تۆتاڵ ئینێرجی و سەردەمی نوێی گۆڕانکاریی وزە لە عێراق

 

لە مانگی کانوونی یەکەمی 2023، فەرەنسا 282 هەزار تۆن نەوتی خاوی لە عێراقەوە هاوردە کرد.

 

پەیوەندیی بازرگانیی نێوان فەرەنسا و عێراق پشتی بە رێککەوتننامەی هاوبەشی ستراتیژی بەستووە کە لە مانگی کانوونی دووەمی 2023 دا واژۆ کراوە. ئەم رێککەوتننامەیە هاوکاری لە بوارەکانی وزە، ژێرخان، ئاسایش، ئاڵوگۆڕی کولتووری لەخۆدەگرێت.

 

لە مانگی کانوونی یەکەمی 2024، عێراق بەشداری لە پێنجەمین لووتکەی ئابووریی ژووری بازرگانیی عەرەبی-فەرەنسی لە پاریس کرد. لە کاتی لووتکەکەدا، بەرپرسانی عێراقی دەرفەتەکانی وەبەرهێنانیان لە کەرتەکانی وەک وزە، ژێرخان، کشتوکاڵ، شارە زیرەکەکان، تەکنۆلۆژیا خستەڕوو. هەروەها جەختیان لەسەر پابەندبوونی عێراق بە بەهێزکردنی کەرتی تایبەت لە رێگەی بەرنامەکانی گەرەنتی سەروەری کردەوە.

 

بە زیادەوە، فەرەنسا و شانشینی یەکگرتوو بەرنامەیان داناوە کە سەرۆکایەتیی هاوبەشی گرووپی پەیوەندیی ئابووریی عێراق (IECG) لە سەرەتای مانگی کانوونی دووەمی 2024 بکەن. ئەم گرووپە ئامانجی پشتگیریکردنی چاکسازیی ئابووری و پێشخستنەکانی عێراقە.

 

 

تۆتاڵ ئینێرجی دەستی بە پڕۆژەیەکی گۆڕانکاری بە بەهای 27 ملیار دۆلار لە عێراق کردووە کە بە پڕۆژەی یەکخراوی گەشەی گاز (GGIP) ناسراوە. ئەم پڕۆژە گشتگیرە ئامانجی بەهێزکردنی ژێرخانی وزەی عێراق، کەمکردنەوەی پشتبەستن بە هاوردە و پشتگیریکردنی رێبازەکانی وزەی بەردەوامە.

 

 

- وەرگرتنەوە و پرۆسەکردنی گاز: پڕۆژەکە دروستکردنی دامەزراوەیەکی پرۆسەکردنی گاز، ArtawiGas25، لەخۆدەگرێت، کە بۆ گرتن و بەکارهێنانی 50 ملیۆن پێی سێجا گاز لە رۆژێکدا لە کێڵگەی رەتاوی دیزاین کراوە، پێشتر ئەو بڕە گازە دەسووتێندرا. ئەم دامەزراوەیە وزە بۆ نزیکەی 200 هەزار خێزان لە ناوچەی بەسرە دابین دەکات.

 

- باشترکردنی بەرهەمهێنانی نەوت: تۆتاڵ ئینێرجی پلانی دووبارە پەرەپێدانی کێڵگەی نەوتی رەتاوی هەیە، بە ئامانجی زیادکردنی تواناکانی بەرهەمهێنان لە ئاستەکانی ئێستاوە بۆ 120 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا لە قۆناخی یەکەم، لەگەڵ زیادبوونێکی دواتر بۆ 210 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا لە قۆناخی دووەم.

 

- دامەزراوەی چارەسەرکردنی ئاوی دەریا: دامەزراوەیەکی چارەسەرکردنی ئاوی دەریا بە پێوەری گەورە دادەمەزرێت، بۆ دابینکردنی ئاو بۆ دەرزیکردنی کێڵگە نەوتییەکان، رێگەیەک کە بەکاردێت بۆ پاراستنی گوشاری تانکەر و باشترکردنی وەرگرتنەوەی نەوت. ئەم رێبازە هەروەها یارمەتی پاراستنی سەرچاوەکانی ئاوی شیرین دەدات.

 

- پەرەپێدانی وزەی خۆر: دەستپێشخەرییەکە پەرەپێدانی وێستگەیەکی وزەی خۆر بە بڕی 1.25 گێگاوات لە بەسرە لەخۆدەگرێت، کە دوو ملیۆن پانێڵی دوو-روویی خۆر لەخۆ دەگرێت. چاوەڕوان دەکرێت ئەم وێستگەیە کارەبا بۆ نزیکەی 350 هەزار ماڵ دابین بکات و پشتبەستن بە وزەی هاوردەکراو کەم بکاتەوە.

 

پێشتر حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق و جێگری سەرۆکوەزیران بۆ کاروباری وزە لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ کە نوێنەر فاتیح پێشکێشی دەکات و رۆژی 05-06-2023 پەخشکرا، لەبارەی گرێبەستەکانی تۆتاڵ ئینێرجی گوتی، گرێبەستی تۆتاڵ تایبەتمەندی هەیە، چونکە گرێبەستێکی تێکهەڵکێشراوە، بۆیە پێی دەگوترێت گرێبەستی باشووری عێراقی تەواو، ئەم گرێبەستە وەبەرهێنانی گاز و بەرهەمهێنانی نەوتی خاو لەخۆدەگرێت لەگەڵ بەکارهێنانی ئاوی دەریا بۆ خستنە نێو بیرەکان لە کێڵگەکانی نەوت، هەروەها ئەم گرێبەستە دەچێتە نێو بواری وزەی نوێبووەوەش، کە بەکارهێنانی وزەی خۆرە بۆ بەرهەمهێنانی وزەی کارەبا، بە نزیکەی 1000 مێگاوات."

 

وەزیری نەوت روونیکردەوە "گرێبەستێکی بریتییە لە وەبەرهێنانی گاز بە توانای 600 ملیۆن پێ سێجا، ئەوەش بە دوو قۆناخ دەکرێت، قۆناخی یەکەم لە ماوەی سێ ساڵی یەکەمدا جێبەجێ دەکرێت بە توانای 300 ملیۆن پێ سێجا، دواتریش وەبەرهێنان لە 300 ملیۆن پێ سێجاکەی دیکە دەکرێت." گوتیشی: "بە جێبەجێکردنی ئەم گرێبەستە، سووتاندنی گاز لەو کێڵگانە بە تەواوی دەوەستێت، ئەمەش یەکێکە لە تایبەتمەندییە گەورەکانی ئەم گرێبەستە."

 

وەزیری نەوت ئاماژەی بەوەش دا جگە لەوە، گرێبەستەکە هەروەها بەرهەمهێنانی نەوتی خاو لەخۆدەگرێت، واتە بەرهەمهێنانی نەوتی خاو لەنێوان 150 بۆ 160 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا زیاد دەکات لە کێڵگەی ئەرتاوی، هەروەها بەرهەمهێنانی کبریت، بەوپێیەی ئەو نەوتەی لە کێڵگەی ئەرتاوی بەرهەمدێت رێژەیەک کبریتی تێدایە، بۆیە ئەو کبریتە دەردەهێندرێت.