Zinar Şîno û Meral Kohistanî / Wêne û Vîdeo: Rûdaw
Jina Kurd a ji Xorasanê Meral Kohistanî namzeda serekî ya Partiya Voltê ya Almanyayê ye.
Meralê ji Rûdawê re diyar kir ku ji helwesta partiyên rastgir ên li dijî koçber û kemîneyan ne razî ye.
Meral Kohistaniya ku bi xwe xwediya nasnameyên Îran û Almanyayê ye amaje bi wê yekê kir ku bavê wê 30 salî li Almanyayê xebitiye û beşdarî bipêşxistina welat bûye û got, "Ez naxwazim ti kes li vê derê li Almanyayê ji vî mafî bê par be."
Namzeda sereke ya Voltê eşkere kir ku ew ji herêmeke nêzîkî Meşhedê ye û 12 sal in nikare here seriyekî bide malbata xwe ya li Îranê.
Her çi qasî siyaseteke taybet a Partiya Voltê ya ji bo Kurdan tune be jî Meralê tekezî li ser wê yekê kir ku partiya wê li dijî çewsandina sîstematîk a kemîneyan e û got, "Kurd nûnertiya eniyeke bi hêz dikin li dijî DAIŞê, ji ber vê yekê ji bo me girîng e ku em li her aliyî binêrin."
Divê were gotin ku li Almanyayê hilbijartin dê 23yê Sibatê werin kirin û Partiya Voltê jî beşdarî hilbijartinan dibe.
Meral Kohistaniyê pirsên Nûçegihanê Rûdawê Zinar Şîno bersivandin:
Rûdaw: Zor spas ji bo demê. Em dest bi mijareke taybet bikin. di Konferansa Ewlehiyê ya Munîhê de, Alîkarê Serokê Amerîkayê JD Vance pêşniyar kir ku Almanya û Ewropa li hemberî dengderên xwe yên sadiq dilsoz bin. Her wiha got divê dîwarê agir ji bo Almanyayê nebe û divê hemû alî bi AfDyê re kar bikin. Helwesta we û ya Voltê li ser vê mijarê çi ye?
Meral Kohistanî: Bi rastî ez vê yekê bi rexneyeke zêde dibînim. Bi rastî yek ji metirsiyên me yên herî mezin ên niha ev e. Ne tenê li Almanyayê dîwarê agir hilweşiyaye lê em vê yekê li Amerîka, li Rûsya û li derveyî Ewropayê jî dibînin ku pêkhate û pêvajoyên me bi vî awayî têne pirsyarkirin û bi rastî ji aliyê CDU û FDPyê ve êdî pabend namînin û bi cidî nayên wergirtin.
Em hewcedarî dîwarê agir in,ku pir girîng e ji ber ku ti nirxên demokratîk ên AfDyê nînin û ti berjewendiyên wan di bicihkirina nirxên demokratîk de li Almanyayê tunin.
Rûdaw: Meral, derbarê piştgiriya zêdetir ji hêzên rastgir li Almanyayê, wekî li Awisturyayê, her çi qasî Herbert Kickl di pêkanîna hikûmetê de bi ser neket jî lê li Swêd, li Fînlandayê, li deverên din ên Ewropayê, her wiha li vir li cem cîranên Almanyayê, li Holandayê. Tu nîgeranê wê yekê yî ku dibe ku piştî 23yê Sibatê êdî Meral, Sozan, Zinar, Asya û Mihemed beşek nebin ji Almanyayê?
Meral Kohistanî: Ez Alman û Îranî me yan jî baştir e ku bibêjim bavê min Kurd e. Du pasaportên min hene. Bê guman demeke xirab e ji bo min ku dibînim Şêwirmenda Almanyayê ya ji Partiya Xiristiyan Demokrat heman çîrokê dibêje ku rastî her tim Partiya Alternatîv ji bo Almanyayê dibêje. Çawa dibe ku em li welatekî, welatekî curbicur, welatekî rengareng ku xelkên cuda tê de hene, namzedekî şêwirmend ê Partiya Demokrat a Xisristiyan baweriyê bi me bike û bibêje ew kesên ku du pasaport hene yan rabirdûya koçberiyê wan heye bi rastî kesên pileya duyem in, yan nirxê wan ji Almanên din kêmtir e.
Ev rewş gelekî min nîgeran dike û ez bawer dikim pir girîng e ku em behsa wê yekê bikin ka em wekî civak çawa sûdê ji hevbeşiyê werdigirin. Em dilxweş in ku xelkê hemû welatan li vir li Almanyayê li malê ne û li vir mala xwe dîtine û bi hev re welatê me ber bi pêş ve birine. Bavê min 30 sal li vir li Almanyayê kar kiriye û bêguman li vir qîmetê wî heye. Ez naxwazim ti kes li vir li Almanyayê vî mafî ji wan bistîne.
Rûdaw: Li gorî te, siyaseta entegrasyonê û siyaseta koçberiyê li Almanyayê ne serkeftî ye? Ji ber ku ev her du mijar ji hev cuda ne. Entegrasyon ji bo kesên ku li vir in e û siyaseta koçberiyê ji bo kesên ku dixwazin bên Almanyayê ye. Pirsgirêk li kû derê ye? Li kû derê ne rast e ku kesên wekî Ferhad Nûrî yê ji Efxanistanê ku destûra rûniştinê li Almanyayê hebû û kar dikir, di dawiyê de bi otomobîlê êrişî xelkê kir û 28 kes birîndar kirin?
Meral Kohistanî: Bê guman tiştê ku li Munîhê qewimî xirab bû. Ew xirab e ku em jiyana mirovan di bin van êrişan de ji dest didin, ev xirabtrîn tişt e ku dikare were serê me. Bê guman divê em li wan sedemên ku li paş vê yekê ne binêrin. Ma şaredarî di vê demê de pereyên wan kêm in? Ew rayedarên ku ti rêyên wan ên kar tunin? An jî bi rastî ev pêvajoya me û rêbaza me ya têkilîdanînê ye bi wan kesên ku tên vir re?
Wekî mînak, ew kesên ku ezmûna penaberiyê heye, dikarin kesek hebin ku bibin penayê wan? An jî li cihekî tên avêtin? Bêyî derfetên kar, bêyî tevlîbûn, bêyî gihiştin, her çend bi rastî hêviya tiştekî baştir hebû, jiyaneke nû. Ji ber ku em hemû dizanin hemû kesên ku tên vir nayên ji ber ku dibêjin li vir xweştir e.
Ti kes bi dilê xwe mala xwe terk nake. Xelk tê vir bi hêviya ku dikarin jiyaneke baştir dest pê bikin. Eger em derfetan nedin wan, eger em rê li ber wan bigirin, eger em bi vî awayî wan asteng bikin, hingê em jî xwedî berpirsyariyê ne. Ez bawer dikim nebûna hêviyê li vir roleke sereke dilîze, lê bê guman divê em zêdetir li ser vê yekê bixebitin ka em dê çawa rayedariyên xwe û şaredariyên xwe amade bikin, em dê çawa wekî bajar karibin tevbigerin, da ku em karibin pêşwaziyê li wan kesên ku bi vî awayî tên vir bikin ji ber ku em dizanin me hewcetî bi koçberiyê heye.
Welatê me bi koçberan bi pêş dikeve. Me hewcetî bi 400 hezar karkerên pispor ên nû heye, wekî ku Yekîtiya Xwedîkaran jî dibêje. Bê guman ev faktorek e ku divê em ji bîr nekin dema ku em li aboriyê dinêrin.
Rûdaw: Hinek agahiyên sereke li ser partiya we, Volt navekî balkêş e, gelekî balkêş e. Volt ji bo çi kar dike?
Meral Kohistanî: Em partiyeke Ewropay^ş ne. Em tenê partiyek in ku bernameya wê ya Ewropayî heye. Em li zêdetirî 30 welatên Ewropayê bi cih bûne. Li seranserê Ewropayê 30 hezar endamên me hene. Em beşê Almanî yê partiyê ne, Volt Deutschlandê. Bê guman em hewl didin ku Ewropayê carekê xurt bikin. Ji ber ku em dibêjin niha gelek pirsgirêk hene ku em dikarin çareser bikin, ne tenê ji aliyê netewperweriyê ve, wekî Friedrich Merz an FDP dixwazin.
Li şûna wê, divê em bi hev re bi rengekî Ewropî li ser van tiştan bifikirin. Wekî mînak, krîza avhewayê. Em wekî Almanya nikarin vê bi tena serê xwe çareser bikin. Divê em li gel hemû welatên Ewropayê vê pirsgirêkê çareser bikin. Her wiha mijara dîjîtalîzasyon û kêmasiya binesaziyê. An jî mijara firin û koçberiyê. Ev tiştek e ku em nikarin bibêjin ew welatên ku xelkê wan pêş ketî ne tenê berpirsyar in. Me hewcetî bi sîstemeke dadmend heye ku em lê binêrin. Her wiha em rawestiyane, bê guman, nifşê nû. Navîniya temenê me ji yên din gelekî kêmtir e.
Rûdaw: 35
Meral Kihestanî: Em bi giştî 35 salî ne. Ez dibêjim ev bi rastî ji CDU û SPDyê cuda ye. Em bi eşkereyî dengê nifşê ciwan in. Di hilbijartinên Ewropayê de me ji sedî 9ê dengên kesên bin 30 salî bi dest xist. Erk û berpirsyariya me ev e ku em niha di (Parlamento) Bundestag de nûnertiya ciwanan bikin. Ji ber vê em ji bo dîjîtalîzekirineke çêtir û binesaziyeke baştir kampanyayê dimeşînin, ji ber ku bêyî wan em êdî nikarin gelek tiştan bikin.
Her wiha ji bo me girîng e ku xelkê Almanyayê bi rûmet bijî. Divê ti kes di bin xeta xizaniyê de yan jî di asteke xizaniyê de nejî. Ev tê wê wateyê ku em dixwazin di bernameya hilbijartinê de bacê li ser xwarinên bingehîn bikin ji sedî sifir.
Rûdaw: Ji sedî sifir?
Meral Kohistanî: Belê, ji bo ji sedî sifir? Ji bo xwarinên bingehîn ên wekî nan, fêkî û sebze.
Rûdaw: Ji sedî sifir. Piraniya partiyên din dibêjin heta ji sedî 7an. Volt dixwaze bike sifir?
Meral Kohistanî: Belê, heta bi ji sedî sifirê were kêmkirin. Em dibêjin her tiştê din siyaseteke sembolîk e. Dema kêmkirinek gelekî kêmtir be hûn çawa hest dikin? Dema mijar tê ser xwarinên bingehîn em bi rastî dixwazin piştrast bin ku her kes dikare bikire.
Rûdaw: Di siyaseta aborî de, helwesta we li ser siyaseta enerjiyê, baca karbondîoksîdê yan baca mazotê çi ye?
Meral Kihestanî: Em dixwazin alîkariyên darayî yên zererê didin hewayê rakin. Em dizanin ku hewa xaleke mezin a dijwar e. Êdî dema wê hatiye ku em xwe bi tiştên din ve mijûl nekin. Par me armanca 1,5 pileyan ji dest da. Ev dê di paşerojê de bandoreke mezin bike, bi taybetî li ser ciwanan ku niha hemû paşeroja wan li pêşiya wan e.
Ev tê wê wateyê ku divê em binêrin ka em dê çawa karibin gazên serayê kêm bikin û em dê çawa karibin wan pereyan bi kar bînin ku me heta niha wekî alîkariyên darayî bi kar anîne, wekî mînak li ser îmtiyazên otomobîlên şirketan yan alîkariyên neftê. Divê em bibînin ka em dê çawa karibin berê van pereyên bidin sektora binesaziya trênê da ku di dawiyê de xelk bi trênê biçe û neçe bi balafirê tenê ji ber ku erzan e û paşerojê jî dibe xemeke mezin. Gelek hêzên din ên curbicur hene ku em dikarin bi kar bînin û divê em niha bi kar bînin ji ber ku em êdî nikarin wekî berê berdewam bikin.
Rûdaw: Meral, tişteke din ku li Almanya û Ewropayê gelek nîqaş li ser tê kirin, şerên cîhanê ne? Li Ukraynayê, li Xezeyê hinekî aram bûye û hêvîdar in ku aram bimîne û dîl werin berdan û ev lihevkirin heta dawiyê berdewam bike lê rewşeke nû ya Sûriyeyê jî heye? Partiya we, Volt, li ser vê qada mezin a cîhanî helwesta wê çi ye? Hûn çawa li wê yekê dinêrin ku dibe ku Amerîka û Rûsya lihevkirinekê bikin bêyî ku Ewropa û Almanya tê de beşdar bin?
Meral Kohistanî: Li Ukraynayê niha şerê Rûsyayê li ser Ewropayê berdewam dike. Ji ber vê em bi dilniyayî piştgiriya Ukraynayê dikin, ji ber ku Ukrayna niha berevaniyê li Ewropa û nirxên me yên Ewropayî dike.
Ji ber vê ji me re gelekî zelal e ku divê em di vê qonaxê de piştgiriya Ukraynayê bikin. Her dem kujer e, dema ku mirov di vê pêvajoyê de dimirin. Ji ber vê em bi dilniyayî piştgiriya diyalogê dikin dema ku derfeta diyalogê heye. Bê guman divê Ukraynayî her tim li pêş bin, ji bo wan di dawiyê de çi pêwîst e û di dawiyê de dixwazin ber bi ku derê ve biçin. Dema ku em li sînorên Ewropayê dinêrin, divê em bi xwezayî li ser vê yekê bifikirin. Li Xezeyê gelekî kes mirin. Di heman demê de em hêvîdar in ku dîl werin berdan. Ev pevçûn in ku gelekî kûr in û vedigerin paş.
Ji min re girîng e ku em karibin di vî warî de pişt bi Dadgeha Dadweriya Navneteweyî ve girê bidin. Ji ber ku eger êdî ti rayeya dadweriya navneteweyî ya ku em pişta xwe bidinê nemîne, di dawiyê de dê tiştê zêde ji me re nemîne.
Rûdaw: Belê, Meral, wek yek ji partiyên nû. Tu bi xwe namzeda sereke ya partiyê yî. Bavê te Kurd e ji Îranê ye û dayîka te Alman e. Siyaseteke we ya taybet a ji bo Kurdan heye?
Meral Kohistanî: Siyaseta me ya Kurdan a taybet tune lê bêguman ji me re girîng e ku sîstemên dîktator û totalîter ji aliyê teorîk ve divê kêmtir cih di civaka me de bigirin. Divê em karibin bi awayekî guncav li dijî dîktatoran tevbigerin û ji hemûyan zêdetir li dijî çewisandinê, çewisandina sîstematîk a kêmaran, wekî Kurd, ku nûnertiya bereya mayîn dikin li dijî Dewleta Îslamî. Ji ber vê girîng e ku em li hemû aliyan binêrin.
Rûdaw: Tu malbata bavê xwe nas dikî? Kurdên Îranê? Yan bi rastî bavê te xelkê kû derê ye?
Meral Kohistanî: Em xelkê cihekî nêzîkî Meşhedê ne. Bê guman ez li wir malbata xwe nas dikim lê êdî destûr nayê dayîn ku ez biçim nav welêt. Ez texmîn dikim cara dawî ku ez li wir bûm 12 sal berê bû. Ji wê demê ve mixabin min nekarî seriyekî bidim malbata xwe lê ez malbata xwe ya Kurd nas dikim û ez gelekî kêfxweş im ku ez wan nas dikim.
Rûdaw: Pirseke din, eger hûn ji sedî 5an derbas bikin, ew mijarên ku di dilê te de ne û tu dixwazî li parlamentoyê li ser wan bixebitî çi ne?
Meral Kohistanî: Erê, bê guman min xwe li pêşbirkê daniye ji bo başkirina tiştên ku niha diqewimin. Em dibînin ku her tişt wekî her tim dubare dibe. Siyaseta kevn tê hilbijartin û siyaseta kevn tê meşandin. Niha dema hilbijartina siyaseta nû ye da ku karibe siyaseta nû were meşandin. Em dixwazin çareseriyên nû ji bo Bundestagê bînin û bibêjin çareserî li ba me hene û divê niha em wan pêk bînin.
Me gerek li Ewropayê kir û me lê nêrî ka çi çareserî hene û me got em dê wan bînin Almanyayê ji ber ku ew li Ewropayê kar dikin û di warê aborî de dixebitin û niha dema wê hatiye ku li vir jî em vê çareseriyê bi cih bikin.
Mijara min a taybet bê guman dîjîtalîzekirin e ku pêwîstiya me bi binesaziyeke çêtir heye ev mijarek e ku nêzîkî dilê min e lê her wiha kesên wekî min, ciwan, jin, kesên xwedî paşxaneya koçberiyê, dengekî çêtir û bilindtir li Bundestagê bi dest dixin, ji ber ku hîn ne diyar e û di paşerojê de dê mêranetir û kevntir û spîtir bibe ji ya niha heye.
Rûdaw: Meral, tu 30 çirkeyên te hene ji vê kamerayê biaxivî û hewl bide kesekî qanih bike ku dengê xwe bide Voltê?
Meral Kohistanî: Kî dê bijmêre? Temaşevanên hêja, hilbijartina Bundestagê 23yê Sibatê tê lidarxistin. Ev derfeteke yekcar e di jiyanê de û derfeteke girîng e. Ji bo ku niha em dengê xwe bidin Voltê ku em dengê nifşê ciwan an hemû wan kesên ku hîn paşeroja wan li pêşiya wan e bigihînin Bundestagê. Her kesê ku dengê xwe bide kevnaran, kevnaran bi dest dixe. Niha dema wê ye ku “nû” hilbijêrî, siyaseteke çêtir a avhewayê, binesaziyeke çêtir û bê guman piştgirîkirina Ewropayeke xurt ku dikare li hemberî otokratan bisekine.
Rûdaw: Meral gelekî spas. Serkeftin ji bo te û tîma te li vir û li seranserê Ewropayê dixwazim. Bila em bibînin dê 23yê Sibatê çi encam derkevin.
Meral Kohistanî: Spas, mirov çi dibêje? Roj baş?
Şîrove
Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî
Şîroveyekê binivîse