کورد و عەرەب لەسەر ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی لە باکووری شنگال رێککەوتن

 

عەبدولقادر دەخیل، پارێزگاری نەینەوا لەکاتی واژۆکردنی رێککەوتننامەکە گوتی، "پرۆژەیەکی تەواو دەدەینە سەرۆکوەزیرانی عێراق، کە خزمەتگوزاری بۆ هەموو ناوچە بەشخوراوەکان لە ناوچەکانی رۆژئاوای نەینەوا بەتایبەتی قەزاکانی تەلەعفەر، شنگال و بەعاج دەگرێتەوە."  

 

پارێزگاری نەینەوا رێککەوتنەکەی بە "مێژوویی" چوواند و گوتی، "پاش 10 ساڵ لە ئۆپەراسیۆنی رزگارکردن، رێکخراوە تیرۆریستییەکان هەوڵیان دا ئاژاوە لەنێوان پێکهاتەکانی نەینەوا بنێنەوە و تەونی کۆمەڵایەتی لەبەریەک هەڵبوەشێننەوە، ئەوەش لە رێگەی چاندنی بیری رق و کینە و دەمارگیری؛ بەڵام رۆژ دوای رۆژ، نەینەوا سەلماندی کە شاری شارستانی و مێژووە و گەلەکەی پەیوەستە بە خاکەکەیەوە." 

 

عەبدولقادر دەخیل، جەختی لەوە کردەوە، دوای 10 ساڵ ئەرکیانە کوردانی  ئێزدی بە شکۆوە بگەڕێننەوە شنگال، متمانەیان بە هۆزە ئێزدی و عەرەبەکانە و هەنگاوی رەسەنانەیان ناوە و لەگەڵ حکومەتی خۆجێیش پێکەوە کاردەکەن، تاوەکو ئەوپەڕی هەوڵبدرێت هەموو ئاستەنگەکان لەبەردەم گەڕانەوەی ئێزدییەکان و پێکهاتەکانی دیکە بۆ شنگال لاببرێن. 

 

رۆژی 30ـی ئاداری 2024 سەرکردەی پێکهاتەکانی کوردانی ئێزدی و عەرەب کۆبوونەوە و رێککەوتنی ئاشتیی کۆمەڵایەتییان لە باکووری شنگال پەسندکرد، لە رێگەی ئەو رێککەوتنەوە پابەندبوونی خۆیان راگەیاند بە وەلانانی تووندتیژی، تووندئاژۆیی، هەروەها پیشتوانیکردنی رێکارەکانی دەوڵەت و دامودەزگاکانی و پەنابردن بۆ سەروەریی یاسا بۆ یەکلاکردنەوەی ناکۆکییەکان و گرفتەکانیان، هەروەک داوا لە لایەنە حکومییە چالاکەکان دەکەن، ئیدارەی خۆجێی شنگال و پێکهاتە ئەمنییەکانی یەکبخەن و بەپەلە پرۆسەی قەرەبووکردنەوەی ئەوانە تەواوبکەن، کە کەسوکاریان لە شەڕی داعش، یاخود لەکاتی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان لەدەستداوە. 

 

بەشداربووانی کۆبوونەوەکە پابەندبوونی خۆیان دووپاتکردەوە بەوەی:

 

- پشتیوانی دەسەڵاتی دەوڵەت و کارکردنی پێکەوەیی بۆ پشتیوانی لە دامەزراوەکانی دەوڵەت، تاوەکو پێویستییەکانی خەڵکی خۆجێی بەدیبهێنێت و فریای پێویستییەکان بکەوێت.

- پشتیوانی دەسەڵاتی یاسا، بکرێتە مەرجەعی سەرەکی بۆ بەڕێوەبردنی هەموو کاروبارەکان، پەنا نەبردن و رازبوون بە هەر کارێک، کە لەگەڵ هێزی یاسا یەکناگرێتەوە.

- پشتیوانیی هێزە ئەمییەکان و پەرەپێدانی هەستی بەرپرسیاریێتی لای تاکی ناوچەکە.

-  بڵاوکردنەوەی گیانی خۆشەویستی، لێبوردەیی، پێکەوەژیانی هاوبەش، رۆشنبیریی را و رای بەرامبەر قبوڵ بکات، زمانی دیالۆگ سەردار بێت بۆ گەیشتن بە زەمینەسازی هاوبەش.

- وەلانانی تووندتیژی بە هەموو شێوەیەک، ئەوەش لە رێگەی بیری دروست و میانڕەویی، دەرفەتیش بە دروستبوونی هیچ بیرێکی رادیکاڵی نەدرێت.

- بەرپەرچدانەوەی هەر هەوڵێک بۆ نانەوەی ئاشووب، دووبەرەکی و هەڕەشەکردن لە هاوسۆزی کۆمەڵایەتی. 

 

هەر لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، لەپێناو پشتیوانیکردن لە پابەندبوونەکانی کۆمەڵایەتی کە لەسەرەوە باسکراون و پشتیوانی لە پێکەوە هەڵکردنی کۆمەڵایەتی لە باکووری شنگال، بەشداربووانی کۆبوونەوەکە داوای پشتیوانی لە دامەزراوەکانی دەوڵەتی عێراق و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکەن بۆ جێبەجێکردنی راسپاردەکانیان کە بریتین لە:

 

- یەکلاکردنەوەی دۆسیەی ئیدارەی شنگال و کۆتاییهاتنی مەینەتی دانیشتوانەکەی کە خەرجی و سەختییەکی زۆر زۆر دەکێشن بەدەست هاتووچۆکردن بۆ شوێنی دوور، بەمەبەستی راییکردنی مامەڵە پێویستەکانیان، چونکە یەکەی کارگێڕیی ئێستا لە دەرەوەی جوگرافیای ناوچەکەیە و زۆر دوورە.

 

- یەکخستنی دۆسیەی ئەمنی، هەموو هێزە ئەمنییەکان بەیەک ئیدارەوە گرێبدرێن، فەرمان لە حکومەت وەربگرن و کارەکان لە چوارچێوەی پەیڕەوی ئەمنی رایی بکەن.

 

- رێکخستنی هەڵمەتی فریاکەوتنی شنگال، کە رووبەڕووی وێرانەیی بووەتەوە لە سەردەمی داعش، یان لەکاتی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان، قەبارەی پشتیوانی و پاڵپشتییەکان لە بواری ئاوەدانکردنەوەی شنگال جێگەی شەرمەزارییە، لەگەڵ قەبارەی وێرانەیی شنگال ناگونجێت.

 

- بە پەلە مامەڵەی قەرەبووکردنەوە، شایستەی شەهیدان و شوێنبرزبووان تەواو بکرێن، کە لە ئەنجامی تیرۆر، یان لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکانی رزگارکردن بوونەتە قوربانی، تائێستا زۆربەی هەر زۆری خەڵکی باکووری شنگال قەرەبووی گونجاو نەکراونەتەوە کە شایستەی وێرانەیی موڵک و ماڵیان بێت، ئەمانە رووبەڕووی ئاڵنگاری و رێکارە رۆتینەکان دەبنەوە، ئەوەش وایکردووە شایستەکانیان وەرنەگرن، باشترین بژارەش ئاسانکاریی یاساییە بۆ تەواوکردنی مامەڵەکانیان و بە خێرایی قەرەبوو کردنەوەیانە.

 

- بە لەبەرچاوگرتنی گۆڕانی کەشوهەوا وهەڕەشەی بژێوی کە ناوچەکە بەدەستییەوە دەناڵێنێت، داوا لە حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی خۆجیی دەکەن فریای دانیشتوانی ناوچەکە بکەوێت، پرۆژەی گەیاندنی ئاوی خواردنەوە و پرۆژەی ئاودێریی ئەنجام بدەن، کە ناوچەیەکی فراوان بۆ کشتوکاڵ لێی سوومەند دەبێت، ئەوەش لە چەندین بواردا سوودی بۆ ئابووریی نیشتمانی دەبێت.