جیهان
دەنگدەرێک لە دووەم گەڕی هەڵبژاردنی پەرلەمانی فەرەنسا لە ناوچە درۆم لە گییانا دەنگ دەدات، وێنە: Jody AMIET / AFP
رووداو دیجیتاڵ
ئەمڕۆ گەڕی دووەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی فەرەنسایە، کە چاوەڕوان دەکرێت گۆڕانکاریی گەورە لە نەخشەی سیاسیی ئەو وڵاتە بێنێتەدی.
ناوچە فەرەنسییەکانی دەرەوەی خاکی سەرەکیی فەرەنسا لە رۆژی شەممەوە دەستیان بە دەنگدان کرد، دەنگدانێک کە پێشبینی دەکرێت ژمارەی کورسیی راستڕۆکان بگەیێنێتە بەرزترین ئاست لە مێژووی پەرلەمانی فەرەنسادا.
رۆژی شەممە، بانگەشەی هەڵبژاردن کۆتاییهات و ئەمڕۆ (یەکشەممە، 7-7-2024) لە سەرانسەری فەرەنسا گەڕی دووەمی دەنگدانەکەیە.
لە نێوان هەردوو گەڕەکەدا، هەڵمەتێکی گەرموگوڕی هەڵبژاردن هەبوو. هەڵمەتەکە بە جۆرێک تەنگژەدار بوو، ژمارەیەک بەربژێر هێرشیان کرایەسەر و لێیاندرا.
لە دەرەوەی خاکی سەرەکی، یەکەمین هەرێمی سەر بە فەرەنسا کە دەنگی دا، سان پیێر و میکولۆن بوو، کە کۆمەڵە دوورگەیەکی بچووکی فەرەنسییە لە نزیک کەناراوەکانی کەنەدا. هاووڵاتیانی ئەو هەرێمە کاژێر 1:00ـی (دوای نیوەڕۆی شەممە بە کاتی هەولێر،) دەنگیاندا.
دوای ئەوان، دانیشتووانی ناوچە فەرەنسییەکانی ناوچەی کاریبی، لەنێویاندا مارتینک و گەدەلۆپ هەروەها گییانا لە ئەمریکای باشوور دەنگیاندا.
پاشان ناوچە فەرەنسییەکانی زەریای هێمن دەنگ دەدەن و لە کۆتاییشدا ئەمڕۆ یەکشەممە، کاژێر 08:00ـی بەیانی بەکاتی پاریس (09ـ:00ی بەیانی بە کاتی هەولێر)، دەنگدان لە خاکی سەرەکیی فەرەنسا دەستپێدەکات.
کاژێر 08:00ـی ئێوارە بە کاتی پاریس (09:00ـی شەو بەکاتی هەولێر) بنکەکانی دەنگدان دادەخرێن و ئەنجامی بەرایی رادەگەیێندرێت.
"کارەساتبار"
بە گوێرەی دوایین راپرسی، پارتی راستڕۆی توندڕۆی بەرەی نیشتمانی بە سەرکردایەتیی مارین لوپێن، زۆرترین دەنگ بەدەستدێنێت، بەڵام ناتوانێت زۆرینەی پێویست بۆ پێکهێنانی حکومەت مسۆگەربکات.
ئەنجوومەنی نوێنەرانی فەرەنسا لە 577 کورسی پێکدێت. پێکهێنانی حکومەت پێویستی بە 289 کورسی هەیە.
هاوپەیمانیی بەرەی نوێی گەل، کە ژمارەیەک پارتی چەپ لەخۆدەگرێت، بە گوێرەی راپرسییەکە، دووەم دەبێت.
داواکردنی ئەم هەڵبژاردنە پێشوەختە لە لایەن ئیمانوێل ماکرۆنی سەرۆککۆمارەوە، بە قومارێکی سیاسی بۆ هاوپەیمانییە میانڕۆکەی دادەنرێت، لەبەر ئەوەی راپرسییەکان پێشانیدەدەن نیوەی کورسییەکانی لەدەستدەدات، لە کاتێکدا بەرەی نیشتمانی کورسییەکانی دووهێندە زیاد دەکات.
راپرسییەکە کە رۆژی هەینی ئەنجامەکەی بڵاوکراوەتەوە، پێشانیدەدات بەرەی نیشتمانی 170 تاوەکو 210 کورسی بەدەستدێنێت، لە دوای ئەو، بەرەی نوێی گەل 145 تا 185 کورسی و هاوپەیمانییەکەی ماکرۆنیش 118 تا 150 کورسی دەباتەوە.
خوولی سەرۆکایەتییەکەی ماکرۆن سێ ساڵی ماوە و هیچ دیار نییە بتوانێت زۆرینەی پەرلەمانی داهاتوو بخاتە بەرەی خۆیەوە بۆ ئەوەی حکومەتێکی هاودەنگی خۆی دروستبێت.
گابریێل ئاتال، سەرۆکوەزیرانی فەرەنسا کە سەر بە هاوپەیمانییەکەی ماکرۆنە، درکی بەوە کردووە لە ئەگەری ئەوەی هیچ لایەنێک نەیتوانی زۆرینەی رەهای کورسییەکان بەدەستبێنێت، دەتوانێت کابینەکەی وەک حکومەتی کاربەڕێکەر لە دەسەڵاتدا بهێڵێتەوە.
رۆژی هەینی، ئاتال لە دوایین هەڤپەیڤینی خۆی پێش گەڕی دووەمی هەڵبژاردنەکە گوتی "ئەمڕۆ، مەترسییەکە ئەوەیە زۆرینەیەک دروستبێت راستڕۆ توندڕۆکان تێیدا باڵادەست بن، ئەوە کارەستابار دەبێت."
لوپێن سوورە لەسەر ئەوەی زۆرینەی پێویست دەباتەوە بۆ ئەوەی ماکرۆن ناچار بکات جۆردان باردێلای تەمەن 28 ساڵانی سەربە بەرەی نیشتمانی، بکاتە سەرۆکوەزیران.
ئاتال بەڵێنیداوە "تاوەکو پێویست بکات" لە رۆڵی سەرۆکوەزیرانی کاربەڕێکەر بمێنیتەوە.
"گەرەنتی نەکراوە"
ماکرۆن تاوەکو هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان و سەرۆکایەتیی نیسانی 2027 لە پۆستەکەیدا دەمێنێتەوە، بەڵام ئێستا لەبەردەم ئەگەری ئەوەدایە، ناچاربێت لەم سێ ساڵەدا، دەسەڵات لەگەڵ نەیارە سیاسییەکانی بەشبکات.
پێشبینی دروستبوونی یەکەمین حکومەتی راستڕۆی توندڕۆی دوای جەنگی دووەمی جیهانی لە فەرەنسا، ئەورووپییەکانی دیکەی نیگەرانکردووە.
هەروەها پرسیاریشی لەسەر ئەوە دروستکردووە؛ کێ جڵەوی حکومەتی فەرەنسی دەگرێتە دەست؟ لە کاتێکدا لە 26ـی تەممووز یارییە ئۆڵۆمپییەکانی پاریس دەستپێدەکەن.
بۆ ئەوەی نەهێڵن لە گەڕی دووەمدا راستڕۆ توندڕۆکان بیبەنەوە، میانڕۆ و چەپەکان لە چەندین بازنەدا هاوپەیمانییان پێکهێناوە.
لوپێن سەرکۆنەی ئەو هەنگاوەیانی کرد و بە هەوڵێکی "دژی خواستی گەل" بۆ دزینی سەرکەوتن ناویبرد.
چەپەکان و میانڕۆکان، بە رێککەوتن، هەر یەکەیان لە هەندێ بازنەی دیاریکراو بەربژێرەکانی خۆیان لە بەرژەوەندیی ئەوەی دیکەیان کشاندووەتەوە بۆ ئەوەی دەنگی دژی راستڕۆ توندڕۆکان پەرت نەبێت.
بەڵام دیارنییە ئەو هەنگاوە تا چەند سەرکەوتوو دەبێت. چونکە نازانرێت چەند لەو خەڵکە دەنگدەدەن کە بەربژێرە دڵخوازەکانیان کشاوەتەوە. تەنانەت بەربژێرانی میانڕۆ و چەپیش درکیان بەوە کردوو و دەڵێن، هیچ شتێک مسۆگەر نییە.
رافایل گلوکسمان، کە سەر بە هاوپەیمانیی چەپەکانە، رۆژی هەینی گوتی: "پێچەوانەی ئەو شتەی گوێمان لێ دەبێت، گەرەنتیی هیچ شتێک ناکرێت."
لە کاتێکدا روون نییە ئەنجامەکە چۆن دەبێت، گرژییەکان لە زیادبووندان؛ زیاتر لە 50 بەربژێر و چالاکڤانی هەڵمەتی هەڵبژاردن لە ماوەی چوار هەفتەی هەڵمەتی هەڵبژاردندا هێرشیان کراوەتە سەر و لێیاندراوە.
ئەمڕۆ، نزیکەی 30 هەزار پۆلیس، لە وانە پێنج هەزار لە پاریس، جێگیردەکرێن بۆ ئەوەی رێگری لە دروستبوونی پشێوی بکەن.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ