ستیگ پیراس، باڵیۆزی دانیمارک لە عێراق
رووداو دیجیتاڵ
ستیگ پیراس، باڵیۆزی دانیمارک لە عێراق لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو دا دەڵێت، "دانیمارک دڵێکی گەورەی هەیە بۆ دۆستە کوردەکانمان و کوردێکی زۆریشمان هەن لە دانیمارک کە زۆر چالاکن"، سەبارەت بە هەوڵەکانی نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بۆ لێکنزیککردنەوەی پارتەکانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "پشتگیری لەو هەوڵانە دەکەم. ئێمە هەموومان پشتگیری لەو هەوڵانە دەکەین. وابزانم هەموو لایەنە نێودەوڵەتییەکان لەنێو عێراقدا، چاوەڕێی ئەوە دەکەن و مەبەستیشیانە دەنگێکی یەکگرتووتر لە کوردستانی عێراقەوە ببیستن. ئەمە زۆر گرنگە".
لەو هەڤپەیڤینەدا کە رۆژی 8ـی حوزەیرانی 2022 لە بەغدا ئەنجامدراوە، ستیگ پیراس، باڵیۆزی دانیمارک لە عێراق رایگەیاند، دۆخی عێراق زۆر "پێشکەوتووترە" و "عێراق دەوڵەمەندترە" بەراورد بە ساڵی 2004. هەروەها دەڵێت، "من مەترسییەکی راستەقینەی داعش نابینم، بەڵام رەگ و ریشەی داعش زیاتر جێگەی دڵەڕاوکێیە بۆ من"، هەروەها دەڵێت، مەترسیی بەهێزبوونەوەی داعش لە نەبوونی هەلی کار و هەستکردنی بەشێکی خەڵکە لەوەی خزمەتگوزاری پێشكێش ناکرێن. هەروەها دواکەوتنی پێکنەهێنانی حکومەت بە مەترسی دەبینێت "دروستبوونی تووندووتیژی هەمیشە مەترسییەکی چاوەڕوانکراوە کاتێک کە چەقبەستوویی سیاسی لەم جۆرە هەبن".
دەقی هەپەیڤینی باڵیۆزی دانیمارک لەگەڵ بێستوون عوسمان:
رووداو: باڵیۆز ستیگ پیراس، سوپاس کە لەگەڵمانی و بەخێربێی بۆ رووداو.
باڵیۆزی دانیمارک: زۆر سوپاس بۆ ئێوە و بەخێربێن بۆ باڵیۆزخانەکەمان.
رووداو: بەخێربێیتەوە بۆ عێراق. ساڵی 2003 – 2004 لێرە بووی وەک دیپلۆماتێکی گەنج. ئەمڕۆش جارێکی دیکە لێرەیت، بەڵام وەک دیپلۆماتێکی پلەباڵا. دەتوانی پێم بڵێی چ گۆڕانکاری دەبینیت، لەوکاتەوە تاوەکو ئەمڕۆ؟
باڵیۆزی دانیمارک: ئەوە زۆرە... هەموو رۆژەکە دەتوانیت گوێم لێبگری.
رووداو: هەموو رۆژەکە نا، با چڕی کەینەوە.
باڵیۆزی دانیمارک: من رۆژی 3ی مایسی 2003 هاتمە عێراق، یەکسەر دوای تەواوبوونی جەنگە گەورەکە. ئەوکات عێراق وڵاتێک بوو کە دیکتاتۆری دایڕماندبوو. نەک تەنیا دیکتاتۆری بەڵکو سزا ئابوورییەکانیش. سزای زۆر گران هەبوون لەسەر ئەم وڵاتە، لە ساڵانی نەوەتەکاندا. بێگومان، وڵاتێکیش کە نەیدەزانی بۆ هەنگاوی داهاتوو چ دەکات. خەڵکی عێراق وا راهاتبوون کە دیکتاتۆری وڵاتەکەیان بەڕێوەببات و لەناکاو سەرکردەکە نەما. ئەزموونێکی زۆر سەرنجڕاکێش بوو لە ژیانی کاری مندا، بەڵام ئەمڕۆ، گۆڕانکاریی زۆر هەن، هەندێک باش و هەندێک خراپ، هیچ نەبێت بەرەوپێشچوونێکی ئابووری دەبینم. زۆر گرنگە ئەوەمان بیربکەوێتەوە کە ئەوکات عێراق تاوەکو بڵێی هەژار بوو، ئەمڕۆ زۆر دەوڵەمەندترە، بەراورد بەوکات، زۆر پێشکەوتووترە. راستە، هێشتا رێگەیەکی زۆر ماوە عێراق بیبڕێت بۆ گەیشتن بە ئابوورییەکی ئازاد و پەرەپێدانی کەرتی تایبەت، بەڵام دەتوانم بڵێم ئەمڕۆ وڵاتەکە زۆر باشترە لەوەی کە ساڵی 2004 من بەجێمهێشت.
رووداو: هەر لەوکاتەوە کە تۆ ئێرەت جێهێشت، ئێمە چەندین هەڵبژاردنمان ئەنجام دا، چەند حکومەت هاتن و چەند رۆیشتن...
باڵیۆزی دانیمارک: کە ئەمە بۆ ئەم ناوچەیە سەرکەوتنێکی گەورەیە! پێنج هەڵبژاردنی دیموکراتی یەک بەدوای یەکدا...
رووداو: ئێستاش دوای دوایین هەڵبژاردن، ئەوە هەشت مانگ تێپەڕی و ئێمە هێشتا لە نێوەڕاستی چەقبەستووییەکی سیاسیداین. لەو باوەڕەدای ئەم چەقبەستووییە سیاسییە ملبکێشێ بۆ تووندووتیژی لە وڵاتەکەدا؟
باڵیۆزی دانیمارک: هیوادارم کە نەگاتە ئەوە. بێگومان دروستبوونی تووندووتیژی هەمیشە مەترسییەکی چاوەڕوانکراوە کاتێک کە چەقبەستوویی سیاسی لەم جۆرە هەبن. تەنانەت لە ئەوروپاش ئەم جۆرە بارودۆخانە خۆپێشاندان و گردبوونەوەی گەورە بەدوای خۆیاندا دەهێنن. هیوادارم لە ماوەیەکی نزیک دا پێكهێنانی حکومەتێک ببینین لە عێراقدا، ئەم وڵاتە پێویستی بە حکومەتێکە دەستبەکاربێت. زۆر شت هەن کە پێویستە بکرێن. پێویستیمان بە حکومەتێکە کە بتوانێت کاربکات و چاکسازی بکات، بەڵام پێویستە دان بەوە دابنێین کە عێراق خاوەنی دیموکراسییەکی گەنجە. لەم جۆرە دیموکراسیانەشدا هەندێک شت کاتیان پێویستە. لەبەرئەوە پێموایە پێویستە بتوانین کەمێک دان بەخۆماندا بگرین.
رووداو: ئەی سەبارەت بە داعش، مەترسیی دووبارە چالاکبوونەوەی داعش بەشێوەیەکی زیاتر چۆن دەبینیت، ئەگەر ئەم چەقبەستووییە بەردەوام بێت؟
باڵیۆزی دانیمارک: لەو باوەڕەدا نیم پەیوەندییەکی راستەوخۆ هەبێت لەنێوان چەقبەستوویی سیاسی و چالاکبوونەوەی داعشدا. دەزانیت؟... داعش زۆر سەرکەوتووە لە خۆخزاندنە نێو بۆشاییە ئەمنییەکانەوە. بەوپێیەش کە ئێستا سوپا و هێزە چەکدارەکانی عێراق بەردەوامن لە جێبەجێکردنی ئەرکەکانیان، من مەترسییەکی راستەقینەی داعش نابینم، بەڵام رەگ و ریشەی داعش زیاتر جێگەی دڵەڕاوکێیە بۆ من. ئەمە ئەو پێگەیەیە کە داعش پشتگیری لێوە دەستدەکەوێت. کاتێک خەڵکانێک هەبن کە هەست بکەن دەستکەوتیان نییە و حکومەت خزمەتگوزارییان پێشکێش ناکات، هەلی کار و دەرفەتی خوێندنیان بۆ دەستەبەر ناکات، مەترسییەکە دروست دەبێت. ئەو خزمەتگوزارییانەش کاتێک دەتوانرێ پێشکێشبکرێن، ئەو دەرفەتانەش کاتێک دەتوانرێت دەستەبەر بکرێن کە حکومەتێکی کارا لەسەر دەسەڵات بێت و بتوانێ داهاتەکانی بەشێوەیەکی راست و دروست بەکاربێنیت. پەیوەندیی نێوان بارودۆخی ئێستا و مەترسیی داعش بەم شێوەیەیە، نەک بە شێوەیەکی راستەوخۆ.
رووداو: دانیمارک تائێستاش داعش بە مەترسییەک دەبینێ بۆ سەر ئاسایشی نیشتمانیی خۆی، وانییە؟
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵێ... داعش مەترسییەکی گەورەیە... بینیمان کە چی کرد. زۆر لەمێژ نییە. هەموو لەبیرمانە. هەر بۆیە ئەمڕۆ ئێمە لێرەین، ئێمە لێرەین بۆ ئەوەی هاوکاربین لە سەقامگیرکردنی عێراقدا. هەرگیز گەڕانەوەی داعشمان ناوێت. کەس ئەوەی ناوێت. دانیمارک بەشدارە لە هاوپەیمانیی دژی داعش، لەهەمانکاتدا تاوەکو ماوەیەک پێش ئێستا سەرکردایەتی ئەرکی ناتۆی دەکرد لە عێراق. هەموو ئەمانەش لەپێناو سەقامگیرکردنی عێراق بۆ ئەوەی بتوانێ ئاسایشی خۆی بپارێزێت.
رووداو: دانیمارک چ دەستکەوتێکی بەدەستهێنا لە ماوەی سەرکردایەتیکردنی ئەرکی ناتۆ لە عێراق کە بۆ ماوەی ساڵ و نیوێک بەردەوام بوو؟
باڵیۆزی دانیمارک: دەبێ عێراقییەکان شایەتی ئەوەمان بۆ بدەن! دەتوانم دەست بخەمە سەر چەند خاڵێک. رێک لە دوای دەرکەوتنی کۆڤید19 بوو کاتێک ئەرکەکەمان گرتە ئەستۆ، لە کانوونی یەکەمی 2020. بیرتان دێت لەوکاتەدا خۆپێشاندانە فراوانەکانی تشرین هەبوون. حکومەتێکی نوێ هاتە سەر کار. پێویستی دەکرد لەگەڵ عێراقییەکان کاربکەین بۆ ئەوەی بزانین چۆن دەتوانین هاوکاریان بین. بەپێچەوانەی ئەوەی زۆربەی خەڵک وادەزانێت، ئەرکی ناتۆ لە عێراق ئەرکی مەشقپێکردن نییە، لە راستیدا ئەرکی ناتۆ لە عێراق ئەرکی راوێژکارییە. ئەم راوێژکارییەش بریتییە لە هاوکاریکردنی عێراق لەسەر ئاستی دامەزراوەیی بۆ رێکخستنەوەی وەزارەتی بەرگری، بەمەبەستی وەرچەرخاندنی بۆ دەزگایەکی بەرگریکاریی هاوچەرخ. کەوابوو بەپێچەوانەی ئەرکی هاوپەیمانی دژی داعشەوە، ئەرکی ناتۆ سەرباز و چەک لەخۆناگرێت. لەجیاتی ئەوە، زیاتر کار لەسەر دابینکردنی راوێژ دەکات لە ئاستێکی باڵادا بۆ رێکخستنەوەی پێکهاتەی وەزارەتی بەرگری.
رووداو: یێپی کوفوود، وەزیری دەرەوەی دانیمارک لێرە بوو ساڵی رابردوو.
باڵیۆزی دانیمارک: رێک لەم رۆژانەدا بوو..
رووداو: بەڵێ، هەر لەم رۆژانەدا بوو. لە یەکێک لە لێدوانەکانیدا گوتی، "هاوکاریی هێزە عێراقییەکان دەبین لە شەڕکردنیان لەگەڵ گرووپە چەکدارە لە یاسادەرچووەکان." ئێوەش ئەم گرووپە چەکدارانە بە هەڕەشەیەک دەبینن لەسەر عێراق، وانییە؟
باڵیۆزی دانیمارک: هەبوونی هێزی چەکدار لە دەرەوەی کۆنترۆڵی دەوڵەت و کۆنترۆڵی داودەزگا دیموکراتییەکان دۆخێکی ناتەندروستە بۆ هەموو وڵاتێک. بێگومان ئەرکی عێراقییەکانە کە بڕیاربدەن چۆن رووبەڕووی ئەم کێشەیە دەبنەوە.
رووداو: پێتوایە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئەو ئەرکە جێبەجێبکات کە لەسەر شانیەتی لە هاوکاریکردنی عێراق بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو گرووپە چەکدارە لەیاسادەرچووانە؟
باڵیۆزی دانیمارک: من وای نایبینم کە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی رۆڵێکی دیاریکراو ببینێت لەو بابەتەدا. ئەوەی کە دەیکات هەر لە چوارچێوەی ئەرکی راوێژکاریدایە. ئەوەش بزانە، نابێ هەموو میلیشیاکان وەک یەک مامەڵەیان لەگەڵ بکرێت. کۆمەڵێک میلیشیا هەن کە کاری باش دەکەن و بەشێکن لە هێزە چەکدارەکانی عێراق و پارێزگاری لە شوێنە پیرۆزەکان دەکەن، بەڵام هەندێک گرووپی دیکە هەن کە بەتەواوی لە دەرەوەی هەموو کۆنترۆڵێکن. لەبەرئەوە بەلامەوە گرنگە کە ئەو جیاوازییەمان لە یادبێ کاتێک باسی ئەم گرووپانە دەکەین.
رووداو: وابزانم یەک یان دوو جار سەردانی کوردستانت کرد...
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵێ زۆر دڵخۆش بووم بەوە...
رووداو: بەڵێ.. لەماوەی رابردوودا لە هەرێمی کوردستان ناکۆکی هەبوو لەنێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەسەر دیاریکردنی بەربژێری سەرۆککۆمار، کە کاریگەری لەسەر بوارەکانی دیکەش دروستکردن. پێتوایە ئەم ناکۆکییەی نێوان پارتی و یەکێتی کاریگەریی نەرێنی هەبێت لەسەر ئەو ناسەقامگیری و چەقبەستووییەی لە عێراق هەیە؟
باڵیۆزی دانیمارک: ئەگەر کورد دەنگی خۆی یەکبخات دەنگی زۆر بەهێزتر دەبێت. من هەمیشە داوام لە هەردوو حیزبەکە کردووە کە پێکەوە کاربکەن و هاوئاهەنگی لەگەڵ یەک بکەن. دڵنیابن لەوەی هیچ جۆرە ناکۆکییەک لەسەر بابەتە گرنگەکان لە بەرژەوەندیی عێراقدا ناشکێنەوە، بەڵام لە سیستمە دیموکراتییەکاندا هەمیشە دەنگی جیاواز هەن. دەبێ رابێن لەگەڵ ئەوەی لایەنە سیاسییەکان رێکنەکەون. ئەمە لایەنە سەرنجڕاکێشەکەی دیموکراسییەتە.
رووداو: بەڵام لە سیستمە دیموکراتییەکاندا دەنگە جیاوازەکان خاوەنی هێزی چەکدار نین...
باڵیۆزی دانیمارک: بەربژێرەکان... بەربژێرەکان... بۆ نموونە، لایەنێک کەسێک بەربژێر دەکات، ئەوی دیکە کەسێکی دیکەی پێباشە.
رووداو: تەماشاکە! لە سیستمە دیموکراسییەکانی وڵاتانی رۆژاوادا دەیان دەنگی جیاوازت هەیە، بەڵام ئەم دەنگە جیاوازانە هێزی چەکداریان نییە. کەچی لە عێراق دەنگە جیاوازەکان خاوەنی هێزی چەکدارن. لەم دۆخەدا دەتوانی باس لە کارکردنی دیموکراسییەکی راستەقینە بکەیت؟
باڵیۆزی دانیمارک: باوەڕناکەم من کەسێکی باش بم بۆ ئەوەی ببمە دادوەری دیموکراسی. هەموو سیستمێکی دیموکراسی کێشەی خۆی هەیە، مێژووی خۆی هەیە و نەریتی خۆی هەیە. دەتوانی سیستەمی دانیمارکی و سیستەمی سوێدی بەراورد بکەیت. جیاوازیی زۆریان هەیە. هەردووکیان دیموکراسین، بەڵام جیاوازیان هەیە. پێموایە هەبوونی میلیشیا لە دەرەوەی کۆنترۆڵی دەوڵەت دۆخێکی ناتەندروستە، بۆ هەموو وڵاتێک. هەر بۆیە پێویستە ئامانجی درێژخایەنی عێراق ئەوەبێ کە دڵنیابنەوە لەوەی هەموو هێزە چەکدارەکان لەژێر فەرمانی دەوڵەتدان. هەر ئەوەش بەرنامەی حکومەتی عێراقە و ئێمە هاوکاردەبین لە گەیاندنی عێراق بەو ئامانجە.
رووداو: ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ کوردستان، باسی جیاوازییەکانی نێوان پارتی و یەکێتیت دەکرد. هاوتەریب لەگەڵ ئەو جیاوازییانەدا، کۆمەڵێک هەوڵیش هەن لەلایەن سەرۆکی هەرێمی کوردستان نێچیرڤان بارزانییەوە بۆ کۆکردنەوەی لایەنە سیاسییەکان. ئەو هەوڵانە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟
باڵیۆزی دانیمارک: پشتگیری لەو هەوڵانە دەکەم. ئێمە هەموومان پشتگیری لەو هەوڵانە دەکەین. وابزانم هەموو لایەنە نێودەوڵەتییەکان لەنێو عێراقدا، چاوەڕێی ئەوە دەکەن و مەبەستیشیانە دەنگێکی یەکگرتووتر لە کوردستانی عێراقەوە ببیستن. ئەمە زۆر گرنگە. بەتایبەتی کاتێک تەماشای ئەو بارودۆخە سیاسییە دەکەین کە ئەمڕۆ لە عێراقدا لەنێوان گرووپە شیعی، گرووپە سوننی و گرووپە کوردییەکاندا هەیە، پێویستە گرووپە کوردییەکان زۆر رێکخراوتربن لەنێوان خۆیاندا. با ئەوەشتان پێبڵێم، هەرێمی کوردستانێکی دابەشبوو خێری بۆ کەس تێدا نابێت. لەبەرئەوە ئەو هەوڵانەی ئێستا هەن بۆ کۆکردنەوەی لایەنەکان زۆر گرنگن و کارێک دەکەن کە دەنگی کورد بەهێزتر بگاتە بەغدا.
رووداو: سەبارەت پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا، دەزانم کە تۆ خۆت بە کەسی گونجاو نەبینی بۆ قسەکردن لەسەر ناکۆکییەکان لەسەر دۆسیەی نەوت و گاز، بەڵام هیچ نەبێ دەتوانی گۆشەنیگای خۆتم بۆ باسبکەی لەسەر ئەوەی کە ئایا سیستمی فیدرالی لەسەر بنچینەی ئەو دەستوورەی ئێستا کاری پێدەکرێت، سەرکەوتووبووە لە رێکخستنی پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا، یان نا؟ بەتایبەت کاتێک باسی بەشکردنی داهات و بەڕێوەبردنی دۆسیەی نەوت و غاز دەکەین؟
باڵیۆزی دانیمارک: پرسیارێکی زۆر باشە... سەرەتا، ناتوانین بزانین چی دەبوو ئەگەر دەستوورێکی دیکەمان هەبووایە لەجیاتی ئەم دەستوورە. پەیوەندییەکانی ئێستا لەسەر بنەمای ئەم دەستوورە دامەزرێندراون. بێگومان بینیومانە کە هەڵکشان و داکشان لە پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا هەبوون، بەڵام لە کرۆکدا، لەسەر بنچینەی باش دامەزراون، کە پێویستە هەردوولا رێزی لێبگرن. ئەو پەیوەندییە پێویستی بە متمانەیە. وابزانم ئێستاش هەوڵێک هەیە بۆ بنیادنانی زیاتر لەسەر ئەو بنچینانە. با ببینین بزانین ئایندە چی نوێ دەهێنێتە پێشەوە. لەوەتەی هەیە ئەم پەیوەندییە زۆر هەستیار بووە، بەڵام متمانە و تێگەیشتن لە ئامانجە هاوبەشەکان زۆر گرنگن بۆ پەیوەندییەکانی نێوان هەردوولا.
رووداو: راستە کە هەڵکشان و داکشانی بەخۆوە بینیوە، بەڵام ئەگەر تەماشای ترێندە گشتییەکە بکەیت، دەبینیت کە بەردەوام بەرەوخوارەوە دەچێت، کاتێک بەراوردی دەکەیت بە 15 ساڵ، 10 ساڵ و 5 ساڵ پێش ئێستا. پێتوانییە کە ئیدی کاتی ئەوە هاتووە لایەنێکی سێیەم وەک گەرەنتیکار بێتە نێو دانوستاندنەکانی نێوان هەولێر و بەغداوە؟
باڵیۆزی دانیمارک: پێموایە ئەوە مافی عێراقییەکانە کە داوای ئەوە بکەن. وابزانم...
رووداو: وابزانم هەرێمی کوردستان ماوەیەکە داوای ئەوەی کردووە.
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵام پێویستمان بەوەیە کە هەردوولا داوای ئەوە بکەن. ئەگەرنا گران دەبێت بۆ هەر لایەنێکی سێیەم بێتە ناوەوە. پێموایە زۆر شت هەن دەتوانرێت هەر لە چوارچێوەی عێراقدا بەدەست بهێندرێن، لە رێگەی دایەلۆگێکی بنچینە بۆ داڕێژراو و خاوەن متمانە، بەڵام ئەو پرسیارەی تۆ لە منی دەکەیت زۆر پرسیارێکی گرانە. کاتێک تەماشای مێژوو دەکەیت، دەبینیت هەوڵی سەربەخۆیی هەبووە لە کوردستانی عێراق کە ئاسان نەبووە بۆ بەغدا ئەوە هەرس بکات. وەک گوتم پەیوەندییەکان هەڵکشان و داکشانی زۆریان بەخۆوە بینیوە. هیوادارم لە ئایندەدا بەرەو باشتر بڕوات. کۆمەڵێک ئاماژەش هەن بەو ئاراستەیەدا.
رووداو: پێتوانییە، بەهۆی ئەرکە نوێیەکەیەوە، نەتەوە یەکگرتووەکان دەبێ رۆڵێکی فراوانتر لە عێراقدا بگێڕێت لە دانوستاندنەکانی نێوان بەغدا و هەولێردا؟
باڵیۆزی دانیمارک: ئەوە یەکێکە لە ئەگەرەکان، بەڵام کارێکی ئاسان نابێت. بێگومان نەتەوە یەکگرتووەکان زۆر بەهێزە لە عێراق و کاری گرنگ دەکات، بەڵام کەمێک کاتی دەوێت تاوەکو لایەنەکان رێگەی بدەن ئەو رۆڵەی هەبێت.
رووداو: با بێینە سەر پەیوەندییەکانی نێوان دانیمارک و عێراق. وابزانم پەیوەندییەکانی نێوان عێراق و دانیمارکیش بەهەمان شێوە بووە.
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵێ!...
رووداو: ماوەیەک لێرە بوون، دوایی باڵیۆزخانەکەتان داخست، دوایی هاتنەوە. ستراتیژیی ئێوە لە مامەڵەکردن لەگەڵ عێراقدا چییە؟ پێشبینییەکانی سیاسەتی دەرەوەتان چین کاتێک باس دێتە سەر عێراق؟
باڵیۆزی دانیمارک: ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژوو، دەبینین کە ماوەیەکی درێژە ئێمە لێرەین. عێراق هەمیشە بازاڕێکی گرنگ بووە بۆ ئێمە. بەردەوام کۆمپانیا دانیمارکییەکان لێرە بوون. بێگومان لە قۆناخی دیکتاتۆری و هەژاریدا، فراوانکردنی پەیوەندییەکان گرانتر بوو. دوای ئەو قۆناخە، ساڵی 2004 ئێمە باڵیۆزخانەی خۆمان کردەوە، ساڵی 2012 عێراقمان جێهێشت و مانگی حوزەیرانی پار جارێکی دیکە گەڕاینەوە، کاتێک وەزیری دەرەوەمان یێپی کوفوود سەردانی عێراقی کرد، رۆژی 3ی حوزەیرانی 2021. عێراق بۆ ئێمە وڵاتێکی گرنگە. لە هەمانکاتدا عێراقییەکی زۆر هەن لە دانیمارک دەژین. کۆمەڵگەیەکی تاراوگەی بەهێزن، زۆر چالاکن و باش ئاوێتەی کۆمەڵگەی دانیمارکی بوون. لە سیاسەت و ئابووری و لە بواری کولتووریشدا زۆر چالاکن. ئێرەش بازاڕێکی گەورەیە. ژمارەی دانیشووانی عێراق 41 ملیۆن کەسە. ساڵی 2030 دەبنە 50 ملیۆن. نەوتێکی زۆرتان هەیە..
رووداو: بەڵام ئاومان وا نامێنی!..
باڵیۆزی دانیمارک: راستە... کێشەی ئاو... لە زۆر رووەوە وڵاتێکی گرنگە بۆ ئێمە. لەڕووی کولتوورییەوە، لەڕووی ئابوورییەوە. هەر بۆیە لێرەین. هاوکات لێرەین بۆ کارکردن لەپێناو سەقامگیری عێراقدا.
رووداو: ئەوە بۆ ئەوەندە گرنگە بۆ ئێوە؟
باڵیۆزی دانیمارک: زۆر گرنگە، لەبەرئەوەی پەیوەندییەکی راستەوخۆ هەیە لەنێوان سەقامگیریی عێراق و سەقامگیریی دانیمارکدا.
رووداو: بەهۆی لێشاوی پەنابەرانەوە؟
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵێ.. جاری پێشوو بینیمان، کاتێک داعش پەیدابوو، چی روویدا. وڵاتێکیان بۆ خۆیان دامەزراند. ئەو خاکەی لەژێر کۆنترۆڵیاندا بوو هێندەی فەرەنسا گەورە بوو. هەمووی 40 کیلۆمەتر لە بەغداوە دووربوون. کاریگەریی زۆر گەورەیان هەبوو، تەنانەت لەسەر ئابووری جیهانیش. لەوەش زیاتر بینیمان کە بوونە هۆکاری دروستبوونی لێشاوێکی زۆر فراوانی کۆچبەر بەرەو ئەوروپا کە DNA ی ئەوروپایان گۆڕی و داعش بەم شێوەیە توانی لەنێو ئەوروپادا هێرش....
رووداو: گوتت چییان گۆڕی؟
باڵیۆزی دانیمارک: DNA.. DNA ی سیاسیی ئەوروپا.
رووداو: مەبەستت DNA ی سیاسییە، نەک DNA ی خەڵکی.
باڵیۆزی دانیمارک: نا! نا!
رووداو: ئێ ئێ وا بێ باشە... ترسام گوتم ئەمە قسەیەکی زۆر رەگەزپەرستانە دەبێت...
باڵیۆزی دانیمارک: زۆر ئاساییە ژن بێنن و شوو بکەن و منداڵیان هەبێت...
رووداو: منداڵی دووڕەگ..
باڵیۆزی دانیمارک: بەڵێ... من بۆخۆم بەو شێوەیەم.. باوکم ئیتاڵییە و دایکم دانیمارکییە. ئەوەی کە من دەمەوێت بیڵێم ئەوەیە کە کێشەی کۆچبەری هاوکێشە سیاسییەکانی لە ئەوروپا گۆڕی. کۆمەڵێک بابەتی هێنایە کایەوە کە پێشتر مشتومڕمان لەسەر نەدەکردن. لەهەمانکاتدا، هەڵتۆقینی ئەهریمەن (شەیتان)ێکی وەک داعش کە بتوانێت دەست بەسەر وڵاتێکدا بگرێت و سەرچاوەکانی ئەو وڵاتە بەکاربێنێت بە مەبەستی پەلاماردانی جیهان و کاری تیرۆریستی، ئەوەش شتێک نییە کە هەرگیز بمانەوێت بیبینینەوە.
رووداو: یێپی کوفوود کە لێرەبوو باسی لەوەش کرد کە گفتوگۆی لەگەڵ عێراقییەکان کردووە بۆ پەرەپێدانی ئابووری و فراوانکردنی قەبارەی بازرگانیی نێوان هەردوو وڵات. دوای یەک ساڵ، ئەمڕۆ گەشتوونەتە چی؟ بۆ نموونە، ئێستا قەبارەی بازرگانیی راستەوخۆ لەنێوان عێراق و دانیمارکدا چەندە؟
باڵیۆزی دانیمارک: پرسیارێکی گرنگە.. تەماشاکە، دانیمارک خاوەنی ئابوورییەکی زۆر گەورە نییە. ئێمە وڵاتێکی زۆر گەورە نین. قەبارەی بازرگانیی راستەوخۆی نێوان دانیمارک و عێراق نزیکەی 100 ملیۆن دۆلارە، کە ئەمە ژمارەیەکی گەورە نییە، بەڵام ئەمە تەنیا بازرگانیی راستەوخۆیە، بازرگانیی ناڕاستەوخۆ هەن لەڕێگەی کۆمپانیا نێوەندگرەکان و وڵاتانی سێیەم، بۆ نموونە دوبەی و عەممان و وڵاتانی دیکەی ناوچەکە. هۆکاری ئەوەش دووبارە پەیوەندیی بە سەقامگیریی سیاسییەوە هەیە لەو وڵاتانە. بۆ نموونە کۆمپانیا دانیمارکییەکان ساڵانی 2010 و 2011 دەستیان کرد بە هاتن بۆ عێراق و سەرمایەگوزاری لێرە، بەڵام لەناکاو داعش هات بەسەردا و ناچاربوون بڕۆنەوە. کۆمپانیای دانیمارکی زۆر هەن کە پێیان خۆشە بێنە عێراق، بەڵام چاوەڕێی ئەوە دەکەن ببینن و بزانن هاوکێشە سیاسییەکان بەرەو کوێ دەچن، لەبەرئەوەی گرنگە بۆ ئەوان وڵاتەکە سەقامگیرتربێ لەوەی ئێستا هەیە، تاوەکو بتوانن بێنە ناوەوە. کەوابوو بەشێوەیەکی گشتی ئێمە لێرە هەین و بەرهەمەکانمان هەناردەی عێراق دەکەین، تەنانەت ئەگەر لەڕێگەی وڵاتانی سێیەمیشەوە بێت و قەبارەی بازرگانییەکەمان زۆر زیاترە لە 100 ملیۆن دۆلار.
رووداو: سەبارەت بە پەیوەندییە کولتوورییەکان. باسی ئەو عێراقییانەت کرد کە لە دانیمارک دەژین. بێگومان خاڵی هاوبەش و لێكچوو هەن لەنێوان هەردوو کۆمەڵگەدا، بەڵام لەهەمانکاتدا خاڵی جیاوازیش هەن، کە کاریگەرییان لەسەر کۆمەڵگە و سیستمی سیاسی هەردوو وڵات هەیە. بیرم دێت ساڵی 2006 کاتێک کاریکاتێر لەسەر پێغەمبەر محەممەد بڵاوبوونەوە، دانیمارک رووبەڕووی تەنگ و چەڵەمەی زۆر بووەوە لە عێراق.
باڵیۆزی دانیمارک: لە هەموو رۆژهەڵاتی نێوەڕاست.
رووداو: لە هەموو رۆژهەڵاتی نێوەڕاست. ئێستاش رووداوی سووتاندنی قورئانی پیرۆز هەیە. ئایا ئێستاش رووبەڕووی بارێکی گران دەبنەوە بۆ روونکردنەوەی ئەو رووداوە بۆ لایەنە عێراقییەکان؟
باڵیۆزی دانیمارک: تائێستا هیچ شتێک بە من نەگوتراوە لەسەر ئەو بابەتە. لە سوێدیش روویدا، نازانم بۆ ئەوان. پێموایە، ئێمە زۆر وانەی باش فێربووین لەو بابەتەوە بۆ ئەوەی لە کولتووری کۆمەڵگەکانی دیکە تێبگەین. کۆی بابەتەکە رووبەڕووبوونەوەیەک بوو لەنێوان ئازادیی رادەربڕین و هەستیاری ئایینی، بەڵام من ساڵ و نیوێکە لێرەم، تەنانەت بە یەک وشەش هیچ لایەنێکی عێراقی کۆمێنتی نەبووە لەسەر ئەو بابەتە.
رووداو: تەنانەت لەسەر ئەم رووداوە نوێیەی سووتاندنی قورئانی پیرۆزیش؟
باڵیۆزی دانیمارک: ئەوەش کەس باسی نەکردووە.
رووداو: بەڵام کاتێک دەگەڕێییەوە بۆ ساڵی 2006 راگەیێندراوی فەرمی هەبوو لەلایەن سەرکردەکانی عێراقەوە و پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان هەردوو وڵات وەستان.
باڵیۆزی دانیمارک: ئەمجارەیان هیچ نییە. وابزانم ئەگەر ئێمە بێین عێراق بە بەرپرسیار ببینین بۆ شتێک کە تاکەکەسێک ئەنجامی دەدات، زۆر سەرقاڵ دەبین. بەهەمان شێوە بۆ دانیمارک، ئەگەر لە دانیمارکیش تاکەکەسێک کارێکی گەمژانە بکات، نابێ بە خەتای دانیمارک ببینرێت، ئەوە بەرپرسیارێتیی ئەو کەسە خۆیەتی. وابزانم هەموومان ئەوە فێربووین. وەکو گوتم، تائێستا کەس باسی ئەو بابەتەی لەگەڵ نەکردووم، تەنانەت پرسیاریشیان لێنەکردووم. هیوادارم کە ئەمڕۆ گەیشتووینەتە قۆناخێکی دیکە.
رووداو: کەوابوو ئەوەی راسمووس پاڵودان کردی کارێکی گەمژانە بوو؟
باڵیۆزی دانیمارک: من بۆ خۆم پێموایە سووتاندنی کتێب کارێکی گەمژانەیە. کتێب بۆ ئەوەی بیخوێنیتەوە.
رووداو: لە کۆتاییدا دەمەوێت یەک دوو پرسیارت لێبکەم لەسەر پەیوەندییەکانتان لەگەڵ هەرێمی کوردستان. پێش ئەوە، نزیکەی مانگێک پێش ئێستا، رووداوی گیان لەدەستدانی گەشتیارێکی دانیمارکیمان بیست، لە گوندی کانی ماسی سەر بە پارێزگای دهۆک بەهۆی تەقینەوەی مینێک. تورکیا پەکەکەی تۆمەتبارکرد بە چاندنی مینەکە، بەپێچەوانەشەوە، پەکەکە تورکیای تۆمەتبارکرد. ئێوە لێکۆڵینەوەی خۆتان تەواوکرد لەسەر ئەوە؟ گەیشتنە چ ئەنجامێک؟
باڵیۆزی دانیمارک: ناتوانم هیچت پێبڵێم لەسەر ئەو رووداوە. قەدەخەیە بۆ من قسە لەسەر بابەتی تایبەتی بەوشێوەیە بکەم. تەنیا شتێک کە دەتوانم بیڵێم ئەوەیە کە دوو خوێندکاری گەنجی دانیمارکی سەرقاڵی پایسکیلسواری بوون، بەڵام لەکاتی هەڵە و لە شوێنی هەڵەدا. یەکێکیان گیانی لەدەستدا. بەداخەوە، تەنیا دەتوانم رووداوەکە پشتڕاست بکەمەوە، ناتوانم هیچی دیکەت پێبڵێم.
رووداو: با بێمە سەر پەیوەندییەکانتان لەگەڵ هەرێمی کوردستان. ئێوە هێندەی وڵاتانی دیکەی ئەوروپا لە هەولێر نین. بۆچی؟
باڵیۆزی دانیمارک: وابزانم ئێمەش هەین.
رووداو: نەک هێندەی فەرەنسا و ئەڵمانیا و ...
باڵیۆزی دانیمارک: ئەوانە وڵاتی گەورەن، فەرەنسا 10 هێندەی ئێمە گەورەیە. کۆنسوڵێکی شانازیی زۆر باش و خاوەن متمانەمان هەیە کە زۆر چالاکە، لەهەمانکاتدا سەرۆکی ژووری بازرگانیی کوردییە. منیش زوو زوو سەردان دەکەم. پەیوەندی کولتووری زۆر بەهێزمان هەیە. کوردێکی زۆر هەن کە لە دانیمارک دەژین، دێن و دەچن. خواردنگەی کوردیمان هەیە لە دانیمارک. هاووڵاتیی دانیمارکیمان هەیە کە دوای خانەنشینبوون گەڕاونەتەوە کوردستان. راستە ئێستا کۆنسوڵخانەمان نییە لە هەولێر، بەڵام خۆت دەزانیت، تازە ئەم باڵیۆزخانەیەشمان کردووەتەوە لە بەغدا.
رووداو: پلانتان هەیە بۆ کردنەوەی کۆنسوڵخانە لە هەرێمی کوردستان؟
باڵیۆزی دانیمارک: من خۆم زۆر حەز دەکەم، بەڵام ئەم بابەتە لایەنی داراییشی هەیە. با بزانین کارەکانی ئەم باڵیۆزخانەیە چۆن دەڕوات...
رووداو: خەمت نەبێ، هێندەی ئەم باڵیۆزخانەیەتان لە بەغدا خەرجی نابێ، لە کوردستان پێویستیتان بەو هەموو هێزە ئەمنییە نابێت.
باڵیۆزی دانیمارک: راستە، ئەم باڵیۆزخانەیە تەمەنی یەک ساڵە. پرۆسەی کردنەوەی باڵیۆزخانە و کۆنسوڵخانەکان بەم شێوەیەن. کاتیان دەوێت. پێویست دەکات ببینین کە چ سوودێکی دەبێت بۆمان. ئێمە وڵاتێکی گەورە نین. شاندی یەکێتیی ئەوروپا کۆنسوڵخانەیەکی هەیە لە هەولێر، ئێمە هاوکاری لەوان وەردەگرین. پەیوەندیی زۆر باشمان هەیە لەگەڵ نوێنەرانی سوێد و ئەڵمانیا لەوێ..
رووداو: دراوسێیەکانتان...
باڵیۆزی دانیمارک: دراوسێیەکانمان. وڵاتە بچووکەکان پێویستە ئەم جۆرە چارەسەرانە بۆخۆیان بدۆزنەوە. دڵنیام عێراقیش لە وڵاتانی دیکە سوود لە چارەسەری هاوشێوە دەبینێت، بەڵام دانیمارک دڵێکی گەورەی هەیە بۆ دۆستە کوردەکانمان و کوردێکی زۆریشمان هەن لە دانیمارک کە زۆر چالاکن. ئەوەش نیشانەیەکی بەهێزی دۆستایەتییەکەمانە.
رووداو: ستیگ زۆر سوپاس بۆ ئەم هەڤپەیڤینە بەچێژە.. وابزانم بە زمانی ئێوە پێیدەڵێن "هوگە."
باڵیۆزی دانیمارک: هیوگە
رووداو: هیوگە... زۆر سوپاس!
باڵیۆزی دانیمارک: زۆر سوپاس بۆ تۆ...
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ