هەڵەیەک روویدا! دووبارە هەوڵبدە
رووداو دیجیتاڵ
رۆژ بە رۆژ کاریگەریی سیاسەتی ئیدارەی نوێی ئەمریکا بەسەر نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دەردەکەوێت. تاوەکو ئێستا سێ ئاژانس و پڕۆگرامی ئەو رێکخراوە کاریگەری بڕیارەکانی ئەو ئیدارەیان بەسەردا دەرکەوتووە، کە ئەوانیش رێکخراوی تەندروستیی جیهانی، پڕۆگرامی خۆراکی جیهانی و ئاژانسی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری منداڵانن (یونسێف).
رۆژی 20ی کانوونی دووەمی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا سوێندی یاسایی خوارد و دواتر بە پاڵپشتی ئیلۆن مەسک، بەرپرسی فەرمانگەی کارامەیی حکومەتی ئەمریکا ژمارەیەک بڕیاری بۆ کەمکردنەوەی هاوکارییەکانی حکومەتی وڵاتەکەی بۆ رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان دەرکرد و ئاژانسی یوئێس ئایدی هەڵوەشاندەوە کە هاوکاری بەشێک لە رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و حکومەتی وڵاتانی دەکرد.
رێکخراوی تەندروستیی جیهانی: ئەم ساڵ 600 ملیۆن دۆلار کورتهێنانمان دەبێت
تیدرۆس ئەدهانۆم، بەڕێوبەری گشتیی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لە نامەیەکدا بۆ کارمەندان و بەشە جیاوازەکانی رێکخراوەکەی کە رۆژی شەممە، 29ی ئاداری 2025 بڵاوبووەتەوە دەڵێ، 600 ملیۆن دۆلار کورتهێنانیان بۆ ساڵی 2025 هەیە و "هیچ بژاردەیەک نییە" جگە لە کەمکردنەوەی خەرجییەکان.
بەڕێوبەری گشتیی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی دەڵێت، "بڕینی لەناکاوی هاوکارییەکان لەلایەن ئەمریکا و وڵاتانی دیکەوە بووەتە هۆی دروستبوونی ئاستەنگ بۆ ژمارەیەک وڵات، رێکخراو، ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، لەنێویاندا رێکخراوی تەندروستیی جیهانی". بە گوێرەی رێکخراوەکە، ئەمریکا زۆرترین هاوکاریی بۆ دابینکردوون.
ئەو بەرپرسە ئاماژەی بەوەش کرد، ئەمریکا و بەشێکی وڵاتانی دیکە هاوکارییەکانیان بۆ وڵاتان و رێکخراوەکان کەمکردووەتەوە و خەرجیی سەربازیشیان زیادکردووە، ئەمەش دۆخی ئەوانی خراپتر کردووە.
مانگی شوباتی ئەم ساڵ، بۆردی بەڕێوبەرانی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی بودجەی پێشنیازکراوی رێکخراوەکەی بۆ ساڵی 2026-2027 لە 5.3 ملیار دۆلارەوە بۆ 4.9 ملیار دۆلار کەمکردەوە. گیبریسیوس لەوبارەیەوە دەڵێت، پێشنیازیان کردوو بودجەکە بکرێتە 4.2 ملیار دۆلار کە 21٪ی کەمترە لەو بودجەیەی پێشتر پێشنیاز کرابوو.
پڕۆگرامی خۆراکی نەتەوە یەکگرتووەکان: 40٪ کورتهێنانی هاوکاریمان هەیە
رۆژی هەینی، 28ی ئاداری 2025، پڕۆگرامی خۆراکی نەتەوە یەکگرتووەکان لە راگەیێندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئێستا رێکخراوەکە 40٪ی هاوکارییە داراییەکانی بۆ ساڵی 2025 کەمبووە.
گوتیشی، "کەمبوونەوەی ئەو هاوارییانە و زۆری ژمارەی ئەو خەڵکەی پێویستیان بە هاوکارییە دەبێتە هۆی قەیرانێکی گەورە بۆ دەیان ملیۆن کەس لە جیهاندا کە لەسەر هاوکارییەکان دەژین".
بە گوێرەی نەتەوە یەکگرتووەکان، پار ئەمریکا زۆرترین هاوکاری رێکخراوەکەی کرد، دوای ئەو ئەڵمانیا و بەریتانیا دێن. لە کانوونی دووەمی ئەمساڵەوە هاوکارییەکانی ئەمریکا بۆ رێکخراوەکە لەسەر دەستی ئیدارەی نوێدا کەمبوونەتەوە.
رانیا داگاش کامارا، یاریدەدەری بەڕێوبەری جێبەجێکاری پڕۆگرامی خۆراکی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری داهێنان و هاوبەشیکردن رایگەیاند، "پڕۆگرامی خۆراکی نەتەوە یەکگرتووەکان ئەو وڵاتانە لە پێشینەی کارەکانیان دادەنێت کە زۆرترین پێویستیان بە هاوکاری و خۆراکە". دەشڵێت، "لەکاتێکدا هەوڵی کەمکردنەوەی خەرجییەکانی بەکاربردن و نەکردنی هیچ هەڵەیەک دەدەین، بەڵام رووبەڕووی کەمی هاوکاریی بووینەتەوە" کە مەترسی لەسەر ژیانی خەڵک هەیە.
پڕۆگرامەکە 28 وڵاتی لە لیستی ئەو وڵاتانە داناوە کە زۆرترین هاوکاری مرۆییان پێویستە، لەنێویاندا سووریا، لوبنان، ئۆکراینا، یەمەن و میسر هەن.
یونیسێف: ئەم ساڵ 14 ملیۆن منداڵ تووشی بەدخۆراکی دەبن
رۆژی پێنجشەممە، 27ـی ئاداری 2025، کاترین روسێل، بەڕێوبەری جێبەجێکاری یونیسێف رایگەیاند: "لە دەیەی رابردوودا، بەرەوپێشچوونی باشمان لە کەمکردنەوەی بەدخۆراکیی منداڵان لە جیهاندا هەبووە، ئەمەش بەهۆی پابەندبوونی هاوبەش و بەردەوامیی هاوکارییەکانەوە بووە".
گوتیشی، لە ساڵی 2000ـەوە ژمارەی ئەو منداڵانەی تووشی بەدخۆراکی بوون "55 ملیۆن کەمبووەتەوە" و ژیانی ملیۆنانیش رزگارکراوە، بەڵام کەمبوونەوەی هاوکارییەکان ژیانی ملیۆنان منداڵ دەخاتە مەترسییەوە.
بە گوێرەی ئاژانسەکەی نەتەوە یەکگرتووەکان، کەمبوونەوەی هاوکارییەکان لەکاتێکدایە بەهۆی ئاوارەیی، جەنگ، بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکان و گۆڕانی کەشوهەواوە، بە ملیۆنان منداڵ رووبەڕووی ئاستەنگی و نەبوونی سەرچاوەی خۆراکی پێویست بوونەتەوە.
لە راپۆرتەکەی یونسێفدا ئەوەش هاتووە، کەمبوونەوەی هاوکارییەکان، کارەکانی 2300 سەنتەری هاوکاریی منداڵان رووبەڕووی مەترسیی داخستن دەکاتەوە. نەبوونی هاوکارییەکان دۆخی ژنانی دووگیان و ئەوانەی منداڵی شیرەخۆرەیان هەیە رووبەڕووی ئاستەنگی گەورە دەکاتەوە.
لە ساڵی 2000دا، 5.5 ملیۆن ژنی دووگیان و خاوەن منداڵی شیرەخۆر تووشی بەدخۆراکی بووبوون، بەڵام ئێستا ژمارەکە 6.9 ملیۆن ژنە.
روسێل لە راگەیێندراوەکەیدا داوا لە حکومەتی وڵاتان و بەخشەران دەکەن کە هاوکاریی زیاتریان بکەن بۆ ئەوەی بتوانن پاڵپشتیی تەندروستی و خۆراکی پێویست بۆ منداڵان دابین بکەن.
بەگوێرەی یونسێف، ساڵی 2016 وڵاتان و رێکخراوەکان 6.4 ملیار دۆلاریان بە رێکخراوەکەیان دا و ساڵی 2022 بووە 9.3 ملیار دۆلار، بەڵام ساڵی 2023 پارەکە بۆ 8.9 ملیار دۆلار کەمبووەوە. بە گوتەی ئاژانسەکە، پار پێویستیان بە نزیکەی 10 ملیار دۆلار بووە و بەردەوام داوای هاوکاری زیاتریان کردووە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ