سروشتی گوندە جوانەکەی کوڕەدواێ و چەند فیچەرێکی دیکە لە چاوی رووداودا

لە گوندی کوڕەداوێ میراتی کولتووری دەپارێزرێت

لە نێو سروشتی دڵفڕێن و جوانی شارباژێڕ، لە گوندێکی بچووک بە ناوی کوڕەداوێ کە تەنها 48 کیلۆمەتر لە سلێمانییەوە دوورە، دانیشتوانەکەی هەوڵێکی بەرچاویان داوە بۆ پاراستنی میراتی کولتووری و مێژوویی ناوچەکەیان.
دانیشتوانی گوندەکە مۆزەخانەیەکی تایبەتیان دامەزراندووە کە کەرەستە و کەلوپەلە کۆنەکانی ژیانی رۆژانەی باوباپیرانیان تێدا کۆکردوەتەوە.
گوندەکە لە وەرزی سەرمادا تەنها چواردە ماڵی تێدا دەژی و لە هاویندا دەگاتە سی ماڵ، بەڵام خەڵکەکەی توانیویانە ناوەندێکی رۆشنبیری دابمەزرێنن کە جگە لە مۆزەخانەکە، دیوارێکی تایبەت بە وێنە کۆنەکانی گوند و کتێبخانەیەکی بچووکیشی تێدایە.
مام کەریم سەواری، یەکێک لە دانیشتوانی گوندەکەیە، باس لە یادەوەرییەکانی دەکات و دەڵێت: "کاتێک ئەم وێنانە دەبینم، هەموو یادگارییەکانی رابردوو دێنەوە بیرم، ئەو کاتانەی کە بەفر تا دوو مەتر دەباری و ئێمە بە سی کەس رێگامان بۆ مەڕەکانمان دەکردەوە."
گوندەکە هێشتا کێشەی خزمەتگوزاری هەیە، وەک نەبوونی قوتابخانەی باش و نەخۆشخانە و رێگاوبانی قیرتاوکراو، بەڵام دانیشتوانەکەی توانیویانە نموونەیەکی جوان لە پاراستنی کولتوور و پەرەپێدانی رۆشنبیری پێشکەش بکەن.


پەریسا کەبیرنژاد: دەنگێکی نوێ لە ئەدەبی ژنانی کورد
پەریسا کەبیرنژاد، مامۆستای قوتابخانە و نووسەری خاوەن بەهرە، لە ساڵی 1994 لەدایکبووە، بە نووسینەکانی چیرۆکی ژیان و خەباتی ژنان دەگێڕێتەوە.
لە تەمەنی 14 ساڵییەوە دەستی بە نووسینی شیعر و چیرۆک کردووە. سەرەتا لە سەنتەری هونەری دەستی بە نووسینی کورتە چیرۆک و هەڵبەستی نوێ کرد. بەڵام دوای تەواوکردنی زانکۆ، روویەکی نوێی لە نووسیندا هەڵبژارد کاتێک سەرنجی چووە سەر دیاردەی خۆکوشتنی کچان لە ناوچەکەیدا.
لە یەکەم پرۆژەی گەورەیدا، پەریسا لێکۆڵینەوەیەکی بەرفراوانی لەسەر خۆکوشتنی کچان ئەنجامدا. لەم توێژینەوەیەدا، لەگەڵ زیاتر لە پێنجسەد کچدا کاری کردووە، زۆربەیان لە ناوچە کوردنشینەکان بوون. ئەم کارە بووە بنەمای یەکەم پەرتووکی کە تیشک دەخاتە سەر ژیانی کچانی نەوجەوان.
لە ساڵی 2020، پەریسا پرۆژەیەکی گەورەتری دەستپێکرد، ئەویش نووسینی رۆمانێکی مێژوویی کە چیرۆکی خۆشەویستی نێوان کچێکی ئاشووری و کوڕێکی کورد دەگێڕێتەوە. کە کۆمەڵێک چیرۆکی راستەقینەی کورد، ئاشووری و ئەرمەنی دەگێڕێتەوە.
لە دواین پرۆژەیدا، پەریسا 34 نامەی بۆ کوڕەکەی نووسیوە کە هێشتا لەدایکنەبووە. دەربڕینێکی هونەری و هەستیار لە پەیوەندی نێوان دایک و منداڵ پێش لەدایکبوون. 
پەریسا پێیوایە تەنیا رێگای بوون بە نووسەر، نووسین و خوێندنەوەی بەردەوامە. وەک خۆی دەڵێت: "مەترسن، بنووسن، بنووسن، بنووسن. بنووسن و بخوێننەوە." بۆ ئەو، نووسین تەنها هونەر نییە، بەڵکو ئامرازێکە بۆ گەیشتن بە ئازادی ژنان.
بەم شێوەیە، پەریسا کەبیرنژاد سنوورەکانی نووسینی ژنانی بەزاندووە و بووەتە دەنگێکی گرنگ و پێویست لە ئەدەبی هاوچەرخی کوردیدا. لە رێگەی نووسینەکانییەوە، هەوڵدەدات دەنگی ئەو ژنانە بگەیەنێت کە خەون بە ئازادی و یەکسانییەوە دەبینن.


دوا وەستای دەف لە موسڵ، میراتێکی کەلتووری لە ژێر هەڕەشەدا
لە کۆڵانێکی تەسکی لای ڕاستی شاری موسڵ، لە دوکانێکی بچووکدا، عەبدولحەق ئیسماعیل ڕۆژانە چوار کاژێر لە پیشەیەکدا دەباتە سەر کە مێژووەکەی بۆ هەزاران ساڵ پێش ئێستا دەگەڕێتەوە. ئەو تاکە کەسە لە شارەکەدا کە هێشتا دەف دروستدەکات - ئامێرێک کە بەشێکی جیانەکراوەیە لە کەلتووری ئیسلامی و مێژووی ناوچەکە.
"دەف لە سەردەمی ئاشوورییەکانەوە بەکارهاتووە،" عەبدولحەق وادەڵێت و ئاماژە بەوە دەکات کە لە هەڵکۆڵین و نەخشە کۆنەکاندا وێنەی دەف بە دەستیانەوە دەرکەوتووە. ئەم ئامێرە میوزیکییە سادەیە، لە پێستی ئاژەڵ و داری چەماوە دروستدەکرێت.
عەبدولحەق بە وردەکارییەوە باسی پرۆسەی دروستکردنی دەف دەکات. "ئێمە داری توو بەکاردەهێنین، یان وەک پێیدەڵێن تووی بەغدادی،" دەڵێت. "ئەم دارە تایبەتمەندی ئەوەی هەیە کە بەهێزە و لانادات." هەرچەندە داری بەڕوو و گوێز باشترن، بەڵام دەگمەنن و دەستکەوتنیان قورسە.

سەبارەت بە پێست، دوایین داهێنان لە پیشەکەدا بەکارهێنانی پێستی پاکستانییە. "ئەم پێستە زۆر پاک و ڕوونە،" عەبدولحەق دەڵێت. "کاتێک بەم پێستە دەف دروستدەکرێت، شێوەیەکی جوانی دەبێت و دەنگەکەشی زۆر باشە."
عەبدولحەق، کە فەرمانبەری حکومەتیشە، دوای دەوامی فەرمی لە دوکانەکەیەتی. نرخی دەفەکان لە موسڵ لەنێوان 20 هەزار بۆ 35 هەزار دینارن، بەڵام دەفی پێستی پاکستانی هەرزانترینی بە 50 هەزار دینار دەفرۆشرێت.


سورەیا محەممەد: هونەرمەندێک شووشە و گوڵ دەکاتە شاکار
لە ماڵێکی بچووک لە ئەڵمانیا، سورەیا محەممەد، هونەرمەندی کورد، جیهانێکی تایبەت لە شووشە و گوڵ دروستدەکات. ئەم ژنە داهێنەرە، کە خەڵکی گوندی خرێبێی سەر بە شەرایای چیای کورمێنجی عەفرینە، بە شێوازێکی تایبەت و جیاواز، خەمەکانی دووری وڵات دەکاتە هونەر.
سورەیا، کە خوێندنی ئەکادیمی لە بواری هونەر لە حەلەب تەواوکردووە و زیاتر لە 30 ساڵ وەک مامۆستا کاری کردووە، حەزی بۆ هونەر میراتێکی خێزانییە. "هەر لە منداڵییەوە حەزم بە کاری هونەری کردووە، نەک تەنیا من، بەڵکو براکانم و نزیکەکانیشم، ئەمە وەک جیناتێکی بۆماوەییە بۆ ئێمە،" سورەیا وادەڵێت.
سورەیا کارە هونەرییەکانی لە شووشەی بوتڵی بەکارهاتوو دروستدەکات. لە نێو بەرهەمەکانییدا، ئەفسانەی شاماران، نەبی هورێنی چیای کورمێنج و ئاڵای کوردستان بەشێکی سەرەکین کە خەڵک داوایان لێدەکات. 
دروستکردنی کارە هونەرییەکان پرۆسەیەکی درێژخایەنە. سورەیا ڕوونی دەکاتەوە: "گەڵای ڕووەک دەهێنم و دەیکەمە ناو کتێب، هەروەها گوڵەکان لە باڵکۆنەوە وشکدەکەمەوە، پاشان دەیانخەمە نێو شووشەوە و تابلۆی هونەری لێ دروستدەکەم."
لە حەلەب، کارە دەستییەکانی سورەیا سەرچاوەی داهاتی خۆی و خێزانەکەی بوون. "کچ و کوڕم هەبوون و فێرم دەکردن، هەروەها چەندین کەسی دیکەم فێردەکردن. بەرهەمەکانمان لە حەلەب، حمس و شام دەفرۆشران،" وادەڵێت.
ئێستا، دوای سێ ساڵ ژیان لە ئەڵمانیا، سورەیا خەونی گەورەتری هەیە. یەک لە پرۆژە سەرەکییەکانی دروستکردنی کارێکی موزایکی گەورەیە کە ژنێکی کورد بە جلی نەریتییەوە پیشاندەدات. "تابلۆیەکم دروستکردووە نزیکەی مەترێک دەبێت، وێنەی دوو ژنی کورد بە جلی رەنگاوڕەنگەوە لە گوندێکدا،" بە شانازییەوە باسی دەکات.