گازی سرووشتی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان پێناسە دەکاتەوە

01-02-2022
هێمن لهۆنی
هێمن لهۆنی
A+ A-
 
هیچ کات وەک ئێستا گازی سرووشتی فاکتەرێکی یەکلاکەرەوە نەبووە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان. دەبینین پەیوەندییەکان و قەیرانەکان بەهۆی گازی سرووشتییەوە چۆن گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە. تەماشا بکەن ئەو وڵاتانەی گازی سرووشتییان زۆرە چۆن ئەکتەرێکی سەرەکین لە قەیران و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان.
 
کێشەی ئۆکراینا و رووسیا: هەموو وڵاتانی رۆژئاوا بە تایبەتی ئەوروپییەکان دەستیان بەستراوە بەرامبەر رووسیا بەهۆی ئەوەی وڵاتێکی وەک ئەڵمانیا پشتی سەرەکی بە گازی سرووشتیی رووسی بەستووە و ناتوانێ تاوەکو ئەم کاتە هەڵوێستی تووند بنوێنێ و ناشهێڵێت ناتۆ هیچ بکات. پووتین بەهۆی هێزی گازی سرووشتییەکەیەوە خەریکە بە بەرچاوی هەموو دونیا وڵاتێکی دۆستی رۆژئاوا داگیردەکات و کەسیش هیچی پێناکرێت، جگە لە هەڕەشەی سزای ئابووری.
 
ئەمریکا و قەتەر: قەتەرێک 50 ساڵە لە خزمەتی ئەمریکا و بەرژەوەندییەکانییەتی و گەورەترین بنکەی سەربازیی ئەمریکا لەم ناوچەیە لەوێیە. ئێستا ئەمریکا پێوستی بە گازی سرووشتیی قەتەرە هیچ نەبێ بۆ دۆستەکانی. دوێنێ بەپەلە ئەمیری قەتەر بانگهێشتی واشنتن کرا و دەوحە کرایە هاوپەیمانی ستراتیژیی ئەمریکا لە دەرەوەی ناتۆ، ئەگەر گازەکەی نەبووایە ئاوا بەخێرایی نەیدەبینی. 12%ـی گازی سرووشتی جیهان لە قەتەرە.
 
تورکیا و ئیسرائیل: زیاتر لە 10 ساڵە تورکیا و ئیسرائیل لە پەیوەندییەکی ناتەندروست و گرژیدان. ئیسرائیل لەو ماوەیەدا لەگەڵ یۆنان، قوبرس و میسر خەریکی هاوپەیمانی وزە بوو لە دژی تورکیا. ئەو هاوپەیمانییەتییە بەرگەی نەگرت کاتێک تورکیا و ئیسرائیل بڕیاریاندا پەیوەندییەکانیان ئاسایی بکەنەوە. هۆکارەکەش گازی سرووشتییە. سەرۆکی ئیسرائیل بەمزووانە دێتە تورکیا بۆ ئەوەی گازی سرووشتی ئیسرائیل لە رێگەی تورکیاوە بۆ ئەوروپا بفرۆشن. کڕیارێکی زۆر چاوەڕێی ئەو هەنگاوەن.
 
ئازەربایجان و ئەرمینیا: ئەو شەڕ و پشتیوانییە گەورەیەی ئازەربایجان هەیبوو لەلایەن تورکیا و ئیسرائیل بەشێکی بۆ گازە سرووشتی و جیپۆلتیکی وزەیە. تورکیا بەهەموو توانای پشتیوانی باکۆی کرد. هەفتەی رابردوو بۆ ماوەیەکی کاتی ئێران هەناردەکردنی گازی بۆ تورکیا راگرت، بەڵام ئازەربایجان یەکسەر ئەو بۆشاییەی بۆ پڕکردەوە.
 
ئێران: ئێرانیش یەکێکە لەو وڵاتانەی باشترین گازی سرووشتی هەیە. هۆکارێکیش کە ئێستا ئێران حەز بکات و رێککەوتن بکات و ئەوروپاش هانی دەدات بەهۆی گازەکەیەتی. ئێران سزای لەسەر نەبێ باشترین بازاڕی دەبێ و هەروەها ئەکتەرێکی زۆر کاریگەرتر دەبێ لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی. 

کازاخستان: گرژییەکانی ئەم دواییەی کازاخستانیش پەیوەندییەکی بە وزە و گازی سرووشتییەوە هەیە. ئەمریکا و چین رکابەرییانە لەوەی ئەو وڵاتە بەلای خۆیاندا راکێشن. لە لایەکی دیکەوە رووسیا و دەستوەردانی خێرای لە کازاخستان هۆکارێکی هەر ئەوە بوو نەهێڵێ ئەو بەندەری وزەیە بکەوێتە دەست رۆژئاوا.
 
خۆشبەختانە لە کوردستانیش گازی سرووشتی هەیە و دەرفەتێکی زێڕینە بتواندرێت سوودی لێوەربگیرێت بۆ پەیوەندییە سیاسی و ئابوورییەکان، بەڵام چۆن دەکرێ و بە کێ دەکرێ پرسیاری هەموومانە.

 

 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

عارف قوربانی

کورد کڵاوى کردە سەر خۆی

چونکە شەڕى ئیسرائیل خەریکە لە ناوچەکەدا فراوان دەبێت، هەروەها گەڕانەوەى دۆناڵد ترەمپ لە بەرژەوەندیی هەژموونى شیعە نییە، شیعەکان پەلەیانکرد لەوەى پۆستى سەرۆکى پەرلەمان بە سوننەیەکى سەر بە پڕۆژەى ئێرانى پڕ بکەنەوە. دەبوو کورد رێگەى نەدابا ئاوا بە ئاسانى ئەو چەکەى دەستیکەوتبوو تەسلیم بە شیعەى بکاتەوە. لانى کەم دەیتوانى بیکردایەتە مەرجى راگرتنى ئەو پرۆسە سەرژمێرییەى وەک ئامرازێک بۆ بردنەپێشەوەى قۆناخێکى دیکەى تەعریب بەکارى دەبەن... چۆن کورد بە بەخشینى کورسییەکانى سەدر بە شیعە وەلائییەکان، بەرەى نەیارەکانى خۆى بەهێزکرد، ئەمجارەش بە پێشکەشکردنى بێبەرامبەرى سەرۆکى پەرلەمان بەهەمان ئەو بەرەیە، کڵاوێکى مەکسیکى خستە سەر خۆى. زۆر ناخایێنێت شەقى ئەم هەڵەیەش دەخۆین.