ئەمریکا، رووسیا و تورکیا پێگەی خۆیان لە رۆژئاڤای کوردستان بەهێزتر دەکەن

 

 

 

ناوچەکە بە گۆڕەپانی ململانێی گەورەی لایەنە بەشدارەکان لە ناکۆکییەکانی سووریا دادەنرێت، کە هەموو هێزەکان هەوڵدەدەن بنکە و دەسەڵاتی خۆیانی تێدا فراوانتر بکەن و لەسەر زەوی پێگەی خۆیان پێشانبدەن. بۆچوونی چاودێران وایە کە دەستبردن بۆ هەر چارەسەرێکی ئایندەیی لە داهاتوودا بۆ دۆخی سووریا، بەنادیدەگرتنی بوونی ئەو هێزانە و بەرژەوەندییەکانیان سەر ناگرێت، بۆیە وڵاتەکە بووەتە ناوچەیەک بۆ هەبوونی دەستی هەرێمی و نێودەوڵەتی بۆ داهاتووی دوور.

 

ئەوە هەر تەنیا ئەمریکا نییە بەشوێن جێپێیەکی قایمتردا لەو ناوچانە دەگەڕێت، رووسیا و تورکیاش بە فراوانی کار لەسەر هەمان ستراتیژ دەکەن.

 

سەرچاوە ناوخۆییەکانی ناوچەکە ئاشکرایانکردووە، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە چەند رۆژی رابردوودا دەستیکردووە بە فراوانکردنی فڕۆکەخانەی شەدادی لە دەوروبەری حەسەکە. ئاماژەیان بەوەداوە کە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی کە ئەمریکا نوێنەرایەتی دەکات، پسپۆر و ئەندازیارانی هێناوەتە فڕۆکەخانەکە و هەڵکەندن بۆ دروستکردنی بنکەیەکی گەورەی ئەمریکی لە ناوچەکەدا دەستیپێکردووە.

 

بەپێی سەرچاوەکان چەندینجار هێلیکۆپتەرە ئەمریکییەکان، لە بنکەکەدا نیشتوونەتەوە. ئەمەش هاوکات بووە لەگەڵ گەیشتنی کاروانێکی هاوپەیمانان کە چەندین ئامێری چاککردنی رێگەوبان و هەڵکەندنی هەڵگرتووە، جیا لە پارچەی کۆنکرێتی و کەرەستەی بیناسازی.

 

شەدادی هەڵکەوتەیەکی جوگرافیی نایابی هەیە، حەسەکە و دێرزۆر پێکەوە دەبەستێتەوە، جیا لەوەی لە سنووری نێوان عێراق و سووریاوە نزیکە.

 

شاری شەدادی کە لە ژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی هەسەدە دایە، کە پێکهێنەری سەرەکی ئەو هێزە "یەکینەکانی پاراستنی گەل"ە، بە درێژایی 60 کیلۆمەتر لەسەر رێگەی سەرەکی نێوان حەسەکە و دێرزۆری لەژێر دەستدایە. ئەو ناوچەیە کە سەرجەمی دانیشتووانەکەی عەرەبن، چەندین بیری نەوت و غازی تێدایە، دیارترینیان جەبسە کە نزیکەی 500 بیرە نەوتی لێیە و بە دووەم گەورەترین کێڵگەی نەوت دادەنرێت لە پارێزگای حەسەکەدا دوای کێڵگەکانی رمێلان.

 

لە رووی جوگرافییەوە شەدادی بایەخی گەورەی هەیە، حەسەکەی ئەوپەڕی رۆژهەڵاتی سووریا بە دێرزۆر لە رۆژهەڵاتی وڵاتەکەوە دەبەستێتەوە، تەنیا 40 کیلۆمەتر لە سنووری نێوان عێراق و سووریاوە دوورە. جیا لە نەوت، شەدادی زەوییەکی بەپیتی بۆ کشتوکاڵە بنچینەییەکانی وەک لۆکە، گەنم و جۆ و گەنمەشامی هەیە، رووباری خابووری بەناودا دەڕوات کە لە باشووری رۆژهەڵاتی تورکیاوە هەڵدەقوڵێت و لەناوچەی سەرێ کانیدا، سنووری نێوان تورکیا و سووریا دەبڕێت.

 

لە ماوەیەکی کەمدا، ناوچەکە چەندین گۆڕانکاری سەربازی و سیاسی گەورەی بەخۆوە بینی، سەرەتای ساڵی 2013، گرووپە ئۆپۆزیسیۆنەکان و بەرەی نوسڕەی جاران کۆنترۆڵیانکرد پاش چوونە دەرەوەی هێزەکانی حکومەتی سووریا. بەڵام مانەوەی ئەو هێزانە لە شارەکەدا زۆری نەخایاند، چونکە لە ئایاری 2014دا لەلایەن داعشەوە کۆنترۆڵکرا و بووە شوێنێکی گرنگی ئەو رێکخراوە، بەتایبەت کە رێگەیەکی ئاسانی هاموشۆی هێزەکانی رێکخراوەکە بوو بۆ شاری مووسڵ لە عێراق، جیا لەوەی کە بیرە نەوتەکانی ناوچەکە، باشترین سەرچاوەی داهاتی داعش بوون.

 

داعش لە شەدادیدا بەرگرییەکی زۆری کرد، بەڵام بەهۆی بۆردوومانی بەردەوامی فڕۆکەکانی هاوپەیمانانەوە ناچار بوو پاشەکشەی لێبکات و ئەوە ئاسانکاری بۆ هەسەدە کرد بۆ کۆنترۆڵکردنی، لەوکاتەوە شەدادی پێگەیەکی گرنگی هەسەدە و هاوپەیمانی نێودەوڵەتییە.

 

لە دوو ساڵی رابردوودا، هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە ئەوپەڕی باکووری رۆژهەڵاتی سووریای دەوڵەمەند بە نەوت، زۆر چالاکبووە. چەندین بنکەی سەربازی و خاڵی جێگیری مانەوەی لەو ناوچەیەدا کردووەتەوە، بەتایبەت لە پارێزگای حەسەکە و دەوروبەری دێرزۆر لە رۆژهەڵاتی رووباری فورات.

 

هێزەکانی ئەمریکا چەندین بنکەی سەربازییان لە پارێزگای حەسەکەدا کردووەتەوە، دیارترینیان بنکەیەکی گەورە لە فڕۆکەخانەی رمێلان (85 کیلۆمەتر لە رۆژهەڵاتی قامیشلۆ)، ئەم بنکەیە پارێزگاری لە کێڵگە نەوتییەکانی رمیڵان دەکات کە 1322 بیرە نەوت دەگرێتەوە. جیا لە 25 بیری غاز لە سوێدیە لە نزیک رمێلان.

 

ئەمریکییەکان جیا لەوە لە تەل بەیدەر لە باکووری حەسەکە بەدوورایی 40 کیلۆمەتر، بنکەیەکی سەربازییان دامەزراندووە کە سەرچاوەکان دەڵێن "گەورە و قایمە"، جیا لە بنکەیەک لە ناو شاری حەسەکە. دانەیەکی دیکەش لە نزیک گوندی روباریا لە ناوچەی مالکییەی باکووری رۆژهەڵاتی حەسەکە، کە فڕۆکەخانەیەکی تایبەت بە فڕۆکە بارهەڵگرەکانی ئەمریکا لە خۆ دەگرێت.

 

هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیش دوو بنکەی لە دەوروبەری دێرزۆر لە نزیک کێڵگە نەوتییەکانی عومەر و کۆنیکۆ هەیە، جیا لە چەندین خاڵی پشکنین لە پارێزگای رەققە، کە دیارترینیان لە شارۆچکەی جەزرەیە لە نزیک رەققە.

 

لە بەرامبەر هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیدا بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، رووسیا هەوڵیداوە نەبوونی خۆی لە ناوچەی رۆژهەڵاتی فورات، لە رێگەی کردنەوەی چەند بنکەیەکەوە قەرەبوو بکاتەوە، پاش ئەو رێککەوتنەی لە تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوودا لەگەڵ هەسەدە کردی، بۆ رێگرتن لە هاتنە ناوەوەی زیاتری هێزەکانی تورکیا کە هەر قەوارەیەکی کوردی لەسەر سنوورەکانی رەتدەکاتەوە.

 

لە ناوەڕاستی تشرینی یەکەمی رابردوودا، وەزارەتی بەرگریی رووسیا رایگەیاند، سیستمی بەرگریی ئاسمانی و فڕۆکەی جەنگی لە بنکەی حمێمیمەوە لە لازقیە، بۆ فڕۆکەخانەی قامیشلۆ لە حەسەکە گواستووەتەوە. جیا لەو بنکەیە، هێزەکانی رووسیا خاڵێکی پشکنینیان لە شاری عامودا لە دووری 30 کیلۆمەتر لە قامیشلۆ داناوە.

 

هێزەکانی رووسیا لە ناوچەی عەین عیسا لە دەوروبەری رەقە، خاڵێکی جێگیریان داناوە لە نزیک فڕۆکەخانەی تەبەقەی سەربازی لە رۆژهەڵاتی فورات. هێزە رووسییەکان هەروەها لە دەوروبەری کۆبانێش هەن. ئەوان چوونە شوێنی هێزە ئەمریکییەکان لە کۆتایی ساڵی رابردوودا.

 

هاوکات هێزەکانی تورکیا، بەهەمانشێوە هەوڵی پتەوکردنی خۆیان لەسەر رووبەرە جیاوازەکانی سووریا دەدەن لە هەمان ناوچەدا. تورکیا کە خاوەنی سنوورێکی 100 کیلۆمەترییە بەپانایی 30 کیلۆمەتر هاتووەتە ناو سووریاوە. سنووری هێزەکانی تورکیا لە ترپە سپییەوە دەستپێدەکات تا سەرێ کانی.

 

سەرچاوە ناوخۆییەکان ئاشکرایانکردووە، تورکیا سەرقاڵی هەڵکەندنی تونێلە لە بنکەیەکی سەربازیی لە دەوروبەری تەلتەمر. روونیانکردەوە پارچە کۆنکرێتی گەورە و تونێل هەڵکەندن لە گوندی عەرێشەوە دەستپێدەکات تا گوندی داودیە.

 

بەپێی سەرچاوەکان تورکیا لەو ناوچەیەدا بنکەیەکی سەربازیی گەورەی هەیە، کە تانک و چەکی پێشکەوتوو و ئامێرەکانی چاودێری و وێنەگرتن لە خۆ دەگرێت، ئەمە جیا لە شوێنی نیشتنەوەی هێلیکۆپتەر. سوپای تورکیا چەندین خاڵی پشکنین و چاودێری لەو ناوچانەدا داناوە کە لە ژێر دەستیدان.