کۆنسووڵی ئەرمینیا لە هەولێر: هەرێمی کوردستان شووناس و کولتووری ئەرمەنییەکانی پاراستووە

 

 

رافایێل مۆپسێسیان، کۆنسوڵی ئەرمینیا لە هەولێر لە هەڤپەیڤینێکی تۆڕی میدیایی رووداودا باس لە پەیوەندییەکانی وڵاتەکەی لەگەڵ هەرێمی کوردستان لە رووی کولتوور و بازرگانی و گەشتیاریی دەکات و دەڵێت: قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانیمان 250 ملیۆن دۆلاری تێپەڕاندووە.

 

هەروەها باس لە کەریگەرییەکانی سەردانی سەرۆکی ئەرمینیا بۆ هەرێمی کوردستان و کۆبوونەوەی لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکات و دەڵێت: سەردانێکی زۆر گرنگ بوو.

 

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بەپێی ئاماری فەرمی ساڵی 2024، بازرگانیی نێوان ئەرمینیا و عێراق، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، گەیشتە نزیکەی ٢٥٠ ملیۆن دۆلار، ئەم ژمارەیە پەیوەندیی بە بازرگانی لەگەڵ هەرێمی کوردستانەوە هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە پێمان وایە هێشتا تواناییەکی نەدۆزراوە هەیە بۆ پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندییە ئابووری و بازرگانییەکانمان، ئێمە حەز دەکەین ژمارەیەکی گەورەتر لە کاڵا لە ئەرمینیاوە بۆ هەرێمی کوردستان و پێچەوانەکەشی هەناردە بکرێت، هەر لەبارەی پەیوەندییە بازرگانییەکانەوە پێم خۆشە ئەوەش باس بکەم، کە بەمدواییانە دوو کۆبوونەوەم لەگەڵ ژوورە بازرگانییەکاندا کرد، ژووری بازرگانی و پیشەسازی لە هەولێر، هەروەها ژووری بازرگانی و پیشەسازی لە سلێمانی، لەم کۆبوونەوانەدا رێککەوتین کە بەشداریی شاندە بازرگانییەکان لە پێشانگە و نمایشە رێکخراوەکان لە ئەرمینیا و عێراق و بەتایبەتی هەرێمی کوردستان گرنگییەکی زۆری هەیە. 

 

ساڵی رابردوو دوو شاندی بازرگانی ئەرمەنیمان هەبوو، کە سەردانی هەرێمی کوردستانیان کرد، یەکێک لەم شاندانە بەشداریی پێشانگەی نێودەوڵەتیی ئاگرۆپاکی کرد، کە لە هەولێر بەڕێوەچوو، پاڤیلیۆنی فەرمیی کۆماری ئەرمینیا لەلایەن وەزارەتی ئابوورییەوە پشتگیری کرا، ئەم جۆرە بەشدارییە یەکەمین بەشداریی لەم جۆرە بوو. 

 

هەروەها، پێم خۆشە ئاماژە بەوە بکەم کە لە ساڵی 2022دا، ئەگەر هەڵە نەبم دوو دیداری بازرگانیمان رێکخست، دوو دیداری بازرگانیی ئەرمەنی-کوردی، کە لە یەریڤان بەڕێوەچوو، ئەم دیدارانە زیاتر لە ٧٠ بازرگانی کوردیان راکێشا.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: زۆرینەی کات کاتێک باس لە بازرگانیی نێوان ئەرمینیا و هەرێمی کوردستان دەکەین، باس لە جگەرە، ئاژەڵ، شەربەت و قاوە دەکەین بۆ نموونە، بە راستی هێشتا هەموو داتاکانمان نییە، چونکە دابەشکردنی داتا نییە بۆ عێراق بە جیا و هەرێمی کوردستان بە جیا، بەڵام بۆ نموونە تەنیا چەند رۆژێک پێش ئێستا لە دوکانێک بینیم کە خاولیش هەناردە دەکەین، کەواتە پێموایە هێشتا کاڵای جیاواز هەن بۆ دۆزینەوە و پێم وایە دەستمان هێشتا بە هەموو شتەکان نەگەیشتووە، بەڵام وەڵامی پرسیاری پێشووت دەدەمەوە  ئاماژەم بەوە کرد کە ئێمە حەز دەکەین ژمارەیەکی گەورەتر لە کاڵا ببینین، چونکە دەزانی کە ٢٥٠ ملیۆن دۆلار چارەکە ملیارێکە و ئەمە ژمارەیەکی گەورەیە بۆ وڵاتێکی وەک ئەرمینیا کە قەبارەی بچووکە، بەڵام هێشتا پێمان وایە کە ژمارەی کاڵاکان دەتوانێت گەورەتر بێت، زۆر گەورەتر.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: من ماوەی چەند مانگێکە لێرەم و لە مانگی کانوونی دووەم گەیشتم، دەمەوێت ئەم دەرفەتە بقۆزمەوە بۆ ئەوەی بڵێم کە هەرێمی کوردستان شوێنێکی زۆر جوانە بۆ ژیان و کارکردن تێیدا.

 

سەبارەت بە پرسیارەکەت، پێموایە دەتوانین کاڵای زیاترمان هەبێت، مەبەستم ئەوەیە کە دەبێت لە سوپەرمارکێتەکان بفرۆشرێن وەک خواردن، جلوبەرگ، چونکە بەرهەمهێنانێکی گەورەمان هەیە لە هەردووکیان بە راستگۆیی، ئێستا لە پەیوەندیدام لەگەڵ ژمارەیەک لە بازرگانان لە ئەرمینیا کە سەرنجیان لەسەر هەناردەکردن و وەبەرهێنانە لە هەرێمی کوردستان، پێموانییە ئێستا کاتی گونجاو بێت بۆ ئەوەی هەموو نهێنییەکان ئاشکرا بکەم، بەڵام ئەم بازرگانانە و ئەم کۆمپانیایانە نوێنەرایەتی بوارە زۆر جیاوازەکان دەکەن، کەرتە زۆر جیاوازەکان، هەر لە بەرهەمهێنانی خۆراکەوە دەست پێ دەکەن و تا کۆمپانیاکانی تەکنەلۆژیای زانیاری دەگاتە کۆتایی، کە سەرنجیان لەسەر پێشکێشکردنی خزمەتگوزارییەکانیانە بۆ هەرێمی کوردستان.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: من تەنیا بۆ ماوەی چەند مانگێکە لێرەم، واتە با بڵێین تازە دەست بە کارەکەم دەکەم و تاوەکو ئێستا هیچ پەیوەندییەکی راستەوخۆم لەمبارەیەوە نەبووە، بەڵام تۆ باسی یونسکۆت کرد دەستپێشخەرییەکی کولتووری زۆر سەرنجڕاکێش هەیە و پێمخۆشە لەو بارەیەوە پێت بڵێم کە لە چوارچێوەی بەرنامەی یونسکۆ ئەگەر هەڵە نەبم بە ناوی "گیانی موسڵ زیندوو بکەوە"وەیە، گرووپێک لە پسپۆڕانی ئەرمەنی لە ماتەنا داران و، ماتەنا داران پەیمانگایەکی زۆر ناسراوی دەستنووسە کۆنەکانە لە ئەرمینیا.

 

ئەم گرووپە لە پسپۆڕان بۆ سێیەمجار ساڵی رابردوو سەردانی هەولێریان کرد و سەردانی ناوەندی دیجیتاڵکردنی دەستنووسە رۆژهەڵاتییەکانیان کرد لە هەولێر، لە کاتی مانەوەیان لێرە چەندین بەڵگەنامەی کۆنیان نۆژەن کردەوەو وۆرکشۆپێکی چڕیان سازکرد لەبارەی پاراستن و نۆژەنکردنەوەی دەستنووسەکان بۆ پسپۆڕانی ئەو ناوەندە.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: پێموایە ئەگەر ئەجێندا دەوڵەمەند و چالاکییە بەهێزەکان لەبەرچاو بگرین، کە لەنێوان ئەرمینیا و هەرێمی کوردستان هەن، دەتوانین بە ئاسانی ببینین کە ئەرمینیا گرنگی بە پەیوەندییەکان لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەدات، جا ئێمە ئەم پەیوەندییانە و ئەم هاوبەشییانە هەم بە دۆستانە و هەم بە سوودی هەردوولا دەبینین.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: لە نێو پێشینەکانمان دروستکردنی بازرگانی ئابووری و کولتووری هەن، پێمخۆشە بڵێم هاوکاری زانستی-پەروەردەییە بۆ نموونە ئەگەر باس لە هاوکاریی زانستی-پەروەردەیی بکەین، لە ساڵانی دواییدا ژمارەیەک بەڵگەنامە، بەڵگەنامەی دوولایەنە واژۆ کراون، بۆ نموونە بەڵگەنامەیەک لەنێوان زانکۆی دەوڵەتی یەریڤان و زانکۆی دهۆک، بەڵگەنامەیەک لەنێوان دامەزراوەی مۆزەخانەی کۆمەڵکوژیی ئەرمەنی و زانکۆی هەڵەبجە، هەروەها لەنێوان پەیمانگەی توێژینەوەکانی رۆژهەڵات و زانکۆی کۆیە، ئەمانە تەنیا وەکو نموونە.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بەپێی داتاکان ئەمڕۆ نزیکەی 300 خوێندکارمان هەیە لە هەرێمی کوردستانەوە کە لە ئەرمینیا دەخوێنن، زۆرینەیان لە زانکۆ پزیشکییەکان دەخوێنن، بەڵێ ئەوە زانیارییە لەو بارەیەوە و بێگومان حەزدەکەین خوێندکاری زیاتر لە هەرێمی کوردستانەوە ببینین کە بێن لە وڵاتەکەمان بخوێنن.

 

رافایێل مۆپسێسیان: پلانەکەمان بۆ کەرتی گەشتیاریی فراوانکردنی هاوکارییە، لەوانەیە یەکەم کاری لەپێشینەمان نەبێت بەڵام هێشتا دەبینم کە گەشتیاری لەنێوان ئەرمینیا و هەرێمی کوردستان لە فراوانبوون و گەشەکردندایە لە وەرزی هاویندا و لە پاییزیشدا، گەشتی راستەوخۆمان هەیە لە هەرێمی کوردستانەوە بۆ ئەرمینیا، هەروەها بە پێچەوانەشەوە، هاوینان ژمارەیەک گەشتیار هەن سەردانی ئەرمینیا دەکەن و لە هەمان کات گەشتیارمان هەیە لە ئەرمینیاوە کە سەردانی هەرێمی کوردستان دەکەن.

 

ئێستا کار لەسەر چەند دەستپێشخەرییەک دەکەین کە دەتوانێت ئەم هاوکارییانە فراوان بکات و تاوەکو ئێستا نەگەیشتووەتە ئەو ئاستەی کە پێمان خۆشە بیبینین. 

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: لە راستیدا هیچ بەربەستێکی گەورە نییە و من پرسیارەکە بەو شێوەیە دانانێم، کۆنسوڵگەریی گشتی لە هەولێر تەنیا چوار ساڵ لەمەوبەر کرایەوە و دەبینم کە ئەوانەی پێش من کارێکی گەورەیان کردووە.

 

کەواتە ئەوە کێشە نییە ئەگەر ئێمە لەپێشتریی پێدەدەین یان نا لە راستیدا، چونکە ئێمە لە هەموو ئاراستەکان کار دەکەین. بەڵام کاتێک دەڵێین لەپێشتری بە شتێک دەدەین، مەبەستم ئەوەیە، ناتوانیت لەپێشتری بدەیت بە هەموو کەرتەکان، ئەگەر لەپێشتری بدەیت بە هەموو کەرتەکان، واتای ئەوەیە کە هیچ لەپێشترییەکت نییە، کەواتە ئەوەی ئێمە دەیکەین ئاراستەکانمان هەڵبژاردووە، کە پێمان وایە گەورەترین کاریگەری دەبێت بۆیە من ئاماژەم بە سێ کەرت کرد، کە بەپێی شیکارییەکانمان پڕ هیواترینن، ئەمەش واتای ئەوە نییە کە ئێمە لە ئاراستەی گەشتیاریدا کار ناکەین و ئەویش گرنگە، من بە هیوام لە ماوەی چەند ساڵێکدا ئەنجامی کارەکەمان ببینین و رەنگە زووتریش.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بەڵێ، بێگومان، کۆنسوڵگەری گشتی ئەرمینیا لە هەولێر ڤیزا دەردەکات، بەڵێ.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: پێداویستی جیاواز هەیە بۆ جۆرە جیاوازەکان، پێموایە کە درێژە دەکێشێت ئەگەر بمەوێت هەموو ئەم پێداویستیانە بژمێرم و هەرکەسێک بیەوێت سەردانی ئەرمینیا بکات دەتوانێت بچێتە نێو ماڵپەڕی وەزارەتی دەرەوەی ئەرمینیا لە بەشی کۆنسوڵی ماڵپەڕەکەمان، دەتوانیت ڤیزا بۆ ئەرمینیا هەڵبژێریت، گەشتی ئەرمینیا بۆ هاووڵاتیانی عێراق و بە چەندین زمان هەموو پێداویستییەکان دەبینێت و زۆر ئاسانە.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بۆ هەندێک جۆری هاووڵاتی بەڵێ، بۆ نموونە ئەوانەی کە ڤیزای شێنگن و ڤیزای هەندێک وڵاتی دیکەیان هەیە بەڵێ، هاووڵاتیانی عێراق دەتوانن داواکاری بۆ (ئی-ڤیزا)ش پێشکەش بکەن.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: لە راستیدا قورسە بڵێین قورسن یان نا، بەڵام هەندێک مەرج هەن ئەو گەشتیارانەی دەیانەوێت سەردانی ئەرمینیا بکەن دەبێت تەنیا ئەم پێداویستیانە چێک بکەنەوە و دڵنیام کە رێگایەک دەدۆزنەوە بۆ چۆنیەتیی وەرگرتنی ڤیزای ئەرمەنی، چونکە جۆری جیاوازی ڤیزا هەیە.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: لە راستیدا ئەوە کۆنسوڵگەری گشتی نییە کە گەشتی راستەوخۆ رێکدەخات، بەڵکو کۆمپانیاکانن، هەر وەک پێشتر گوتم، لە پەیوەندیداین لەگەڵ لایەنە جیاوازەکان کە مامەڵە لەگەڵ کەرتی گەشتیاریی دەکەن، هەروەها لە پەیوەندیداین لەگەڵ کۆمپانیا ئاسمانییەکان و تاوەکو ئێستا پێیانوایە کە پێویست بە گەشتی راستەوخۆی تەواوی ساڵەکە نییە، بەڵام با بزانین لە داهاتوودا چی روو دەدات.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بەداخەوە نا، من ئەو داتایەم نییە و زۆر ئاستەمە جیاکردنەوەی ژمارەکان لە نێوان عێراق و هەرێمی کوردستان.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: با بڵێم کە ئێمە شانازی بە کۆمەڵگەی ئەرمەنی لە عێراق دەکەین، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، دەبینین کە کۆمەڵگەی ئەرمەنی لێرە رێزێکی زۆری لێ دەگیرێت و ئەوانیش بەشداری خاکەڕایانەی خۆیان لە گەشەپێدانی ناوچەکەدا هەیە.

 

دەمەوێت ئەم دەرفەتە بقۆزمەوە بۆ دەربڕینی سوپاسگوزاریم بۆ دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان بۆ هەوڵەکانیان لە پاراستن و هێشتنەوەی شووناس و کولتووری کۆمەڵگەی ئەرمەنی، ئەوەی گرنگە لێرەدا ئاماژەی پێ بکرێت ئەوەیە کە هاونیشتمانیانمان لێرە وەک پردێکی گرنگ خزمەت دەکەن لەنێوان ئەرمینیا و هەرێمی کوردستان.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: بەڵێ، پێموایە ئەم راستییەش پردێکە، چونکە دەیڵێمەوە بەداخەوە ژمارەی دیاریکراومان نییە، بەڵام ژمارەیەکی زۆر لە ئێزدییەکان ساڵانە سەردانی عێراق دەکەن و دەچن بۆ لالش، بێگومان دەتوانین وەک پردێکی گرنگ لەنێوان ئەرمینیا و هەرێمی کوردستان سەیری بکەین.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: دڵنیام ژمارەی دیاریکراو هەن، بێگومان ژمارە هەن بەڵام بەداخەوە من ئاگاداری ئەوان نیم و ناتوانم ئێستا ئەم ژمارانەتان بدەمێ، بەڵام دەزانیت کە ئەم کۆمەڵگەیانە لە پەرلەمانەکەماندا کورسییان هەیە، کەواتە نوێنەرایەتییان لە پەرلەمانی ئێمەدا هەیە و دوو کورسییان هەیە.

 

 

رافایێل مۆپسێسیان: زۆر جار خەڵکی هەرێمی کوردستان ئەم پرسیارەم لێ دەکەن و وەڵامەکە زۆر سادەیە، حکومەتی کۆماری ئەرمینیا و بەگشتی کۆماری ئەرمینیا شووناسی خۆی ناسەپێنێت، کەواتە کاتێک ئەرمینیا کۆمەڵگەیەکی هەیە و کەمینەیەکە خۆی بەم یان بەو شێوەیە دەناسێنێت، ئێمە تەنیا قبوڵی دەکەین.

 

ئێمە ناسنامەی خۆیی کەمینەکانمان ناسەپێنین، ئەگەر ئەم کەمینەیە پێمان دەڵێت کە بەم شێوەیە خۆیان دەبینن ئێمە دەڵێین باشە، رازین بەوە، چونکە ئەوە ناسنامەی خۆیی ئێوەیە، ناتوانین ئەوە بگۆڕین و ناتوانین کاریگەریمان بەسەریەوە هەبێت.