مەسعود تەک: چەکدانانی پەکەکە پێویستی بە دەستکراوەیی تورکیایە بۆ کورد

 

مەسعود تەک دەڵێ "باوەڕ ناکەم" پەکەکە چەک دابنێت "پەکەکە پێش ئەوەی چەک دابنێت، دەبێت بزانێت دەوڵەتی تورکیا بەرامبەر ئەم چەک دانانە و راگرتنی شەڕە چی دەکات بۆ کورد؟ بەتایبەتی بۆ پەکەکە"، بەڵام لە هەمان کات دا دەڵێ زۆر هۆکار هەن بۆ دەستپێکردنی ئەم پرۆسەیە " بەڵام بە بۆچوونی من هۆکار هەرچییەک بێت ئەگەر پێڤاژۆیەک دەست پێبکات لە قازانجی کوردە و نابێت لە ئێستاوە دژی بین". 

 

مەسعود تەک، سکرتێری پێشووی پارتی سۆسیالیستی کوردستان، کە زیاتر لە 50 ساڵە لەنێو کاری سیاسی باکووری کوردستان دایە و زۆربەی کاتیش سیاسەتی پارتی سۆسیالیستی کوردستان و پارتی کرێکارانی کوردستان لەگەڵ یەکتردا ناکۆک بووە . 

 

مەسعود تەک لەکاتی بەشداریکردنی لە بەرنامەی (رووداوی ئەمڕۆ)ی تۆڕی میدیایی رووداودا، باسی لە گفتوگۆ تازەکان لەبارەی کێشەی کورد لە تورکیا کە لەلایەن رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆککۆماری تورکیا بە "پەنجەرەی هیوا" ناونراوە.

 

 

مەسعود تەک پێیوایە هێرشی دوێنێ 23ی ئوکتۆبەری 2024 کە لەلایەن دوو چەکداری کوڕ و کچەوە کرایە  سەر دامەزراوەی پیشەسازیی بۆشایی ئاسمان و فڕۆکەوانی لە ئەنقەرە و، تورکیا دەڵێ هەردووکیان سەر بە پارتی کرێکارانی کوردستان PKK ن، پەیوەندی بە گوتەکانی دەوڵەت باخچەلی و پرۆسەی "پەنجەرەی هیوا"وەیە " بەڵام هێشتا روون نییە و مرۆڤ ناتوانێت بڵێت سەت لە سەت هۆکارەکە ئەوەیە، وەلێ زۆر جار لە تورکیا شتی وا روویداوە، بیرمان دێت لەکاتی پرۆسەی ئاشتی کە لە ساڵانی 2012 و 2013 دەستیپێکرد، رووداویکی لەم شێوەیە لە ناوچەی سورووج لە رووها روویدا کە دوو پۆلیس کوژران، ئەوە جێی گومانە کە ئەمەش پەیوەندی بەو پرۆسەی ئاشتییەوە هەبێت کە خەریکە دەست پێبکات. بەڵام دەبێت کەمێک ئارام بگرین و بوەستین تاوەکو بزانین کێ بەرپرسیارێتی ئەم هێرشە لە ئەستۆ دەگرێت".

 

لە دوای هێرشەکەی رۆژی چوارشەممەی ئەنقەرە، وەزیری بەرگری تورکیا، یاشار گولەر، ئاماژەی بەوەدا کە پەکەکە لە پشت هێرشەکەیەوە، لەوبارەیەوە مەسعود تەک گوتی: "بڕواناکەم پەکەکە کارێکی وابکات، بەڵام گومانیش هەیە، چونکە رووداوەکەی سوورووجیش بەم شێوەیە بوو، سەرەتا پەکەکە رایگەیاندبوو کە تیمێکی ناوچەیی ئەوان کردوویانە و لە ئەستۆی خۆی گرت، بەڵام پاش ماوەیەک رەتیکردەوە و گوتی ئێمە نین و ئەمانە هەندێ کەس کردوویانە کە ناخوازن ئەم پرۆسەیە بچێتە پێشەوە، بۆیە لەبەر ئەمە مرۆڤ ناتوانێت شتێک بڵێت، چونکە پەکەکەش جێگەی متمانە و باوەڕپێکردن نییە، بۆیە دەبێت چاوەڕێ بکەین، چونکە ئەگەر ئێستا بڵێین پەکەکەیە رەنگە دوای 10 رۆژی دیکە پەکەکە بڵێت ئێمە نین و هەندێ کەسی تاریکن".

 

دەوڵەت باخچەلی داوایکرد عەبدوڵڵا ئۆجەلان بچێتە پەرلەمان و چەک دانانی پەکەکە و هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە رابگەیێنێت.  مەسعود تەک دەڵێت: "پیش ئەوەی دوڵەت باخچەلی لە پەرلەمان قسە بکات، لە تورکیا و باکووری کوردستان دەگوترا کە دەوڵەتی تورکیا لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان قسەی کردووە و ئۆجەلانیش لەگەڵ قەندیل قسەی کردووە تاوەکو چەک دابنێت و ئاگربەست رابگەیێنێت، بەڵام قەندیل قایل نەبووە، لەبەرئەمە ناکۆکی هەیە لەنێوان قەندیل و ئیمرالی دا، رەنگە لەنێو پەکەکەدا هەندێ لایەن یان لە دەوروبەری پەکەکە هەندێ لایەن هەبن کە دژی دەستپێکردنی ئەم پرۆسەیە بن، رەنگە ئەوانیش ئەم کارەیان کردبێ، بەڵام ناتوانم سەت لە سەت بڵێم پەکەکە هێرشەکەی ئەنقەرەی کردووە یان نەیکردووە".

 

دوای هێرشەکەی ئەنقەرە، سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووی پارتی گەلی دیموکراتی HDP لە زیندانەوە پەیامێکی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس بڵاوکردەوە و سەرکۆنەی هێرشەکەی کرد و رایگەیاند: " دەکرێ کێشەکانمان بە دانوستاندن، دیالۆگ و سیاسەت چارەسەر بکەین، بەڵام خاوەن ئەو هزرانەی دەیانەوێت بە خوێنڕشتن بەر لەم هەنگاوانەمان بگرن، دەبێ ئەوە باش بزانن ئەگەر ئۆجەلان دەستپێشخەری بکات و رێگەی سیاسەت بکاتەوە، بە هەموو هێز و توانایەکمان پشتیوانی دەکەین".

 

لەبارەی نێوەڕۆکی پەیامەکەی دەمیرتاشەوە، هەروەها ئەوەی ئایا دەکرێ ئەم پرۆسەیە بۆچوونی جیاواز لەنێو پەکەکەدا دروست بکات، مەسعود تەک گوتی: "باوەڕناکەم ناکۆکی قووڵ و گەورەی بەوشێوەیە لەنێوان پەکەکە و دەمیرتاش دا هەبن، لە هەندێ بیر و بۆچووندا جیاوازی هەیە، بەڵام جیاوزییەکی ئەوتۆ نییە کە هەندێ لایەن گەورەی دەکەن و دەیانەوێت پەکەکە و دەمیرتاس رووبەڕووی یەکدی بکەنەوە". 

 

مەسعود تەک گوتیشی: "بە بڕوای من ئەگەر هەندێ کار بە ناوی پەکەکەوەش کرابن، ئەوە بە ئیرادەی پەکەکە نییە، بە باوەڕی من ئێران نایەوێت ئەم پرۆسەیە بچێتەپێشەوە، کاریگەری ئێران لەسەر قەندیل زۆرە و لەوانەیە ئێران و هەندێ لایەنی سیاسی کە ناخوازن لە تورکیا پرۆسەی ئاشتی دەست پێبکات و پرسی کورد لە رێگەی دانوستاندنەوە چارەسەربێت، ئەوان بە ناوی پەکەکەوە ئەم کارانە دەکەن".

 

لەبارەی ئەوەی ئێران بۆچی نایەوێت پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا هەبێت، مەسعود تەک دەڵێت: "ئێران هیچ کات ئەوە ناخوازێت، دوو خاڵی بنچینەیی هەن، یەکەم ئێران دەیەوێت لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کۆریدۆری شیعە دروست بکات و تورکیاش لە دژی ئەو کۆریدۆرەی شیعەیە، ئاکپارتی بەگشتی دژی ئەم کۆردیدۆرەی شیعەیە، ئاکپارتی لەگەڵ ئیخوان موسلمینە و ئیخوان موسلمینیش لەگەڵ شیعە ناکۆکن. هەروەها ئێران دژی پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدانە کە تورکیا و عێراق و هەندی وڵاتی کەنداو دەیانەوێت جێبەجێی بکەن، بۆیە زۆر هۆکار و پرس هەن وادەکەن ناکۆکی لەنێوان تورکیا و ئێران هەبێت، بەرژەوەندییان جیاوازە و یەکناگرێتەوە، بەڵام نابێت ئەوەمان لەبیربچێت هەر کاتێک پرسی کورد بەرەوپێش بچێت و کورد نزیکی سەرکەوتن بێت، لەهەر بەشێکی کوردستان بێت، تورکیا و ئێران، پێشتریش عێراق و سووریا رێکدەکەوتن بۆ پێشگرتن لە کورد. دەبێت بیرمان نەچێت لەکاتی گشتپرسی باشووری کوردستان هەڵوێستی هەردوو دەوڵەت - تورکیا و ئێران – سەرەڕای ناکۆکییەکانی نێوانیان، هەڵوێستیان یەک بوو".

 

مەسعود تەک پێیوایە خاڵێکی دیکەی جیاوازی تورکیا و ئێران لەبارەی سووریاوەیە، ئەو دەڵێت: "سیاسەتی تورکیا و سیاسەتی ئێران لەبەرامبەر سووریاش ناکۆکە، لەوێش سیاسەتیان یەک نییە، بۆیە گومانی من ئەوەیە کە هەندێ لایەنی ئێرانی بە ناوی پەکەکە یان بە ناوی گرووپێکی نێو پەکەکەوە کاری بەوشێوەیە ئەنجام دەدەن و دیارە ئەگەر ئەم پێڤاژۆیە بەرەو پێشەوە بچێت دەبێت چاوەڕوانی ئەوەبین کە رووداوی لەم شێوەیە دووبارە ببنەوە یان سێبارە ببنەوە".

 

 

لە وەڵامی ئەوەی ئایا ئەگەر پەیامێکی روونی عەبدوڵڵا ئۆجەلان هەبێت داوا لە پەکەکە بکات چەک دابنێت، پەکەکە چەک دادەنێت؟ مەسعود تەک دەڵێت: "باوەڕ ناکەم، پەکەکە پێش ئەوەی چەک دابنێت، دەبێت بزانێت دەوڵەتی تورکیا بەرامبەر ئەم چەک دانانە و راگرتنی شەڕە چی دەکات بۆ کورد؟ بەتایبەتی بۆ پەکەکە. بە باوەڕی من پەکەکە ئەمڕۆ بەهێزە، کاتێک کە بەهێزە بۆچی چەک دابنێت، منیش بم چەک دانانێم، دەبێت بزانم بەرامبەر چەک دانان دەوڵەتی تورکیا چی دەدات. ئەمڕۆ پەکەکە لە رۆژئاوای کوردستان دەسەڵاتدارە و خاکی بەدەستەوەیە و هێزی چەکداری هەیە. لە سووریا و رۆژهەڵاتی نێوەڕاست پەکەکە هێزێکی کاریگەرە بۆیە ئایا بەرامبەر چەک دانان یان راوەستاندنی شەڕ دەوڵەتی تورکیا چی دەداتە کورد. تاوەکو ئەوە ئاشکرا نەبێت باوەڕناکەم پەکەکە شەڕ رابوەستێنێت و چەکیش دابنێت، بۆیە دەبێت دەوڵەتی تورکیاش دەستی خۆی بکاتەوە و ئاشکرای بکات بە چ شێوەیەک ئەم پرسە چارەسەر دەکات".

 

 

لەبارەی هۆی دەستپێکردنی ئەم پرۆسەیەی دانوستاندن لەگەڵ ئۆجەلان لەم کاتەدا و باسکردنی ئەم پرسە لەلایەن دەوڵەت باخچەلییەوە، مەسعود تەک دەڵێت: "باخچەلی یەکەم کەس بوو کە دژی پڕۆسەی ئاشتی پێشوو بوو و بە خیانەت و فرۆشتنی وڵات پێناسەی کرد، ئەمڕۆ باخچەلی دەستپێشخەری ئەم پێڤاژۆیەیە. پێموایە سیاسەتی دەوڵەتی تورکیا ئێستا پێویستی بە دەستپێکردنی ئەم پێڤاژۆیە و هەنگاوەیە، لەبەرئەوەیە تورکیا لە ناوچەکە و دەرەوەی وڵات و لەنێوخۆشدا کەوتووەتە تەنگانەوە بەتایبەتی لەڕووی ئابوورییەوە، قەیرانی ئابووری گەیشتووەتە ئەوپەڕی ئاستی خۆی، نەبوونی دادپەروەری و تووندوتیژی لەنێو کۆمەڵگەدا و کوشتی ژنان گەیشتووەتە ئەوپەڕی ئاستی خۆی".

مەسعوود تەک باسی فراوانبوونی شەڕی ئیسرائیل دەکات و دەڵێت: "لەلایەکی دیکەوە، ئەگەر ئیسرائیل هێرش بکاتە سەر ئێران، کە سەت لە سەت دەیکات، ئەمڕۆ بێت یان سبەی، باڵانسی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست تێکدەچێت، دەبێت باڵانسێکی نوێ دابندرێت، لەبەرئەوە تورکیا دەیەوێت لەم بارەیەوە جێی خۆی قایم بکات تاوەکو بتوانێت وەکو پێشوو لە عەفرین و باشووری کوردستان بمێنێتەوە، لەبەرئەوە دەیەوێت لەگەڵ کورد پێڤاژۆیەک دەست پێبکات و نەرمییەک نیشانبدات تاوەکو رەوشی خۆی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست باشتر و ئارامتر بکات".

 

 

مەسعود تەک ئاماژە بەوەش دەکات کە ئەم پرۆسەیەی دانوستاندن لەم کاتەوە، پەیوەندی بە هەوڵی هەموارکردنی دەستووری تورکیاشەوە هەیە. لەوبارەیەوە دەڵێت: "حکومەت، بەتایبەتی رێککەوتنی جمهوور خەریکی دەستووری نوێن، بۆ ئەوە پێویستیان بە دەنگی کوردە، بەم پێڤاژۆیە دەیانەوێت دەنگی کورد بەلای خۆیاندا رابکێشن، رەنگە بیەوێت پەیوەندی دەم پارتیش لەگەڵ جەهەپە بپچڕێنێت، کە دەزانین لە هەڵبژاردنی رابردوودا ئەوان پشتگیری یەکتریان کرد و هاوکاری کورد وایکرد زۆر شارەوانی گەورە بکەونە دەست جەهەپەوە، ئەگەر ئەمڕۆ جەهەپە لە تورکیا پارتی یەکەم بێت ئەوا کاریگەرییەکی زۆری کوردی تێدایە، رەنگە یەکێک لە نیاز و ئامانجەکانی ئاکپارتی ئەوەبێت ئەم پەیوەندییەی جەهەپە و دەم پارتی بپچڕێنیت یان لاوازی بکات. زۆر هۆکار هەن، بەڵام بە بۆچوونی من هۆکار هەرچییەک بێت ئەگەر پێڤاژۆیەک دەست پێبکات لە قازانجی کوردە و نابێت لە ئێستاوە دژی بین".