بەرەبەیانی رۆژی هەینی رووداوێکی هاتووچۆی دڵتەزێن لەسەر شەقامێکی حوسەینییە لە باکووری پارێزگای بەغدا روویدا، کە بووە هۆی ئەوەی لە خێزانێکی چوار کەسی تەنیا یەک منداڵ رزگاری ببێت و ئەوانی دیکە هەموویان گیانیان لەدەستدا
گوشار و مەرجەکانی 12 ساڵەی کورد لەسەر حکومەت و پەرلەمانە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق بۆ بەپارێزگابوونی هەڵەبجە، خوێندنەوەی یەکەم و دووەمی پرۆژەیاساکەی لێکەوتووەتەوە، بەڵام تاوەکو ئێستاش لایەنە عێراقییەکان رێگرن ببێتە یاسا.
وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێت، ناردنی تەمویلی مووچەی مانگی شوباتی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان لەلایەن وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵەوە بۆ سەر هەژماری بانکیی وەزارەتەکەیان دەستی پێکرد.
رۆژانە عێراق بڕی 50 ملیۆن مەتر سێجا گاز لە ئێرانەوە هاوردە دەکات بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا، بەڵام راگرتنی مۆڵەتی کڕینی کارەبا و گاز لە ئێران نیگەرانیی بۆ هاووڵاتییانی عێراقی دروستکردووە، بە جۆرێک کە ترسیان هەیە لەمەودوا دۆخی کارەبا خراپتر ببێت
نەخۆشیی تەبەق بەربووەتە گیانی گامێشەکانی عێراق و رۆژانە دەیان گامێش بەهۆیەوە مردار دەبنەوە. تاوەکو ئێستا نزیکەی 700 گامێش مردار بوونەتەوە و سێ هەزار گامێشیش کەرەنتین کراون.
ئەوەی لە سەرەتای ئەم ڤیدیۆیە دەردەکەوێت، یەکێک لە ملیۆنان هاوبەشانی کۆڕەک تیلیکۆمە، لە بەرەبەیانی چوارشەممەوە ئینتەرنێتەکەی راگیراوە. هاووڵاتییەکە شۆک بووە کاتێک هێشتا بەڵانسی ماوە کەچی ئینتەرنێتەکەی لە کار خراوە.
رەسول موحسین، خەڵکی میسانە، ماوەی 15 ساڵە بەدەست نەخۆشیەکی دەگمەنی پێستەوە دەناڵێنێت و ناتوانێت هیچ کارێکی رۆژانەی بە دەستەکانی بکات.
رووفاتی 32 کوردی ئێزدی لە بەغداوە بۆ شنگال دەگەڕێندرێنەوە. کوردێکی ئێزدی کە دوو کوڕ و 13 خزم و کەسی بەدەستی داعش لەدەستداوە، دەڵێت، "ژمارەی شەهیدەکانمان زۆرن و سامپڵەکان کەمن."
ئەوەی لە سەرەتای ئەم ڤیدیۆیە دەردەکەوێت، دیمەنی عیسا ریاز و ئەمیر هانییە، ئەو دوو منداڵەی رۆژی دووشەممە لە کاتی گەڕانەوەیان لە قوتابخانە لە ناوچەی مەنسووری بەغدا کەوتنە نێو چاڵێک و خنکان.
کۆنفرانسی وزەی عێراق بە هاوبەشی و بەشداریی تۆڕی میدیایی رووداو لە بەغدا بەردەوامە. رۆژانی سێشەممە و چوارشەممە، لە 14 پانێل دا گفتوگۆ لەسەر مژارەکانی پەیوەندیدار بە کەرتی وزە، لەنێویشیان کێشەی هەناردەنەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان، دەکرێت
ئەوەی لە سەرەتای ئەم ڤیدیۆیە دەبینرێت، ساتی هێرشکردنە سەر گەنجێکە، بە چەقۆ، بۆڕی و خاکەناس لێدەدرێت و خەڵتانی خوێن دەکرێت. شایەتحاڵەکان دەڵێن، بە 15 کەس هێرشی کراوەتە سەر و بە چەقۆ لە دڵی دراوە، بۆیە دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە.
تەڵاڵ زوبەیعی، ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری گوتی، "بێگومان ئەم یاسایانە یاسای تووندوتۆڵن، جێبەجێکردنیان روونە و لێکدانەوە قبووڵ ناکەن، بۆیە دادپەروەری بەرامبەر ژمارەیەکی زۆر لەو کەسانە دەکەن کە ستەمیان لێ کراوە."
رۆژێکی چارەنووسساز و هەستیار بۆ هەرێمی کوردستان بە ناڕوونی و بێ ئەنجام تێپەڕی. لە کاتێکدا کورد دڵگەرم بەو سازانە سیاسییەی کردوویەتی، چاوەڕێی لابردنی کۆتی سەر پیشەسازیی نەوتی بوو، بیانوو و ناڕەزایەتیی لایەنی شیعە بووە هۆی دواخستنی دانیشتنی پەرلەمانی عێراق
عێراق ئاراستەی سەرمایەگوزرایی نەوت لە باشوورەوە بۆ باکوور دەگۆڕێ. بریتیش پیترۆلیەم لە رومیلە و قڕنەوە کە دوو گەورەترین گێڵگە نەوتییەکانی عێراق و جیهانن هاتە نێو گێڵگە نەوتییەکانی کەرکووکیش.
هاوکات لەگەڵ زنجیرە کۆبوونەوەکانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سێ سەرۆکایەتییەکە و بەرپرسانی باڵای حیزبی و حکومیی عێراق، خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یاسای بودجە کرا
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە سەردانێکی فەرمی لە بەغدایە؛ وێستگەی یەکەمی سەردانەکەشی بەشداریکردن بوو لە کۆبوونەوەی 3 کاژێریی هاوپەیمانى بەڕێوەبردنى دەوڵەت. کێشەی مووچەی فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان تەوەرێکی سەرەکیی کۆبوونەوەکە بووە، جەخت لەوە کراوەتەوە لە رێگەى گفتوگۆ و لێکتێگەیشتن دەکرێت چارەسەر بکرێت
هەڵکەوت عەزیز، پەیامنێری رووداو رایگەیاند، کۆبوونەوەی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لە بەغدا دەستی پێکرد.
کوردانی فەیلیی دانیشتووی بەغدا، لە سەرژمێریی دا لەسەر ئەو شارە تۆمار دەکرێن. هاونیشتمانییەکی خەڵکی مەندەلیی دانیشتووی بەغدا، لە دوو سەرژمێریی پێشتردا لەسەر بەغدا تۆمارکراوە، پلانی گەڕانەوەی بۆ زێدی خۆی نییە و پێدەچێت، سەرژمێریی سێیەمیشان لەسەر بەغدا تۆمار بکرێت.
زیاتر لە 7 هەزار کارمەندی کۆکردنەوەی پارەی کارەبای نیشتمانی، دوو هەفتەیە لە بەغدا مانیان لە کارەکانیان گرتووە و داوا دەکەن لە فەرمانبەری گرێبەستەوە بکرێنە هەمیشەیی.
عێراق، یەکێکە لەو وڵاتانەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کە زۆرترین کاریگەریی ئەمریکای لەسەرە لە رووی سیاسی، سەربازی، دارایی و ئابووریشەوە. رووداو لە بەغداوە لەوە دەکۆڵێتەوە 'عێراقییەکان بە حیزب و خەڵکیشەوە، چۆن لەو هەڵبژاردنە دەڕوانن و چاوەڕوانی چی دەکەن؟'
گلەیی و تێبینیەکانی کورد سەرۆک کۆمار، سەرۆکوەزیرانی عێراق و بەشێک لە وەزیرانی هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان عێراقی لە کۆشکی بەغدا کۆکردنەوە. سوودانی بەڵێنی دا نیگەرانییەکان لە کۆبوونەوەی داهاتووی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بیانخاتەڕوو و بەپێی توانا، شێوازی بەڕێوەچوونی سەرژمێرییەکە بگۆڕدرێت.
بەشێک لەو ژنانەی لە عێراق کوڕ، برا یان هاوژینەکانیان بڕیاری لەسێدارەیان بەسەردا سەپێندراوە، هاواریان لێ هەستاوە و نیگەرانن. دایکی سامی 12 ساڵە کوڕەکەی دەستگیرکراوە و دەڵێت، لەژێر هەڕەشەدا دانی بە تاوانێکدا ناوە کە نەیکردووە
رۆژی چوارشەممە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانی بەغدا، دەستی بەجێبەجێکردنی راسپاردەکان کردووە و تائێستا 30 شوێنی تواندنەوەی کانزاکانی داخستووە.
دوای زیارەتی مەزاری ئیمام حوسێن و ئیمام عەباس لە کەربەلا، هەروەها ئیمام عەلی لە نەجەف، تەرمەکەی گەڕێندرایەوە ئێران.
حکومەتی عێراق 45 ملیار دیناری دیکەی بۆ جووتیارانی هەرێمی کوردستان خەرج کرد، رۆژی یەکشەممە دەست بە رێکارەکانی وەرگرتنی پارەکە کرا.
هێرشەکانی ئیسرائیل و حیزبوڵڵا بۆ سەر یەکدی بەردەوامن و خەریکە لوبنان دەکەوێتە نێو جەنگێکی گەورەوە. هەزاران خێزانی لوبنانی بەهۆی جەنگەوە ماڵەکانیان جێهێشتووە و هەندێکیان گەیشتوونەتە عێراق.
بەگوێرەی سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان بۆ رووداو، کەمێک لەمەوبەر بڕی 412 ملیار دینار لە بەغداوە خرایە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان.
مقاوەمەی ئیسلامی، مانەوەی بنکە و بارەگاکانی ئەمریکا و جەنگی فەلەستین و ئیسرائیل بە هۆکاری بەردەوامبوونی هێرشەکانی خۆیان دادەنێن.
لەدوای کوژرانی بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتیی کارەبای روومادی لەگەڵ هاوژین و دوو کچەکەیان، پۆلیس دوو تۆمەتباری دەستگیرکرد.
زیاتر لە چوار کاژێر زەنگی ئاگادارکردنەوەی پەرلەمانتاران بۆ چوونە نێو هۆڵی کوبوونەوەی پەرلەمانی عێراق لێیدا، کەچی دانیشتنەکە نەکرا.
زەقوڕەی سەیدە زوبەیدە لە بەشی کەرخی بەغدا، لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیی شوێنەوارەوە نۆژەنکراوەتەوە، سوننەکان پێیان وایە ئەو زەقوڕە تەمەن هەشت سەدەیە بەهۆی نۆژەنکردنەوەکەیەوە شێوە مێژووییەکەی لەدەستداوە
ئەو مۆڵەتە دوو رۆژییە بە فراکسیۆنە کوردستانییەکان درابوو بۆ دەنگدان لە سەر پرۆژە یاسای گەڕاندنەوەی موڵک بۆ خاوەنەکەی تەواو بوو، و دانیشتنی پەرلەمانیش نەکرا.
پەرلەمانی عێراق دەنگی لەسەر پرۆژەیاسای دەزگای شەهیدانی عێراق دا؛ بەگوێرەی هەموارەکە، ئەو پێشمەرگە و هێزە ئەمنییانەی لە دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان شەهیدبوون، مووچەکانیان دەچێتە سەر حکومەتی عێراق و کەمترین مووچەیان دەبێتە 1.2 ملیۆن دینار
هاودەنگیی شیعە و سوننە، بڕگەی دەنگدان لەسەر پرۆژەیاسای گێڕانەوەی خانووبەرەی ئەو کەسانەی بەپێی بڕیارەکانی ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی شۆڕش دەستیان بەسەردا گیراوە، لە کارنامەی پەرلەمان دەرهێنا؛ لە بەرامبەردا خوێندنەوەی دووەم بۆ پڕۆژەیاساکانی باری کەسی و لێبووردنی گشتی کرا
بەهۆی راگرتنی گەشتە ئاسمانییەکانی هێڵی ئاسمانیی عێراقییە، رۆژی 31-08-2024 لەنێو فڕۆکەخانەی بەغدا گرژی و ئاڵۆزی دروستبوو؛ بڕیارە ئەمڕۆ یەکشەممە گەشتەکانی هێڵی ئاسمانیی عێراقییە ئاسایی ببنەوە
لە رووداوێکی دەگمەندا لە نەخۆشخانەی ئیمام سادق لە پارێزگای بابل دووانەیەک لەدایکبوون، بەڵام بەیەوە لکاون، پزیشکێک لە نەخۆشخانەکە دەڵێت: "دەتوانین بڵێین تەنیا منداڵی یەکەمیان ئەندامانی جەستەی تەواون."
شاندێکی وەزارەتی دارایی لە بەغدا بەدوای چارەسەری کێشەی مووچەی مانگی تەممووزەوەن
دەیان پارچە زەویی نیشتەجێبوونی ساختە لە بەغدا کڕین و فرۆشتنیان پێوە کراوە. کڕیارێک دەڵێت، "گرووپێکی مافیا ئەو کارە بە هاوکاریی فەرمانبەرانی فەرمانگەی تۆماری خانووبەرە دەکەن."
"رۆژی پێنج شەممە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەنێردرێت،" ئەمە قسەی وەزیری دارایی عێراق بووە بۆ ئەندامانی لیژنەی دارایی پەرلەمان
ئاگرکەوتنەوەکەی بازاڕی شۆرجەی بەغدا هەڵمەتێکی چڕی بەرگریی شارستانیی بەدواداهات بۆ داخستنی ئەو شوێنانەی سەرپێچییان کردووە. لە چوار رۆژدا، نزیکەی 500 شوێن داخران. هەندێک بەو هەڵمەتە دڵخۆش و هەندێکیش ناڕازین.
ئاگر لە بازاڕی شۆرجە لە ناوەڕاستی بەغدا کەوتەوە، زیاتر لە 40 ئۆتۆمبێلی بەرگریی شارستانی و ئەمیندارێتیی بەغدا بەردەوام هەوڵی کۆنترۆلکردنی ئاگرەکەیان دا، بەڵام ئاگرەکە بۆ زیاتر لە شەش کاژێر بەردەوام بوو و زیانێکی زۆری مادیی لێکەوتەوە
مامۆستا واحید لە دەیەی حەوتەمی تەمەنیدایە، هەرچەندە خانەنشین بووە، بەڵام کەمیی مووچەکەی، کە نزیکەی نیو ملیۆن دینار کەمترە لە هاوتاکانی لە بەغدا، ناچاری کردووە لە کتێبخانەیەک کار بکات
بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی خانەنشینی هەرێمی کوردستان سەرقاڵی ئامادەکردنی لیستی هاوتاکردنی مووچەکانیانن. رووداو زانیویەتی، لەگەڵ ناردنی لیستی مووچەی مانگی تەممووز ئەو لیستەش رەوانەی بەغدا دەکرێت
کاردانەوەی بڕیارەکانی هەفتەی رابردووی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا، کۆتاییان نەهاتووە و بەردەوامن.
بەراورد بەو رۆژانەی هێشتا هێرش نەکرابووە سەر خواردنگەکانی کەی ئێف سیی ئەمریکی، خەڵکێکی زۆری تێدا دەبیندران و جمەیان دەهات، بەڵام ئێستا کەمتر خەڵک روویان لێدەکەن، ئەوەش بەشێکی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە هێشتا خەڵک ترسیان هەیە لەوەی لەکاتی نانخواردن لەو خواردنگانە گرووپە چەکدارەکان هێرشیان بکەنەسەر و زەرەر و زیانیان بەربکەوێت
بەهۆی بەرزبوونەوەی بەرچاوی پلەکانی گەرما لە ناوچەکانی ناوەڕاست و باشووری عێراق، بەشێک لە خەڵکی ئەو ناوچانە بۆ ماوەیەک روو لە ناوچە گەشتیارییەکانی هەرێمی کوردستان دەکەن
دوای دوو هەفتە لە کوشتن و پارچە پارچەکردنی جەستەی چوار کرێکاری میسری، شەوی دووشەممە پۆلیسی بەسرە ئەنجامدەری تاوانەکەی ئاشکراکرد. بکوژ و کوژراوان هاوڕێی یەکدی بوون.
لەگەڵ هاتنی جەژن لە بەغدا خواست لەسەر دشداشە و جلی عەرەبیش زیاد دەکات.
بڕیارە سبەی دووشەممە پەرلەمانی عێراق دەنگ لەسەر خشتەی بودجە بدات. ئەندامێکی لیژنەی دارایی دەڵێت، هیچ گۆڕانکارییەک لە پشکی هەرێمی کوردستان نەکراوە. پەرلەمانتارێکی دیكەش دەڵێت، بەهۆی ئەوەی 80 پەرلەمانتار چوونەتە حەج دەکرێت دانیشتنەکە دوابخرێت.
بەغدا چاوەڕێیە گەڕێکی نوێی گفتوگۆکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان لەگەڵ وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان و کۆمپانیاکانی نەوت دەستپێبکاتەوە. کۆبوونەوەیەک کە دوایینجار رۆژانی 7 تاوەکو 9ی مانگی یەک بەڕێوەچوو.
شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ نوێنەری ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بۆ چارەسەری کێشەی زەوی و زاری کورد لە ناوچەکانی سنووری ماددەی 140 کۆبووەوە
لە سێیەمین پێشانگەی نێودەوڵەتیی عێراق تایبەت بە کەرتی بیناسازی، 135 کۆمپانیا بەشدارن. زیاتر لە 20یان لە وڵاتانی دراوسێی عێراقەوە هاتوون. 19 کۆمپانیاش لە هەرێمی کوردستانەوە بەشدارن و دەیانەوێت پشکی شێریان لەو 46 کۆمەڵگە نیشتەجێبوونەی بەغدا هەبێ کە خراونەتە بەردەم کۆمپانیاکان.
وەزارەتی نەوتی عێراق دوای تێپەڕبونی پێنج ساڵ، گەڕی شەشەمی پێدانی مۆڵەتی دۆزینەوە و دەرهێنانی نەوت و گازی بە کۆمپانیاکان بەڕێوەبرد. لە ماوەی سێ رۆژ و لە کۆی 29 کێڵگەی نەوت و گاز، 13 گرێبەست واژۆکران.
بۆ ناردنى مووچە، بەغدا چاوەڕێى رادەستکردنى داهاتی نێوخۆیی هەرێمی کوردستانە و ئەندامێکی بەشدار لە کۆبوونەوەکانی نێوان نوێنەری ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، نوێنەری وەزارەتی دارایی و ئابووری و دیوانی چاودێریی دارایی لەگەڵ هاوتاکانیان لە حکومەتی عێراق دەڵێت، هەولێر بە مەرج ئامادەیە 50%ی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان رادەستی بەغدا بکات
سۆران عومەر، پەرلەمانتاری عێراق بە رووداوی گوت، ئەمڕۆ سوودانی رایگەیاندووە، "مووچەی مانگی نیسان [ـی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان] بە دەستپێکردنی تەوتین و رادەستکردنی داهاتی ناوخۆ رەوانە دەکرێت".
عەلا حەیدەری، ئەندامی لیژنەی نەوت و وزەی پەرلەمانی عێراق دەڵێت: "کارێکی شەرمەزارکەرە. ئەمڕۆ هەموو سامانەکانی هەرێم سەروەتی حکومەتی فیدراڵین، لە کۆتاییدا بەئامانجگرتنی دامەزراوە پیشەسازییەکان، بەئامانجگرتنی هاووڵاتییانە."
شاندێکی وەزارەتی کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان لە بەغدایە و دەیانەوێت، کاروباری پەیوەست بە فرۆشتنی گەنمی جووتیارانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق تاوتوێ بکەن. وەزیری کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "دەیانەوێت گەنمی کوردستان هەرزانفرۆش بکەن".
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان سبەی شەممە دەچێتە بەغدا و لەگەڵ هاوپەیمانی بەڕێوەبەبردنی دەوڵەت کۆدەبێتەوە.
ماوەی سێ رۆژە، شەڕ و ئاژاوە لە مزگەوتی گەیلانیە هەیە. مزگەوتەکە دەکەوێتە ناوچەی زەعفەرانییەی بەغدا. ناکۆکییەکە لەنێوان پەیڕەوانی شیعە و سوننەیە. هەندێک لە سوننە مەزهەبەکانی گەڕەکەکە پێشنوێژ و گوتارخوێنی مزگەوتەکە، کە سوننەشە، تۆمەتبار دەکەن بەوەی دەیەوێت مزگەوتەکە بگۆڕێت بۆ حوسێنییە، بەڵام ئەو رەتی دەکاتەوە
کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە تیروپشکێکدا بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، ژمارەی دایە دوو هاوپەیمانی، 10 حیزب و 57 بەربژێری سەربەخۆ.
هەرچەندە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لیستی کۆی وەزارەتەکانی ناردووە بۆ هاوتاکەی لە بەغدا و داوای نزیکەی 950 ملیار دینار کراوە، ئەمڕۆ حکومەتی ناوەندی تەنیا 130 ملیار دیناری ناردووە، وا بڕیارە دوای تەواوکردنی وردبینی بڕە پارەی پێویست بۆ تەواوی فەرمانبەروان دابینبکرێت.
سەرۆکی هاوپەیمانیی فەتح لەبارەی مووچەی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستانەوە دەڵێت، بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی وەزیری دارایی عێراق پێیداوە، گرفتەکان چارەسەر کراون.
لەم بەدواداچوونەی رووداودا دەرکەوت، دوای 36 ساڵ لە شاڵاوی ئەنفال کە تێیدا هەزاران گوند خاپوورکران و نزیکەی 182 هەزار کورد زیندەبەچاڵ کران، هێشتاش نەک نەوەی نوێ بەڵکو زۆرینەی نەوەی کۆنی عێراقیش ئەنفال تەنیا وەک ناوی سورەتێکی قورئان دەبینن.
رووداو زانیویەتی سەرەتای هەفتەی داهاتوو وەزارەتی دارایی عێراق دەست بە رێکارەکانی ناردنی مووچەی مانگی سێی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەکات، بەڵام هێشتا دیارنییە رێکارەکان چەند رۆژ دەخایەنن.
دوای خوێندنەوەی یەکەم و دووەم بۆ پرۆژەیاسای بەپارێزگابوونی هەڵەبجە لە پەرلەمانی عێراق، بەربەستە سیاسییەکان رێگر بوون لەبەردەم دەنگدانی کۆتایی و بوونە چوارەمین پارێزگای هەرێمی کوردستان و نۆزدەهەمین پارێزگای عێراق
بەمەبەستی باسکردنی کێشەی خاڵە سنوورییەکان و زیادکردنی داهاتی نانەوتی، وەزیری دارایی عێراق بانگهێشتی لیژنەی دارایی پەرلەمان کرا، ئەندامانی کوردی لیژنەکە هاتنی وەزیرەکەیان بە دەرفەت زانی، تاوەکو پرسیاری ناڕوونی و ناتەواوی لە ناردنی پارەی مانگی دووی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانی لێ بکەن.
لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق بانگهێشتی وەزیری دارایی دەکات، بۆئەوەی ئەو ناڕوونییەی لە ناردنی مووچەی مانگی شووبات و ئاداری فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستاندا هەیە، روونی بکاتەوە
وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لیستی مووچەخۆرانی بە زمانی عەرەبی ئامادەکرد و رەوانەی بەغدای کرد، وەزارەتی دارایی عێراقیش بڕیاری داوە بۆ زیاتر دوانەکەوتنی ناردنی پارەی فەرمانبەران بۆ مانگی شوبات، خۆیان وردبینی لە لیستەکەدا بکەن، بەبێ گەڕانەوە بۆ دیوانی چاودێری دارایی عێراق.
شاندێکی دیوانی چاودێریی دارایی عێراق گەیشتە هەرێمی کوردستان و لە سبەیەوە بە هاوبەشی لەگەڵ دیوانی چاودێریی دارایی هەرێمی کوردستان، دەست بە کۆبوونەوەکانیان دەکەن.
کارەبای فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بەغدا بەهۆی بارانبارین و هەورەبرووسکەوە بۆ ماوەی 10 خوولەک بڕا
دوای ئەوەی کەسوکاری کوژراوەکان بە رووداوی کوژرانەکە دەزانن، بەپەلە لە بەغداوە بۆ سلێمانی بەڕێدەکەون بۆ هێنانەوەی تەرمی کوژراوەکان، بەڵام لە رێگە تووشی رووداوێکی هاتووچۆ دەبن، کەسێکی دیکەی هۆزی تەمیم گیان لەدەستدەدات.
سەرۆکوەزیرانی عێراق بڕیارێک دەردەکات و وەزیرێک رەتیدەکاتەوە جێبەجێی بکات، ئەمەش بە یەکێک لە سەیروسەمەرەکانی حوکمڕانی لە عێراق دادەنرێت. نزیکەی دوو هەفتەیە سوودانی بڕیاری ناردنی 618 ملیارەکەی بۆ هەرێمی کوردستان داوە، بەڵام تەیف سامی، وەزیری دارایی رێگری لە ناردنی دەکات.
پەرلەمانی عێراق ئامادەکاری بۆ دانیشتنێکی تایبەت بە هێرشەکەی ئێران بۆ سەر هەولێر دەکات، بڕیارە لە دانیشتنەکەدا هەریەک لە قاسم ئەعرەجی، راوێژکاری ئاسایشی نیشتیمانی، رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان و بەشێک لە دەزگا ئەمنییەکانی دیکە ئامادەبن.
لیژنەی تایبەت بە لێکۆڵینەوە لە رووداوی هێرشەکەی سەر هەولێر، کارەکانی تەواوکردووە و راپۆرتی کۆتایی رادەستی سەرۆکوەزیرانی عێراق کرد، لەهەمان کاتدا بەشێکی پەرلەمانتارانی عێراق سەرقاڵی کۆکردنەوەی واژۆن بۆ دانیشتنێکی تایبەتی پەرلەمان.
لەبەردەم نەخۆشخانەی 'مەدینەت ئیمامەین کازمەیین'م. شوێنێک کە نەخۆش و بریندار بۆ چارەسەری دەهێنرێتە ناوی، بەڵام دەمەقاڵەی نێوان دوو کارمەند، شەڕێکی سێ کاژێری و دوو کوژراوی لێکەوتەوە.
172 رووفاتی ئەنفالکراو لە بەغداوە نێردرانەوە هەرێمی کوردستان کە هەموویان خەڵکی گەرمیان و چەمچەماڵن و لە ساڵی 1988 لە بیابانەکانی عێراق کۆمەڵکوژ کراون.
لە بەغدا پێشانگەیەکی نێودەوڵەتی کراوەتەوە بۆ بەرهەمی خواردەمەنی زیاتر لە 20 وڵات، بەرهەمە کوردییەکان یەکێکین لەوان و خواستی زۆریان لەسەرە.
بۆردوومان، درۆن، هەڕەشە و کوژران رووداوەکانی ئەمدواییەی عێراقن، هێرشکار و هێرشلێکراو تێدا دەگۆڕێن، بەڵام ئەوەی نەگۆڕە ئەو راستییەیە کە گرژییەکان هێندە پەرەیان سەندووە کە ئەستەمە بەئاسانی هێوربێتەوە.
بەرەی مقاومەی ئیسلامی لە عێراق کە لە هەناوی حەشدی شەعبییەوە سەریهەڵداوە، هەرێمی کوردستانی کردووەتە گۆڕەپانی تۆڵە. پرسێک کە بەلای بەرپرسانی حەشدی شەعبییەوە، مافێکی "رەوا و یاساییە."
حکومەتی عێراق لیژنەیەکی تایبەتی لە نوێنەرانی دەزگای هەواڵگری و ئاسایشی نیشتمانی بۆ لێکۆڵینەوە لە هێرشە درۆنییەکان رەوانەی هەولێری پایتەخت کردووە.
منداڵێکی 11 ساڵان لە بەغدا پارچە شووشەیەک بەهۆی یارییە ئاگرینەکانەوە پەڕیوەتە چاوی و بینایی چاوێکی لەدەستداوە، باوکی دەڵێت، "بەڕاستی بەئازارە."
ژنێکی تەمەن 27 ساڵ لە بەغدا، سۆشیاڵ میدیا و ناپاکیی خێرانی نەیهێشت تەمەنی هاوسەرگیریەکەی لە سێ ساڵ زیاتر بخایەنێت، سەرەتای هاوسەرگیرییەکەی هەموو شتێک ئاسایی بوو، بەڵام سۆشیاڵ میدیا هەموو شتەکانی پێچەوانە کردەوە.
مەهدی سومەیدەعی، ناسراو بە موفتیی عێراق، مامۆستا مەلا عەبدولکەریمی مودەڕیس، زانای ئایینی نێوداری کوردی بە "پیاوی حکومەتی بەعس" تۆمەتبار کردبوو
سوننەکان لە بەغدا خاوەنی 21 کورسین و چاویان لە پۆستی پارێزگاری بەغدایە. لە دوای ساڵی 2003ـوە بەغدا هیچ پارێزگارێکی سوننەی نەبووە. 'کێ دەبێتە پارێزگاری بەغدا؟' ئێستا ئەمە بووەتە پرسیاری هەموو لایەنەکان.
لەگەڵ کردنەوەی ناوەندەکانی دەنگدان لە مەدینە سەدری بەغدا کە هەر لەسەرەتاوە دروشمی بایکۆتیان بەرزکردووەتەوە، نارنجۆکێکی دەنگی تەقییەوە، وەزارەتی ناوخۆی عێراق بە رووداوی گوت، بابەتەکە ئاساییە و لیکۆڵینەوەیان دەست پێکردووە و ئەمە نەبووەتە هۆی راگرتنی پرۆسەی هەڵبژاردن.
بیابانەکانی سەماوە، ئەو شوێنەی بووەتە نیشتمانی گۆڕەبەکۆمەڵەکانی هەزاران هاونیشتمانیی کورد کە بێ ئەوەی بزانن "بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ" زیندەبەچاڵ کران و دوای 35 ساڵ، هێشتاش کەسوکاریان بە ئاواتن لانیکەم رووفاتیان بگەڕێندرێتەوە کوردستان.
کوردانی فەیلی لە عێراق بە تایبەت لە پارێزگای واست، بە ئومێدن کە لەدوای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراقەوە مافەکانیان بۆ بگەڕێتەوە، کوردانی فەیلی لە پارێزگاکە پێشووتر دوو پۆستیان هەبوو بەڵام بە هۆکاری جیا ئێستا ئەو پۆستانە نەماون.
زیاتر لە 20 ساڵ بەسەر نەمانی رژێمی بەعس تێپەڕیوە، ئەو رژێمەی هەموو رێگایەکی بۆ سڕینەوەی کوردانی فەیلی لە عێراق تاقیکردوە، بەڵام دوای تێپەڕینی ئەو ماوە دوور و درێژە، هێشتا کاریگەرییە نەرێنییەکانی بەسەر کوردانی فەیلییەوە ماوە.
بەرەبەیانی ئەمڕۆ سێشەممە، بەئامانجگرتنی ئۆتۆمبێلێکی جۆری تۆیۆتا میگزەمینی سەر بە گرووپە چەکدارە شیعییەکان کە خۆیان بە "مقاوەمەی ئیسلامیی عێراق" ناساندووە، لە نزیک گرتووخانەی ئەبوغرێب، خەوی لە چاوی خەڵکی ناوچەکەدا زڕاند.
بڕیارە شاندێکی تورکیا بۆ پرسی هەناردەکردنەوەی نەوت سەردانی بەغدا و هەولێر بکات. راوێژکارێکی سوودانیش دەڵێت، "هیوادارین تاوەکو سەری ساڵی داهاتوو هەناردەکردنی نەوت دەستپێبکاتەوە." هەروەها سوودانیش لەگەڵ وەزارەتی نەوت کۆبوونەوەی کرد.
چوار رۆژ بەسەر بڕیاری لادانی محەممەد حەلبووسی لەلایەن دادگەی باڵای فیدراڵییەوە تێدەپەڕێت، کەچی تائێستا سەرۆکایەتیی پەرلەمان بە نووسراوی فەرمی ئاگادارنەکراوەتەوە و نەبوونی نووسراوی فەرمی، رێگرە لەبەردەم کرانەوەی دەرگەی خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان.
بڕیارە لە نەخۆشخانەی زێن عابدینی کەربەلا، نەشتەرگەری چاندنی گلێنەی چاو بۆ سێ نەخۆش بکرێت، کە 35 ساڵ لەمەوبەر بەر چەکی کیمیایی کەوتوون.
زەنگی ئاگادارکردنەوە لێدرا و ئەمڕۆ پەرلەمانی بێ سەرۆکی عێراق، لە کۆبوونەوەیەکی نائاسایی 13 خولەکیدا دوو بڕگەی کارنامەی رۆژی سێشەممەی تێپەڕاند.
ئێستا سوکانی پەرلەمان کەوتووەتە دەست جێگری یەکەم کە سەر بە چوارچێوەی هاوئاهەنگییە، ئەمەش دەنگۆی تێنەپەڕاندنی پرۆژەیاسای درێژکردنەوەی تەمەنی کۆمیسیۆنی بەهێزتر کردووە.
حکومەتی عێراق کۆتایی بە دابەشکردنی مووچەی مانگی 10 هێنا، هێشتا 700 ملیارە قەرزەکەی نەخستووەتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان
لە ناوچەی یەرموکی بەغدا و بە بەرزکردنەوەی ئاڵای فەلەستین و عێراق، دەیان ژن و پیاو کۆبوونەوە و پاڵپشتی و هاوسۆزیی خۆیان بۆ غەززە دەربڕی.
دەرکردنی یاساکە مەرجێکی سوننەکان بوو بۆ بەشداری لە حکومەت
پاش رێککەوتنی هەولێر و بەغدا لەسەر هەمووارکردنەوەی یاسای بودجە، تاوەکو ئێستا بەشێک لەلایەنە شیعەکان پشتگیری لە هەمووارکردنەوەی یاسای بودجە ناکەن، بەگوێرەی رێککەوتنەکە، هەرێم داوای کردووە مووچەی فەرمانبەران لە خەرجی راستەقینە "ئینفاقی فیعلی" لاببرێت
بەشێکی جووتیارانی هەرێمی کوردستان نموونەی بەروبوومەکانیان بردووەتە بەردەم وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق و داوا دەکەن بەرهەمەکانیشیان نەچێتە ریزی سزا سیاسییەکانی بەغدا دژی هەولێر.
