رووداو دیجیتاڵ
راوێژکاری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ کاروباری وزە رایگەیاند، هێشتا هیچ گفتوگۆیەک لەبارەی رەشنووسی یاسای نەوت و گازی عێراقەوە لەنێوان هەرێمی کوردستان و ناوەند دەستی پێنەکردووە. دەشڵێت، دەبێت تاوەکو نیسانی ساڵی 2023 عێراق ببێتە خاوەن یاسای نەوت و گاز.
رۆژی پێنجشەممە 08-12-2022 د. بێوار خنسی، راوێژکاری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ کاروباری وزە لەبارەی پێشڤەچوون و هەوڵەکان بۆ داڕشتنی یاسای نەوت و گازی عێراق، بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "تاوەکو ئێستا دانوستاندن و گفتوگۆی جیددی و راستەوخۆ لەبارەی ئامادەکردنی رەشنووسێک بۆ یاسای نەوت و گازی عێراق دەستیپێنەکردووە، چاوەڕوان دەکرێت لە داهاتوویەکی نزیکدا ئەوە بکرێت."
بەپێی کارنامەی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق کە کۆتایی تشرینی یەکەم ئاراستەی پەرلەمانی کرد و لەوێ پەسند کرا، دەبێت لە ماوەی شەش مانگدا عێراق ببێتە خاوەن یاسای نەوت و گاز، کە تائێستاش بۆ ئەم کەرتە کار بە یاساکانی سەردەمی بەعس دەکات.
د. بێوار خنسی گوتی، "ئەو رەشنووسەی ئامادە دەکرێت، یاسایەک دەبێت بۆ سەرجەم پرسە هایدرۆکاربۆنییەکان، لەنێویاندا نەوت و گاز و داتاشراوەکانی دیکەیان و پاکێجێکی تەواو دەبێت لەسەر ئەو پیشەسازییە بە وردەکاریی یاسایی و جیۆلۆجییەوە."
ئێستا سێ رەشنووسی یاسای نەوت و گاز لە بەردەستی حکومەتی عێراق و پەرلەماندان، بەڵام بێوار خنسی دەڵێت ئەوان رەشنووسی یاسای 2007یان پێ گونجاوترینە بە دەستکاریکردنەوە، "چونکە زیاتر مافی هەرێمی کوردستان و پارێزگاکان دەپارێزێت."
یەکێک لە دیارترین کێشەکانی نەوت و گاز لە عێراقدا بەتایبەت لەدوای ساڵی 2003وە نەبوونی یاسای نەوت و گازە؛ لە 2007ـەوە سێ جار پرۆژەیاسای نەوت و گاز لە عێراق رەوانەی پەرلەمان کراوە، بەڵام ناکۆکیی نێوان لایەنە سیاسییەکان رێگر بووە لە تێپەڕاندنی، نەبوونی ئەم یاسایە و وایکرد هەرێمی کوردستان خۆی یاسایەک بۆ نەوت و گازەکەی دەربکات.
بەپێی مادەی 112ـی دەستوور، بیرە نەوتەکانی ھەرێمی کوردستان، ئەوانەی پێش ساڵی 2005ـن بەڕێوەبردنیان لەدەست حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەبێت و ھەر بیرە نەوتێکیش دوای پەسندکردنی دەستوور بێت، بە ھاوبەشی بەڕێوەدەبرێت.
د. بێوار خنسی، بە پێویستی دەزانێت ئەو شاندەی نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان دەکات، لە وتووێژەکان شارەزایی تەواویان لە چەند بوارێک هەبێت و تەنیا سیاسی نەبن، دەشڵێت، "گرنگە ئەندامەکانی ئەو شاندە کەسانی تەواو شارەزای یاسا و وزە و نەوت و گاز و هەموو پیشەسازییەکە بەگشتی بن، دەبێت ئاگاداری ئەو بۆشاییە یاساییانە بن، کە لە رەشنووسەکەدا هەیە و رێگری بکرێت لە بەجێهێشتنی کەلێنە یاساییەکان نەبادا لە کاتی دیکە دژی هەرێمی کوردستان بەکاربهێندرێت."
راوێژکارەکەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، پێیوایە ئێستا لە عێراق بەهۆی کۆکبوونی لایەنەکانەوە دەرفەتێکی باش هاتووەتە کایەوە و ئەگەر عێراق ئەمجارە ئەو دەرفەتە لەکیس بدات ئەوا کێشەکانی ئەو کەرتە قووڵتر دەبنەوە و بەبێ چارەسەری دەمێنێتەوە. دەشڵێت، "دەبێت ئەو یاسایەی عێراق لەئاست گۆڕانکارییەکان بێت و لە 20 یان 30 ساڵی داهاتوودا هیچ کێشەیەکی نەبێت و هەموو بوارەکان پڕبکاتەوە، یاسایەکی مۆدێرن بێت، لەگەڵ پێشڤەچوونەکانی کەرتەکە و پیشەسازییەکە و وردەکارییەکانی بگونجێت."
رۆژی 15ـی شوباتی 2022، دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق بڕیارێکی لەبارەی دۆسیەی نەوت و گازی هەرێمی کوردستان دەرکرد و بە "نادەستووریی" ناساندی، داواشی لە هەرێمی کوردستان کرد داهاتی نەوتی بەرهەمهێندراو رادەستی حکومەتی فیدراڵیی عێراق بکات، هەرێمی کوردستانیش کە لەو کاتەوە کەوتووەتە ژێر چەندین گوشاری جیاوە، بڕیارەکەی رەتکردووەتەوە.
بەپێی نووسراوێک کە رۆژی، 16-11-2022، دەرچووە و واژۆی ئیحسان یاسین عەواد، بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراقی بەوەکالەت لەسەرە، هاتووە، پاڵپشت بە بڕیاری محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق و کارکردن بە بەرنامەی وەزاری، بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵیی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان و پاڵپشت بە بڕگەکانی دەستوور، بە تایبەتی پەیوەست بە یاسای نەوت و گاز ئەم بڕیارانە دراون:
یەکەم: پێکهێنانی لیژنەیەک بە سەرۆکایەتی د. محەممەد عەلی تەمیمی، جێگری سەرۆکوەزیران (وەزیری پلادانان) و ئەندامییەتی هەریەک لە:
1- حەیان عەبدولغەنی عەبدولزەهرە، جێگری سەرۆکوەزیران (وەزیری نەوت).
2-تەیف سامی محەممەد، وەزیری دارایی.
3-رافال یاسین خزەیر، سەرۆکی دیوانی چاودێریی دارایی فیدراڵی.
4-کازم محەممەد جواد حوسێنی، راوێژکاری ئابووریی سەرۆکوەزیران.
5-د. نەجیب شوکر مەحموود، سەرۆکی فەرمانگەی یاسایی لە ئەمینداریەتی ئەنجوومەنی وەزیران.
6-د. عومەر عەدنان وائیلی، سەرۆکی دەستەی دەروازە سنوورییەکان.
7-عەلا خزەیر کازم، بەڕێوەبەری کۆمپانیای سۆمۆ.
دووەم: لیژنەکە کۆبوونەوە و دانوستاندن لەگەڵ نوێنەرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکات بۆ چارەسەرکردنی پرسە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵیی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، بەپێی بەرنامەی وەزاری و لەسەر بنەمای دەستووری عێراق.
سێیەم: لیژنەکە بانگهێشتی هەر لایەنێکی حکومی دەکات بۆ ئامادەبوون لە دانیشتنەکان کە پێی پێویست و پەیوەنداربێت.
هەروەها ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە کۆبوونەوەی رۆژی چوارشەممە، 7-12-2022، بڕیاری دا شاندی هەرێمی کوردستان بۆ درێژەدان بە گفتوگۆ و دانوستاندن لە رۆژانی داهاتوودا، سەردانی بەغدا بکاتەوە و لێژنە لاوەکییەکانی هاوبەشی هەردوولا دەست بە کۆبوونەوەکانیان بکەن بە ئاراستەی گەیشتن بە چارەسەری هاوبەش لەسەر بنەمای ئەو نەخشەڕێگایەی لە کۆبوونەوەکە پەسندکرا.
لە راگەیێندراوێکی ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستاندا هاتووە: "لێژنەیەکی وەزاریی یاسایی لە ناو ئەنجومەنی وەزیران راسپێردرا بە هاوئاهەنگیی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان و کەسانی پسپۆڕ و شارەزا، ئامادەسازیی پێویست بکەن بۆ جێبەجێکردنی ئەو بڕگانەی مينهاجی وەزاریی کە تایبەتن بە گەڵاڵەکردنی چەند پڕۆژەیاسایەک، لەوانە پڕۆژەیاساکانی ئەنجوومەنی فیدڕاڵی، دادگای باڵای فیدڕاڵی، نەوت وگاز ."
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ