رووداو دیجیتاڵ
ئەڵمانەکان دوای کەمپەینێکی چڕی هەڵبژاردن و بە پرسی ئابووری، ئاسایش و کۆچبەرییەوە چوونەتە سەر سندووقەکانی دەنگدان. راپرسییەکان دەڵێن، دەنگدانەکە پەڕێکی نوێ لە وڵاتەکە هەڵدەداتەوە و راوێژکار و حکومەتێکی نوێ دەهێنێتە ئاراوە.
کەمپەینی هەڵبژاردنەکانی ئەڵمانیا بە وشک و پێشبینیکراو وەسف دەکرا، بەڵام ئەمەیان تەواو جیاواز بوو، لە چڕیی بانگەشەکە بگرە تاوەکو دەستوەردانە دەرەکییەکان، لەنێویاندا بەشداریکردنی ئێلۆن مەسک، سەرۆکی دەزگەی کارامەیی ئەمریکا لە هەڵمەتیکی بانگەشەی پارتی راستڕۆی دژە کۆچبەر کە پارتی جێگرەوە بۆ ئەڵمانیایە (AfD).
هەڵبژاردنەکەی ئەڵمانیا، پێشوەختەیە. ئەمەش دوای ئەوەی مانگی 11ـی ساڵی رابردوو، ئۆلاف شۆڵتز، راویژکاری ئەڵمانیا، وەزیری دارایی لە کار دوورخستەوە و ئەمەش ناڕەزایی زۆری لێکەوتەوە و دوا بەدوای ئەمە حکومەتەکەی شۆڵتز هەڵوەشایەوە.
دوای هەڵوەشانەوەی حکومەت، ئیلۆن مەسک بە پەیوەندیی ڤیدیۆیی بەشداری لە هەڵمەتیکی هەڵبژاردنی پارتی جێگرەوە بۆ ئەڵمانیا دا کرد و پشتیوانیی خۆی بۆ بەربژێرێکی راستڕۆ دەربڕی. ئەمەش بەهۆی هەبوونی کارنامەی هاوبەش لەنێوان سیاسەتی ئیدارەی ترەمپ و راستڕۆکان، لە سەرووی هەموویانەوە لەسەر پرسی کۆچبەران. هەردووکیان داوای ناردنەوەی کۆچبەرە نایاساییەکان بۆ وڵاتەکانیان دەکەنەوە.
بەشداریکردنی مەسک لە بانگەشەی راستڕۆکان، مشتومڕێکی زۆری لێکەوتەوە و ئۆلاف شۆڵتزیش کارەکەی بە "قێزەون" ناوبرد.
پرسە سەرەکییەکانی هەڵبژاردنەکە چین؟
پرسی کۆچبەران، گەورەترین پرسی هەڵبژاردنەکەیە، بەتایبەتی دوای ئەوەی لە ماوەی رابردوو چەندین جار لەلایەن کۆچبەران و پەناخوزانەوە هێرش بۆ سەر خەڵکی ئەنجامدران.
ئابووری، دووەم گەورەترین کێشەیە و لە بانگەشەکاندا. لەدوای پرسی کۆچبەری، زۆرترین مشتومڕی لەسەر کراوە.
بەگوێرەی ئۆفیسی ئاماری فیدراڵی ئەڵمانیا، کە کانوونی دووەمی ئەم ساڵ بڵاویکردووەتەوە، تێکڕای بەرهەمی نێوخۆیی وڵاتەکە بە رێژەی 0.2٪ دابەزیوە، ئەمەش دوای ئەوەی ساڵی 2023، 0.3٪ دابەزی.
بەربژێرە سەرەکییەکان بۆ پۆستی راوێژکاری ئەڵمانیا کێن؟
فرێدریک مێرتز، ئەندامی پارتی کریستیان دیموکراتە و 69 ساڵە. ئەو پارتەی خاوەنی پۆستی راوێژکاری پێشووی ئەڵمانیا بوو کە ئەنگێڵا مێرکڵ بوو.
بەگوێرەی راپرسییەکان، پارتی کریستیان دیموکرات 30٪ـی دەنگەکان بەدەستدەهێنێت و فرێدریک مێرتزیش دەبێتە راویژکاری وڵات. پارتەکە بەراورد بە سەردەمی مێرکڵ، سیاسەتێکی تووندتری لە دژی کۆچبەران گرتووەتە بەر.
مێرتز بەڵێن دەدات لە ماوەی چوار ساڵدا هەموو کێشەکانی ئەڵمانیا چارەسەر بکات و لەسەر ئاستی ئەورووپاش سەرکردایەتییەکی بەهێزی ئەڵمانیا بکات.
ئەو بەربژێرەی کریستیان دیموکراتەکان لایەنگرانی دڵنیا دەکاتەوە لەوەی هیچ هاوپەیمانیێتییەک لەگەڵ پارتی راستڕۆی جێگرەوە بۆ ئەڵمانیا (AfD) پێکناهێنن، "ئەوان دژی هەموو شتێکن کە ئێمە دەمانەوێت لە ئەڵمانیا بنیاتی بنێین."
ئەلیس ڤایدل، هاوسەرۆکی پارتی جێگرەوە بۆ ئەڵمانیا، بەربژێری پارتەکە و دووەم بەهێزترینی ئەڵمانیایه. بەگوێرەی راپرسییەکان، پارتەکە 20٪ـی دەنگەکان بەدەستدەهێنێت.
ئەو بەربژێرە لە بانگەشەی هەڵبژاردنیدا گوتی، ئەگەر ببێتە راوێژکار "یەکەم کارم هەموو سنوورەکان دادەخەم و کۆچبەرە نایاساییەکان دەنێرمەوە وڵاتەکانیان."
کێ حکومەتی داهاتوو پێکدەهێنێت؟
بەو پێیەی چاوەڕوان دەکرێت هیچ پارتێکی ئەڵمانیا نەتوانێت زیاتر لە 50٪ـی دەنگەکان بەدەستبهێنیت، بۆیە وەک هەمیشە چاوەڕێ دەکرێت حکومەتی ئەمجارەش لە هاوپەیمانێتیی چەند پارتێک پێکبێت.
ئەمجارەشیان لە جارەکانی پێشوو جیاواز نابێت و چەند بژاردەیەکەی جیاواز بۆ پێکهێنانی هاوپەیمانێتیی جیاواز و حکومەت هەن. براوەی هەڵبژاردنەکە لەگەڵ چەند پارتێک هاوپەیمانێتیی پێکدەهێنێت، بەڵام رەنگە پێکهێنانی حکومەتیش چەندین هەفتە و مانگ بخایێنێت.
راپرسییەکان دەڵێن، ئەنجامەکان بەم شێوەیە دەبن: پارتی کریستیان دیموکرات 30٪، جێگرەوە بۆ ئەڵمانیا 20٪، سۆشیال دیموکرات 16٪، سەوزەکان 13٪ و چەپەکان 7٪ـی دەنگەکان بەدەستدەهێنن.
بژاردەکانی پێکهێنانی حکومەت بۆ ئەم هەڵبژاردنە بەم جۆرەن:
1- یەکێتیی کریستیان دیموکرات لەگەڵ پارتی سۆشیال دیموکرات.
2- یەکێتیی کریستیان دیموکرات + پارتی سۆشیال دیموکرات + پارتی سەوز.
3- یەکێتیی کریستیان دیموکرات+ پارتی سەوز+ پارتی دیموکراتی ئازادی.
4- یەکێتیی کریستیان دیموکرات + پارتی سۆشیال دیموکرات + پارتی دیموکراتی ئازادی.
5- پارتی سۆشیال دیموکرات + پارتی دیموکراتی ئازادی + پارتی سەوز.
ئەو بژاردانەی سەرەوە هەموویان ئەگەری روودانیان هەیە. ئەوەی هەموو پارتەکانیش جەختی لەسەر دەکەنەوە ئەوەیە، هاوپەیمانێتیی لەگەڵ پارتی جێگرەوە بۆ ئەڵمانیا نابەستن.
حکومەتی پێشوووی ئەڵمانیا لە هاوپەیمانێتیی پارتی کریستیان دیموکرات، پارتی سەوز و پارتی ئازادی پێکهاتبوو. ناوی هاوپەیمانێتییەکەش (ترافیک لایت) بوو ئەمەش بەهۆی ئەوەی رەنگی سێ پارتەکە لە زەرد، سوور و سەوز پێکدێت.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ