەن کە بەرپرسن لە هێرشەکانی سەر هێزەکانی ئەمریکا، جا ئەو لایەنانە هەر کێ بن.
ئەمریکا لە هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر رۆژئاوای کوردستان "نیگەران"ـە و داوای "وەستاندنی دەستبەجێی" تووندوتیژییەکان دەکات.
بژاردەکانی بەردەم ئەمریکا لە عێراق زۆر نین، قورس و ئاڵۆزیشن، ئەمانەش دیارترین بژاردەی بەردەم ئەمریکان: کشانەوە لە عێراق، لێدان لە گرووپەکان، گۆڕین یان گۆشەگیرکردنی حکومەتی عێراق. هیچ یەکێک لەو بژاردانەش بۆ ئەمریکا باش نین
"لە کۆنگرێس دەنگێک هەیە بۆ کشاندنەوەی سەربازانی ئەمریکا لە عێراق و ... ترسم هەیە ئیدارەی داهاتوو سەربازانی ئەمریکا لە عێراق بکشێنێتەوە"
لە ئەمریکا کۆنفڕانسێک لە یادی 100 ساڵەی دامەزراندنی کۆماری تورکیا بەڕێوەچوو. لە کۆنفرانسەکەدا بە دەیان لێکۆڵینڤان و بەرپرسانی پێشوو و شارەزایانی پرسی تورکیا بەشداربوون، تاوتوێی گۆڕانکارییەکانی 100 ساڵی دەوڵەتی تورکیایان کرد، هەر لە لە ئایدۆلۆجیا و ناسنامەی نیشتمانی کۆماری تورکیا و تاوەکو دەگاتە پرسی دیموکراسی و سیاسەتی نێوخۆ و دەرەوەی ئەو وڵاتە.
فەرماندەیی ناوەندی سوپای ئەمریکا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، لە 17ـی ئۆکتۆبەری ئەم ساڵەوە، 73 جار هێرشکراوەتە سەر هێزەکانیان لە عێراق و سووریا و بەهۆیانەوە 66 کەسیان بریندار بوون.
بەهێزترین لووتکەی ئابووریی ئەیپێک لە شاری سانفرانسیسکۆ لە ئەمریکا بەڕێوەدەچێت و ئامانجی دروستکردنی کۆدەنگییە لەسەر هەبوونی داهاتوویێکی باشتری ئابووری بۆ ناوچەکە. بایدن لەدوای کۆبوونەوەی لووتکە لەگەڵ سەرۆکی چین، گوتی "هەندێک بەرەوپێشچوونی باشمان بەدەستهێناوە.'' .
بە فەرمانی راستەوخۆی جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا، فەرماندەیی ناوەندی هێزەکانی ئەمریکا بە دوو فڕۆکەی جۆری F15 هێرشی کردە سەر بنکەیەکی گرووپە چەکدارەکان لە سووریا، وەزارەتی بەرگری ئەمریکاش دەڵێت، ئەم هێرشە لە وەڵامی هێرشی گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئێرانە بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سووریا.
جێگری گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لەبارەی هێرشەکانی سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان بە تۆڕی میدیای رووداوی راگەیاند، لە گفتوگۆکانیان لەگەڵ حکومەتی عێراق بەردەوام دەبن بۆ ئەوەی دڵنیابن لەوەی لێپێچینەوە لە ئەنجامدەرانی ئەو هێرشانە دەکات.
شەڕ لەنێوان ئیسرائیل و حەماسە، بەڵام زیاتر گفتوگۆکان لەوبارەیەوە لە واشنتن لەسەر رووبەڕووبوونەوەی ئێران و گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران و ئەمریکایە. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا نایەوێت شەڕەکە فراوانببێت و لەگەڵ ئاگربەستی شەڕی حەماس و ئیسرائیلیشدا نییە، داواش لە ئێران دەکات پاڵپشتیی حەماس نەکات.
چوار ساڵ بەسەر تێکشکاندنی داعش تێپەڕیوە، بەڵام هێشتا نزیکەی 60 هەزار ژن، پیاو و منداڵی خەڵکی 60 وڵات لەسەرانسەری جیهاندا لە نێو زیندانییەکانی رۆژئاوای کوردستاندا ماونەتەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە دۆخی ئەمنی ناوچەکە تەواو لەرۆزکە و هێشتاش بەشێک لە وڵاتان ئامادەنین هاووڵاتییانیان لە زیندانییەکانی رۆژئاوای کوردستان ببەنەوە و لەسەر ئەو تاوانانەی کردوویانن دادگاییبکرێن.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی راگەیاند، هەر کەسێک بیر لەوە دەکاتەوە بچێتە نێو جەنگی ئیسرائیل و حەماسەوە، "با نەیکات." دەشڵێت، هێرشەکانی سەریان پەیوەندی بە جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماسەوە نییە.
لە ویلایەتی ڤێرجینیای ئەمریکا، گفتوگۆیەکی تایبەت لە نێوان میوزیک و نیگارکێشان دا بەڕێوەچوو. مۆسیقاژەن سپیرۆسی یۆنانی و نیگارکێش لوقمان ئەحمەدی کوردی رۆژئاوایە و خاوەن گەلەریش عێراقییە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت، نیگەرانن لەبارەی سەلامەتی و ئاسایشی هاووڵاتیانی ئەمریکی لە ناوچەکە و دەڵێت، هەنگاو دەنێن بۆ ئەوەی دڵنیا ببنەوە لەوەی "توانامان هەیە وەڵامی گونجاوی ئەو هێرشانە بدەینەوە" کە لە عێراق و ناوچەکەدا دەکرێنە سەر بنکە و بەرژەوەندییەکانیان.
رێکەخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجوومەنی ئاسایشی ئەمریکا دەڵێت، 17 هاووڵاتیی ئەمریکی لە ئیسرائیل بێسەروشوێنن. لەبارەی ئەگەری بەشداربوونی ئێران لە پلان و جێبەجێکردنی هێرشەکەی حەماس بۆ سەر سەر ئیسرائیل، دەڵێت، "تائێستا هیچ بەڵگەیەکی دیاریکراومان نییە."
گوتەبێژێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئەمڕۆ کوژرانی 22 ئەمریکیی لە شەڕی حەماس و ئیسرائیل پشتڕاست کردەوە.
بۆچوونی جیاواز لەسەر هەوڵەکانی حکومەتی سووریا بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و ناوچەکە دروستبووە. هەندێک لە وڵاتان پێیان وایە دەبێت مامەڵە لەگەڵ ئەسەد بکرێت، ئەمریکاش دژی ئەو وڵاتانە ناوەستێتەوە کە پەیوەندیی لەگەڵ وڵاتەکەدا دروستدەکەن.
ڤیکتۆریا تایلەر، جێگری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە وەڵامی تۆڕی میدیایی رووداو دا رایگەیاند، نیگەرانن لەو کردە سەربازییانەی لە رۆژئاوای کوردستان دەکرێن "بە تایبەتیش ئەوانە ژێرخانە مەدەنییەکان دەکەنە ئامانج."
وەزیری دەرەوەی رووسیا بە رووداوی راگەیاند، پێیانوایە دەبێت حکومەتەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان لە رێگەی سازشکردن بۆ یەکدی، چارەسەر بۆ ناکۆکییەکانیان بدۆزنەوە، هەروەها ئاماژە بەوەش دەکات، وێڕای ئەوەی سزاکانی ئەمریکا رێگە بە بەغدا نادەن قەرزەکانیان بداتەوە، کۆمپانیا نەوتییە رووسیەکان لە عێراق بەردەوامن لە کارکردن و هەوڵدەدەن پەیوەندییەکانی مۆسکۆ و بەغدا بە جۆرێک بن کە نەکەونە ژێر هەژموونی ئەمریکا و وڵاتانی دیکە.
بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان لە نیویۆرک بە رووداوی راگەیاند، ئەمریکا گرنگی بە پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەدات و لە کۆبوونەوەکانیان لەگەڵ لایەنی ئەمریکی باسی هەناردەکردنەوەی نەوت کراوە، ئەمریکاش ئامادەیی دەربڕیوە لەو بوارەدا هاوکاریی بەغدا و ئەنقەرە بکات. دەشڵێت، سەردانی ئەم دواییە و پێشاندانی یەکڕیزیی لایەنەکانی هەرێمی کوردستان جێگەی دەستخۆشی و دڵخۆشیی هەمووان بوو.
سەرۆکی پورتوگال دەڵێت، هەندێک بنەمای نێودەوڵەتی هەن کە پێویستە هەموو وڵاتێک پێیانەوە پابەند بێت بۆ ئەوەی شەڕ لەنێوان وڵاتاندا هەڵنەگیرسێت.
بیڵسن یەکێکە لە دۆستە نزیکەکانی کورد لە ناشڤیڵ، ساڵی 1976 کاتێک وەکو کارمەندێکی رێکخراوە مرۆییەکان کاری کردووە باوەشی بۆ یەکەمین گرووپی رەوەندی کوردی لە ئەمریکا کردووەتەوە و شوێنی مانەوە و کاری بۆ دۆزیونەتەوە، هەر ئەو هەنگاوەش وایکرد بەشی زۆری ئەو کوردانەی دیکە کە روویان لە ئەمریکا کرد، بچنە ناشڤیڵ و ئێستاش شارەکە بە "کوردستانی بچووک" بناسرێت
شاندی پارێزگای هەولێر و ژووری بازرگانی ناشڤێڵ لە شاری ناشڤێڵی ویلایەتی تەنەسیی ئەمریکا کۆبوونەوە. ئامانج لە کۆبوونەوەکە دروستکردن و بەهێزکردنی پەیوەندییە بازرگانییەکانی ناشڤێڵ و هەولێرە.
ئاندی ئۆگڵز، کۆنگرێسمانی ئەمریکی دەڵێت، رووسیا و سعودیە بەرهەمهێنانی نەوتیان کەمکردووەتەوە و ئەوەش نرخی سووتەمەنی بەرزکردوەتەوە. بۆیە "گرنگە رێگە بە گەلی کورد بدرێت بەرهەمی خۆی هەناردە بکات، ئینجا هەرچییەک بێت، بە تایبەتی نەوت لەم کاتە قەیراناوییەدا".
لەسەر داواکاریی پارێزگاری هەولێر، سەرۆکی شارەوانیی ناشڤێڵ بڕیاریدا لەمەبەدوا رێگەبدرێت موسڵمانان لە بڵندگۆکانی مزگەوتی ناشڤێڵەوە بانگ بدەن.
کۆبوونەوەی شاندی پارێزگای هەولێر و ژووری بازرگانیی ناشڤێڵ بەڕێوەچوو. ئامانج لەو کۆبوونەوەیە دروستکردن و بەهێزکردنی پەیوەندییە بازرگانییەکانی ناشڤێڵ و هەولێرە. سەرۆکی ژووری بازرگانیی ناشڤێڵ دەڵێت، "دەمانەوێت پەرە بە پەیوەندییە بازرگانییەکانمان لەگەڵ هەولێر بدەین".
سەرۆکی شارەوانیی ناشڤیڵی ئەمریکا، کە بە "کوردستانی بچووک"یش ناسراوە، لەبارەی دەستەخوشکیی شارەکەی لەگەڵ هەولێر ئاماژە بەوە دەکات، هەولێر یەکەم شارە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کە واژۆی دەستەخوشکییان لەگەڵ کردوون
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داوای چالاککردنەوەی مادەی 140ـی دەستووری هەمیشەیی عێراق دەکات بەمەبەستی نەهێشتنی هەر ناکۆکییەک کە پێکهاتەکان تایبەت بە کەرکووک هەیانە؛ ئاماژە بەوەش دەکات، واشنتن لەگەڵ هاوبەشەکانی لە بەغدا و هەولێر لەسەر هێڵە بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکانی تایبەت بە یاسای بودجەی عێراق.
جۆن کێربی، رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجوومەنی ئاسایشی ئەمریکا ئەمڕۆ بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند "ئەمریکا بوونی خۆی لە کەنداو بەهێزتر دەکات... قبووڵناکەین، ئێران پاڵپشتی لە تۆڕە تیرۆریستییەکان بکات لە ناوچەکەدا و لە هێرشکردنە سەر کەشتییەکان لە کەنداو بەردەوام بێت."
دیار کوردە، بەرپرسی نووسینگەی رووداو لە واشنتن لەبارەی ئەو شەش ملیار دۆلارەی ئەمریکا رێگەی بە ئێراندا بەکاری بهێنێت پرسیاری لە پاتێل کرد کە ئایا ئەمریکا لەوە نیگەران نییە ئەو پارەیە لەلایەن سوپای پاسدارانەوە بەکاربهێندرێت؟ پاتێل باسی لەوە کرد، هەرچەندە پارەکە دەتوانرێت لەلایەن ئێرانەوە بەکاربێت، بەڵام "ئەم پارەیە هێشتا چاودێریی لەسەر دەبێت و تەنیا دەتوانرێت بۆ هۆکارە مرۆییەکان بەکاربێت."
بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، دەیانەوێت هێزە ئەمنییەکانی عێراق و هێزەکانی پێشمەرگە، هاوئاهەنگی لە نێوانیان زیاد بکەن. دەشڵێت، ئەمریکا دەیەوێت "هێزێکی یەکگرتووی ناسیاسیی پێشمەرگە لە ژێر کۆنترۆڵی وەزارەتی پێشمەرگەدا هەبێت."
بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لەم هێرشانەی تورکیا و بێدەنگیی ئەمریکا نیگەرانە و داوای لە ئەمریکا و هاوپەیمانان کردووە هەڵوێستی روونیان لەم بارەوە هەبێت.
رۆژی سێشەممە، 7ـی ئابی 2023، ماتیۆ میلەر، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە دیار کوردە، بەڕێوەبەری نووسینگەی رووداوی لە واشنتن گوت، "نیگەرانییەکانی ئەمریکا سەبارەت بە زیادبوونی پێشێلکارییەکان لە باکووری سووریا بەردەوامە، بەتایبەت سەبارەت بەو کاریگەرییانەی کە ئەو هێرشانە لەسەر خەڵکی سیڤیلی ناوچەکە و ئۆپەراسیۆنی ئێمە لە ناوچەکە بۆ شکستپێهێنانی هەمیشەیی داعش هەیانبووە و هەڵوێستی ئێمە لەسەر ئەو بابەتە نەگۆڕاوە."
لە راپۆرتەکەدا هاتووە، لە ماوەی نێوان 1ی نیسانی 2023 تاوەکو 30ی حوزەیرانی 2023، گواستنەوەی سێ فیرقەی سەر بە یەکەی 70 بۆسەر وەزارەتی پێشمەرگە دواکەوتووە، ئەمەش بەهۆی ناکۆکی لەسەر ئاستی ئەو پێویستییە سەربازییانەی کە ئەو سێ یەکەیە دەیانبێت کاتێک دەگوازرێنەوە سەر وەزارەتی پێشمەرگە.
گوتەکانی ماتیو میلەر لەکاتێکدان، حکومەتی عێراق رایگەیاندووە ئامادەنییە شایستە داراییەکانی کۆمپانیا نێودەوڵەتییە نەوتییەکان کە لە رابردوودا لە هەرێمی کوردستان کاریان کردووە بدات.
زانیاریی وەزارەتەکانی دەرەوە و بەرگریی ئەمریکا ئەوە دەردەخەن، وەزارەتی پێشمەرگە لەم دواییەدا جبەخانەکانی خۆی نوێکردووەتەوە، بەتایبەتیش لە دهۆک و سلێمانی، بەڵام هێشتا بەدەست ئەوەوە دەناڵێنێت کە پێویستییەکانی لۆجستیی سەربازی وەک ئۆتۆمبێل، چەک و تەقەمەنی و پێویستییەکانی دیکە لای هێزەکانی 70 و 80ی سەر بە یەکێتی و پارتین.
شاندێکی زانکۆی کوردستان - هەولێر لە ئەمریکایە و لەگەڵ وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە کۆبوونەوە. ئەندامێکی شاندەکە دەڵێت، "هەستمان کردووە ماوەیەکە ئەمریکا گرنگییەکی ئەوتۆ بە پرسی کورد نادات؛ داوامان لە وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە کرد لە دەرەوەی دۆسیەی سەربازی و ئەمنی لە هەرێمی کوردستان بمێننەوە بۆ ئەوەی ئاڵوگۆڕی خوێندکاران و پرۆگرامی خوێندن لەنێوانماندا بەهێزتر بکرێت."
بە فەرمی و بە ئاشکرا گفتوگۆ لەنێوان ئەمریکا و ئێران لەبارەی چەکی ئەتۆمی نییە، بەڵام رووداو زانیویەتی لە چەند مانگی رابردوودا، ئەمریکا لە چەندین کەناڵەوە پەیوەندی لەگەڵ ئێران لەبارەی چەکی ئەتۆمییەوە کردووە، بەتایبەتیشن لە رێگەی وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ناوچەکە لە نێویاندا عێراق و قەتەر.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داوا لە حکومەتەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکات کێشەکانی تایبەت بە بودجە و یاسای نەوت و گاز چارەسەر بکەن.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەشڵێت، "لەسەر چەندین پرس لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمی کوردستان لە گفتوگۆدا بووینە و بەردەوامیش دەبین."
لە ویلایەتی ڤێرجینیای ئەمریکا کۆبوونەوەیەکی تایبەتی کۆمەڵگەی کوردی بۆ پشتیوانیکردن لە کامپەینی هەڵبژاردنی ئەندامی کۆنگرێس جێری بەڕێوەچوو کە ئێستا نوێنەرایەتیی ویلایەتی ڤێرجینیا لە کۆنگرێس دەکات و دۆستێکی نزیکی کوردیشە.
محەممەد نادر، کوردێکی خەڵکی ئەفغانستانە و لە دوای کۆنترۆڵکردنی ئەو وڵاتە لەلایەن تاڵیبان، چووەتە ئەمریکا و بە گوتەی خۆی، بنەچەیان دەگەڕێتەوە بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان و بنەماڵەکەیان لەسەردەمی شا عەباسی سەفەوییەوە کەوتوونەتە ئەفغانستان و لەوێ گیرساونەتەوە. دەشڵێت، زیاتر لە 350 هەزار کورد لە ئەفغانستان دەژین.
کانی غوڵام، چالاکڤانێکی کوردە، لە دژی 100 ساڵەی پەیماننامەی لۆزان بەپێ لە واشنتنەوە بەرەو نیویۆرک بەڕێدەکەوێت کە رێگەکەی نزیکەی 530 کیلۆمەتر دوورە و تاوەکو دەگاتە شوێنی مەبەست 24 رۆژی پێدەچێت.
ئەندامانی تۆڕی زانیاری کوردی- ئەمریکی لە کاتێکدا ئەم چالاکییەیان دەستپێکردووە کە تەنیا سێ رۆژی ماوە بۆ جەژنی سەربەخۆیی ئەمریکا کە لە 4ـی تەمموزدایە. ئەوان بڕیارە رۆژی 24ـی تەمموز و لە 100ـەمین ساڵڤەگەڕی پەیماننامەی لۆزاندا بگەنە نیویۆرک و بچنە بەردەم بارەگای سەرەکیی نەتەوە یەکگرتووەکان. بیرۆکەی رێپێوانەکە لەلایەن کانی غوڵام رێکخراوە.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لەبارەی سووتاندنی قورئانی پیرۆز لە سوێد لەلایەن پەنابەرێکی عێراقییەوە، دەڵێت، "زۆر لەو کارە نیگەرانین." دەربارەی بەئەندامبوونی سوێدیش لە ناتۆ، پێیوایە "کاتی ئەوەیە هەنگاو بنرێت بۆئەوەی سوێد ببێتە ئەندامی ناتۆ."
بەڕێوەبەری نووسینگەی کۆنگرێسمان مایکڵ واڵتز پێدانی سیستمی نوێی بەرگریی ئاسمانی بە هەرێمی کوردستان بە "گرنگ" ناودەبات و پێیوانییە ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا دژایەتیی ئەو هەنگاوە بکات، بەڵام دەڵێت، "لەلایەن ئیدارەی بایدنەوە ئەمە جێگەی پرسیارە."
بەرپرسێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە رووداوی گوت: نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکان لە نزیکەوە کاری لەگەڵ هەموو لایەن و دامەزراوە پەیوەندیدارەکان کردووە سەبارەت بە پرسی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستانی عێراق، ئێمەش پشتیوانی لەو هەوڵانە دەکەین.
کۆنگرێسی ئەمریکا لە پڕۆژە بودجەی وەزارەتی بەرگریی وڵاتەکەیدا بڕگەیەک زیاددەکات کە تایبەتە بە دابینکردنی سیستمی دژە مووشەکی بۆ هێزەکانی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان. ئەو بڕگەیە لە لیژنەی ئاسایش و بەرگریی ئەمریکا پەسەندکراوە و بڕیارە دوای ئەنجوومەنی نوێنەرانیش بۆ پەسەندکردنی، رەوانەی ئەنجوومەنی پیران بکرێت.
جێگری گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت، تورکیا هاوپەیمانێکی گرنگی ناتۆیە و بەردەوامیش راوێژیان لەگەڵ دەکەن لەسەر چەندین پرس، کە پەیوەستن بە دۆخی رۆژئاوای کوردستان و سووریا. دەشڵێت، ئەرکی لەپێشینەی ئەمریکا لەو ناوچەیە پاراستنی هێزەکانیان و خەڵکی سڤیل، هەروەها رووبەڕووبوونەوەی داعشە و نیگەرانن لە هەر کردەوەیەک کە خەڵکی سڤیل بکاتە ئامانج.
شاندێکی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا بە سەردانێک لە عێراقە و سەردانی هەرێمی کوردستانیش دەکات.
گوتەبێژی ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا دەڵێت، پێکەوە کارکردنی نێوان هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش بە سەرۆکایەتیی ئەمریکا لەگەڵ هێزەکانی سووریای دیموکرات- هەسەدە بەردەوام دەبێت بە مەبەستی رووبەڕووبوونەوەی داعش لە سووریا.
کۆشکی سپی پێشوازی لە سەردانەکەی میری قەتەر بۆ بەغدا و بەشداریی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە گفتوگۆکانی ئەو سەردانە و بەرەوپێشچوونی هاوئاهەنگی نێوان هەولێر و بەغدا دەکات.
ئەردەشێر رەشیدی کەڵهوڕ، ئەندازیار و زانایەکی کوردە کە بەشدارە لە دیزاین و دروستکردنی پارچەیەکی مووشەکی ئارتێمیس کە ناسا لە کۆتاییەکانی ساڵی رابردوو، رەوانەی بۆشایی ئاسمانی کرد و بڕیارە لە داهاتووشدا مووشەکی دیکەی هاوشێوە بنێرێت.
ئەم پڕۆژەیە لە دیدی گەنجانی شنگالیش پڕۆژەیەکی گرنگە، چونکە کەرتی کشتوکاڵ سەرچاوەی سەرەکی بژێوی ژیانی خەڵکی ناوچەکەیە
چەند ئەندامی کۆنگرێسی ئەمریکا، داوا لە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا دەکەن لەسەر بەرزترین ئاست گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا و ئەنقەرە بکات، تاوەکو دەستبەجێ هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستپێبکاتەوە.
گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، کاری هەرە لە پێشینەیان ئەوەیە کە رێگە نەدەن ئێران چەکی ئەتۆمی بەدەستبێنێت.
گوتەبێژی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا بە رووداویشی راگەیاند، ''یاریدەدەری وەزیری بەرگریی ئەمریکا جەختی لە پابەندی ئەمریکا بۆ هەرێمی کوردستانێکی ئاسایش، سەقامگیر و خۆشگوزەران وەک بەشێک لە عێراقی فێدراڵ کردەوە''.
شاندێکی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتیی وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان لەبارەی شەڕی داعش و یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە لەگەڵ بەرپرسانی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا کۆبوونەوە و بڕیارە ژمارەیەک کۆبوونەوە و دیداری دیکەش لەسەر پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و ئەمریکا لەگەڵ بەرپرسانی وەزارەتی دەرەوە و کۆشکی سپیش بکەن.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە وەڵامی پرسیارێکی رووداودا رایگەیاند، ئەمریکا پشتیوانی لە دروستکردنی دەوڵەتێکی جیاواز لە باکووری رۆژهەڵاتی سووریا ناکات. دەشڵێت: "پشتگیری لە سەربەخۆیی عێراق و دامەزراوە عێراقییەکان دەکەین".
جێگری گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، هێزەکانی ئەمریکا لە شەڕی دژی داعش یارمەتیی هێزەکانی عێراق دەدەن. گوتیشی، "پێشکەوتن لە عێراق بەبێ سەقامگیری بەدینایەت."
لە زۆربەی وڵاتان باری نائاسایی راگەیێندراوە
