نێچیرڤان بارزانی: بڕیاری ناردنی پارە لە بەغداوە سەرەتایەکی باشە بۆ چارەسەری کێشەکان

 

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئێوارەی ئەمڕۆ (یەکشەممە، 14-1-2024) لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانیدا لەبارەی سەردانە دوو رۆژییەکەی و ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکانی لەگەڵ لایەنەکانی عێراق لە بەغدا، روونکردنەوەی بۆ رۆژنامەڤانان دا و، رایگەیاند دوو بابەتی سەرەکی کە لە کۆبوونەوەکانیدا تیشکی خستووەتە سەریان، بابەتی قووتی خەڵک و ئاسایش و ئارامیی هەرێمی کوردستان بوون.

 

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایگەیاند "هاتنی ئێمە بۆ بەغدا، لە پلەی یەکەمدا بۆ بەشداریکردن بوو لە رۆژی شەهیدی عێراقی. ئێمە لەو رێوڕەسمەدا بەشداربووین و دواتر لە دوێنێوە تاوەکو ئەمڕۆ، کۆمەڵێک دیدار و گفتوگۆمان لەگەڵ هەموو هێزە سیاسییەکان، سەرۆکوەزیران و لایەنە سیاسییەکانی عێراق ئەنجامدا."

 

"ئەم دیدارانە دەبێت بە شێوەیەکی سرووشتی وەربگیرێن." سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێ "مادام ئێمە لەم جوگرافیایە و لەم وڵاتەدا دەژین، زۆر ئاساییە سەردانی بەغدا بکەین و هەوڵ بدەین ئەو کێشانەی هەن، لەگەڵ بەغدا گفتوگۆیان لەبارەوە بکەین و چارەسەریان بۆ بدۆزینەوە."

 

 

لەو دیدارانەی دوێنێ و ئەمڕۆ سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەرپرسانی هەرە باڵا لە عێراق کردوونی، وەک خۆی دەڵێ دوو بابەتی سەرەکی زیاتر گەنگەشە کردووە "یەکەمیان پرسی قووتی خەڵکی کوردستان بووە کە بە بۆچوونی ئێمە، حکومەتی هەرێمی کوردستان هەموو پابەندییەکانی خۆی بەرامبەر بەغدا جێبەجێ کردووە. ئێستاش پێویستە لە بابەتی مووچەدا چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ هەموو پارێزگەکانی عێراق دەکرێت، لەگەڵ هەرێمی کوردستانیش بەو شێوەیە بێت. ناکرێت بابەتی مووچە بکرێتە بابەتێکی سیاسی یان وەرەقەیەکی گوشار لەسەر هەرێمی کوردستان." 

 

 

ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ئەمڕۆ لە کۆبوونەوەیەکدا بڕیاریدا بە ناردنی 618 ملیار دینار بۆ دابینکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی پشکی هەرێمی کوردستان لە بودجەی 2024ـدا. 

 

نێچیرڤان بارزانی لەمبارەیەوە گوتی "بە دڵنیاییەوە جەنابی سەرۆکوەزیران تێگەیشتنێکی یەکجار باشی هەبووە بۆ ئەم پرسە (پرسی مووچە) و دڵنیام لەوەی هەموو هەوڵێکی خۆی دەدات بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە. هەروەکو دەزانن، ئەمڕۆ بڕیارێکی لە ئەنجوومەنی وەزیران داوە؛ بە سوپاسەوە بۆ جەنابی سەرۆکوەزیران کە ئەمە هەر لە ئەجێندای کۆبوونەوەکەدا نەبوو، بەڵام جەنابیان زۆر بە پەرۆشەوە پێداگری لەسەر ئەوە کرد کە دەبێ بخرێتە نێو ئەجێندای کۆبوونەوەکەی ئەنجوومەنی وەزیران و بە بۆچوونی ئێمە، ئەو بڕیارەی ئەمڕۆ سەرەتایەکی باشە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان."

 

 

بەگشتی لەدوای هێرشەکانی 7ـی تشرینی یەکەمی 2023ـی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل، هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سووریا رووبەڕووی هێرشی گرووپەکانی سەر بە ئێران بوونەتەوە و، لەو کاتەوەی جەنگی حەماس و ئیسرائیل دەستیپێکردووە، هێزەکانی ئەمریکا لانیکەم 100 جار لە هەرێمی کوردستان، عێراق و سووریا بە درۆن لەلایەن بەشێک لە گرووپە نەناسراوەکانی شیعەوە هێرشیان کراوەتە سەر.

 

نێچیرڤان بارزانی لەمبارەیەوە لە کۆنگرە رۆژنامەڤانییەکەدا رایگەیاند "ئێمە، پێمانوایە ناردنی ئەم درۆنانە بۆ هەرێمی کوردستان ئاسایشی هەرێمی کوردستان و ئاسایشی عێراقیش تێکدەدەن، چونکە هەمووی بەیەکەوە بەستراوەتەوە و ناکرێ ئەمانە لە یەکتر جیابکرێنەوە. ئەمە بابەتێکی سەرەکی بوو کە لەگەڵ هەموو لایەنەکان باسمان کرد. بەدڵنیاییەوە گفتوگۆی زیاتری دەوێت، بەڵام ئێمە هیوادارین کە ئەم بابەتەش چارەسەر بکرێت."

 

 

لە کۆتایی گوتەکانی و پێش ئەوەی وەڵامی پرسیارەکانی رۆژنامەڤانان بداتەوە، سەرۆکی هەرێمی کوردستان سوپاسی "خۆڕاگریی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان"ـی کرد و رایگەیاند "سوپاسیان دەکەین کە بەڕاستی لە هەموو کوردستانەوە زۆر خۆڕاگربوون و زۆریان دان بەخۆدا گرتووە. هیوادارین ئەم ساڵ ئەم بابەتە جارێکی دیکە نەبێتە بابەتی میدیایی و لە راگەیاندنەکان باسبکرێت و بابەتێک بێت کە بە شێوەیەکی سرووشتی و ئاسایی، وەکو هەموو مووچەخۆرانی دیکە لە عێراق، مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانیش دابینبکرێت."

 

نێچیرڤان بارزانی: بە سوپاسەوە شاندی هەرێمی کوردستان، شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان زۆر بە جددی کاریان لەسەر ئەم بابەتە کردووە. واتا بابەتەکە ئەوە نییە تەنیا بەندە! حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەو شاندانەش، کە لە هەولێرەوە هاتوونەتە بەغدا بەشێوەیەکی زۆر رێکوپێک کاریان لەسەر ئەم دۆسیەیە کردووە. هەموو هەوڵی ئێمە ئەوەیە؛ ئەمە لە ریشەوە چارەسەر بکرێت و نەبێتە بابەتێکی میدیایی. مووچە هات! مووچە گەیشت! مووچە وایلێهات! ئێمە ئێستا بە هیوای ئەوەین؛ بتوانین ئەم بابەتە بە شێوەیەک چارەسەر بکەین، کە نەبێتە بابەتی میدیایی ئینشائەڵڵا. 

 

 

نێچیرڤان بارزانی: ئێمە هیوادارین، بێگومان تەنیا بۆ دابینکردنی مووچە لە هەرێمی کوردستان زیاتر لە 875 ملیار دینار پێویستە. ئەمە تەنیا بۆ مووچە. ئەمە بابەتێکە کە حکومەتی هەرێمی کوردستان زۆر شەفافانە هەڵسوکەوتی لەگەڵدا کردووە و هەموو داتاکانی داوەتە بەغدا. جا ئێستا نۆرەی ئەوەیە ئیلتزام لە بەغداوە بکرێت و مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دابین بکرێت. 

 

 

نێچیرڤان بارزانی: بە لوتفەوە دوێنێ سەرۆکوەزیران باسی ئەوەی کرد، کە ئەم بابەتە دەخرێتە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیران، بەڵام بێگومان ئەوە تەنیا هەوڵی من نییە، پێش منیش حکومەتی هەرێم شاندی ناردووەتە بەغدا و بە بەردەوامی لەسەر هێڵ بوون لەگەڵ بەغدا و هەوڵێکی زۆریان داوە، هەموو لایەکمان هەوڵمان داوە بۆ ئەوەی ئەم کێشەیە پشت بەخوا لەگەڵ بەغدا چارەسەر بکرێت.

 

 

نێچیرڤان بارزانی: ئەو درۆنانەی دەنێردرێن بۆ هەرێمی کوردستان، پێشێلکردنی سەروەریی عێراقە و ئەمە کەمکردنەوەی دەسەڵات و بۆچوونەکانی سەرۆکوەزیرانیشە وەکو فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، هەڵوێستی ئێمە روونە؛ ئێمە لەگەڵ ئەوەداین ئەم کێشانە چارەسەر بکرێن و دووبارەنەبنەوە. وەک گەرەنتی من هیچ گەرەنتییەکم وەرنەگرتووە، بەڵام بە روونی لە قسەکانی خۆم لەو رێوڕەسمەدا، هەڵوێستەکانی هەرێمی کوردستانم باسکردووە و ئێمە دیسانەوە جەخت لەو هەڵوێستە دەکەینەوە، ئەوانەی لە دەرەوەی یاسا ئەو شتانە دەکەن، یەکەم شت پێشێلی سەروەریی عێراق دەکەن بۆ نموونە چ جیاوازییەک هەیە، جیاوازی نێوان هەولێر و بەغدا چییە؟ هەولێریش شارێکی عێراقییە و سەروەریی هەولێر و سەروەریی بەغدا یەک سەروەرین کە سەروەری عێراقە. پێشێلکردنی سەروەریی عێراق لە لایەن هەندێک گرووپی چەکدارەوە، پێشێلکردنی سەروەریی هەموو عێراقە نەک تەنیا بۆ هەرێمی کوردستان و دەبێ ئەمە بوەستێنرێت، ناکرێت ئەمە بەردەوام بێت. لێکتێگەیشتنێکی باش هەیە بۆ ئەم مەسەلەیە و من دەتوانم ئەوە بڵێم کە لێکتێگەیشتنی باش هەیە و بە هیواین کە ئینشائەڵا چارەسەر بکرێت.

 

 

نێچیرڤان بارزانی: خۆی بە نیسبەت پرسیاری یەکەم، هەموو هەوڵێکی هەرێمی کوردستان ئەوەیە بۆ ئەوەی بە شێوەیەک دابڕێژرێت کە دەستەبەری مافی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بکات. لەسەر هەڵبژاردن، بەداخەوە هەڵبژاردنەکان زۆر درەنگ کەوتوون و درەنگکەوتنی زیاتری هەڵبژاردنەکان، زیاتر رەوایەتیی دام و دەزگەکانی هەرێمی کوردستان دەخاتە ژێر پرسیارەوە. ئێمە، داوامان کردووە شاندی کۆمیسیۆنی باڵا (هەڵبژاردنەکانی عێراق) سەردانی هەولێر بکات لەم هەفتەیەدا و، سبەی و دووسبەی لەگەڵ هاوکارانم دیدار دەکەن لە سەرۆکایەتیی هەرێم و ئێمە قسە لەسەر وادەیەک دەکەین، کە دڵنیا بین لەوەی لەو وادەیەدا هەڵبژاردن دەکرێت. بەداخەوە ئەمە جاری دووەمە، من لە سەرۆکایەتیی هەرێم رۆژی هەڵبژاردن دیاری دەکەم و لەبەر زۆر هۆکار، ناکرێت. هیوادارم ئەمە دواجار بێت.