Rûdaw’dan Zana Kayani’nin sorularını yanıtlayan Suriye İç Ticaret Bakanı Mahir Halil El Hasan, Suriye’ye ilişkin soruları yanıtladı.
Demokratik Suriye Güçleri (DSG) ile olan ilişkilerine dair soruyu yanıtlayan El Hasan, “Aslında, Kürt yapılanması sadece DSG'de veya DSG denilen yapıda sınırlı kalmamalı. Kürt halkı Suriye halkının temel ve asli bir bileşenidir, ondan ayrılmaz bir parçadır, onlar bizim halkımızdır ve biz de onların halkıyız. Tüm Kürt güçleriyle görüşmeler devam ediyor; ister DSG olsun ister diğer güçler olsun, tüm Suriye topraklarının bütünlüğünü geri getirmek için, tek parça olması için, Kürt ve Arap herkesi kapsayan birleşik bir Suriye için. Elbette mezhep, ırk veya din ayrımı olmaksızın… Görüşmeler devam ediyor ve Allah'ın izniyle iyi yönde ilerliyor” dedi.
DSG ile görüşme olup olmadığına yönelik soruyu yanıtlayan Suriyeli bakan, “Bizimle DSG arasındaki görüşmeler, hükümetteki siyasi yönetimin yürüttüğü siyasi görüşmelerdir, bir bakanlık veya diğer bakanlık arasındaki teknik görüşmeler değildir. Bu nedenle ister DSG ile ister diğer güçlerle olsun devam ediyor. Bu görüşmeler açıklanmadı, çünkü hala istişare aşamasındalar, herhangi bir sonuç olursa, siyasi yönetim açıklayacaktır” ifadelerini kullandı.
“Kürtlerin Suriye'deki ikinci en büyük millet olduğunu biliyorsunuz, ancak geçiş hükümetinin yapısına baktığımızda Kürtlerin orada olmadığını görüyoruz, bu doğru mu?” sorusuna ise El Hasan, “Şüphesiz onlar temel bir bileşendir ve önümüzdeki dönemde ve geçiş hükümetinde aktif ve büyük bir rolleri olacaktır. Size bir şey söyleyeyim: Bence bazı Kürtleri milliyetçilik veya Kürt devleti kurma veya milliyetçilik hakkında düşünmeye iten şey, yıkılan rejimin eylemleriydi. Biliyoruz ki yıkılan rejim, kontrol etmek ve servetini çalmak için Suriye halkını ırk, mezhep ve dinlere bölmek için çalıştı. Bildiğimiz gibi Kürt kardeşlerimizin büyük bir kısmı birçok medeni haktan mahrum bırakıldı, biliyorum ki bir kısmının veya büyük bir kısmının medeni kimliği bile yoktu” dedi.
Suriye İç Ticaret Bakanı Mahir Halil El Hasan’ın Zana Kayani’nin sorularına yanıtları şöyle:
Rûdaw: Merhaba Sayın Bakan. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Suriye halkına yardım olarak biraz buğday gönderileceğini açıkladı. Bu Ukrayna yardımı depolarınıza ulaştı mı?
Mahir Halil El Hasan: Sana da merhaba, sağol. Evet, bu konuda görüşmeler var, ancak henüz ulaşmadı, ulaşması için biraz zamana ihtiyaç var.
Rûdaw: Görünüşe göre Rusya, Suriye'ye buğday veren ülkelerden biriydi, ancak Beşar Esad rejiminin devrilmesinden sonra Suriye'ye buğday tedarikini durduracağını açıkladı. Bu durum Suriye'yi etkileyecek mi?
Mahir Halil El Hasan: Rusya'nın önceki rejime buğday tedarik mekanizması karmaşık bir mekanizmaydı; para ödemeden ve biriken borç kaydı yapılmadan buğday gönderiliyordu, ta ki fiyat çok yükselene kadar. Önceki anlaşmaların para ödeme şartıyla devam etmesi için bizimle iletişime geçildi, ancak gerçekte önceki rejimle yapılan anlaşmalar piyasadaki gerçek buğday fiyatının neredeyse iki katı gibi çok yüksek bir fiyatla yapılmıştı, bu yüzden şimdi bu anlaşmaları durdurduk.
Rûdaw: Sayın Bakan, Ukrayna yardımıyla ilgili tekrar sormak istiyorum, zaman gerektiğini söylediniz. Bu Ukrayna yardımının ne zaman ulaşacağına dair belirlenmiş bir tarih var mı?
Mahir Halil El Hasan: Yardımlar konusunda, birçok ülke bizimle iletişime geçiyor ve yıkılan rejimin sonuçlarından gerçekten çok acı çeken Suriye halkına yardım sunma konusundaki hazırlıklarını belirtiyorlar. Suriye halkına yardım sunma konusundaki bu iyi niyetleri ve istekleri için, Ukrayna da dahil olmak üzere tüm ülkelere teşekkür ediyoruz.
Rûdaw: İthal edilen malların fiyatının üçte birinin, iktidar ailesi yani Esad ailesi tarafından tüccarlardan alınan bir vergi olduğunu açıklamıştınız. Şimdi Esad rejiminin ortadan kalkmasından sonra, ithal edilen malların vatandaşlar için fiyatı düştü mü?
Mahir Halil El Hasan: Evet, doğrudan ve hızlı bir şekilde düştü, halk da bunu hissetti çünkü önceki rejimin tüccarlar, ithalatçılar ve sanayiciler üzerine koyduğu tüm bu rüşvet ve vergileri kaldırdık. Bunun yanı sıra, tüm ithal mallar üzerindeki gümrük vergisinin düşürülmesi konusunda ciddi ve pratik bir şekilde araştırma yapıyoruz. Allah'a şükür, çoğu malın fiyatı yarı yarıya, bazıları ise daha da fazla düştü.
Rûdaw: Vergiden bahsettiniz. İthal edilen gıdalar üzerindeki vergiyi düşürmek için bir mekanizma oluşturdunuz mu?
Mahir Halil El Hasan: Evet, evet. Dün bir toplantımız vardı ve ardından başka toplantılar da geliyor, belki bugün ya da yarın. Genel politikamız, devlet geliri ile vatandaşlar ve genel olarak halk için fiyatların düşürülmesi arasında denge kuran en düşük seviyeye gümrük vergisini indirmektir. Dünkü toplantıda tartışılan malların çoğunun vergileri düşürüldü veya önceden var olan verginin yaklaşık yüzde ellisi oranında vergi indirimi üzerinde çalışma yapıldı.
Rûdaw: Halka verilen maaşlardan bahsedelim. Beşar Esad rejimi döneminde halkın en büyük sorunlarından biri düşük maaşlardı. Şimdi Beşar Esad'ın gitmesinden sonra, maaşlar yüzde 400 oranında artırıldı mı?
Mahir Halil El Hasan: Aslında, bahsettiğiniz oranda maaş artışı kararı alındı, ancak biraz zamana ihtiyacımız var. Biraz zamandan kastım uzun bir süre değil, birkaç gündür, tüm Suriye illerinde program işlerini, personel ve insan kaynaklarını düzenlemek için, böylece bahsedilen artışın mali onayı ve uygulaması için bunları yükseltebilelim.
Rûdaw: Bir diğer çok önemli konu da Demokratik Suriye Güçleri (DSG) ile olan ilişkileriniz… Birkaç gün önceki bir basın görüşmesinde, Suriye Demokratik Güçleri ile görüşmelerinizin olduğunu ve bu birkaç gün içinde bir sonuca varacağınızı söylüyorsunuz. DSG ile herhangi bir sonuca vardınız mı?
Mahir Halil El Hasan: Aslında, Kürt yapılanması sadece DSG'de veya DSG denilen yapıda sınırlı kalmamalı. Kürt halkı Suriye halkının temel ve asli bir bileşenidir, ondan ayrılmaz bir parçadır, onlar bizim halkımızdır ve biz de onların halkıyız. Tüm Kürt güçleriyle görüşmeler devam ediyor, ister DSG olsun ister diğer güçler olsun, tüm Suriye topraklarının bütünlüğünü geri getirmek için, tek parça olması için, Kürt ve Arap herkesi kapsayan birleşik bir Suriye için. Elbette mezhep, ırk veya din ayrımı olmaksızın… Görüşmeler devam ediyor ve Allah'ın izniyle iyi yönde ilerliyor. Kürt kardeşlerimiz arasında yeni devlete katılma ve bazıları tarafından, hepsi değil, kendilerine dayatılan mevcut durumu sürdürmeme konusunda büyük bir istek görüyoruz.
Rûdaw: Bundan bahsetmek istiyorum, ama Sayın Bakan önce şu sorunun cevabını alayım, DSG ile yaptığınız görüşmelerin bir sonucu oldu mu, herhangi bir sonuca vardınız mı?
Mahir Halil El Hasan: Bizimle DSG arasındaki görüşmeler, hükümetteki siyasi yönetimin yürüttüğü siyasi görüşmelerdir, bir bakanlık veya diğer bakanlık arasındaki teknik görüşmeler değildir. Bu nedenle ister DSG ile ister diğer güçlerle olsun devam ediyor. Bu görüşmeler açıklanmadı, çünkü hala istişare aşamasındalar, herhangi bir sonuç olursa, siyasi yönetim açıklayacaktır.
Rûdaw: Ama bu konu bakanlığınızla ilgili olabilir. Görüşmelerinizin ne hakkında olduğunu öğrenmek istiyorum, petrol hakkında mıydı?
Mahir Halil El Hasan: Hayır. Aslında konu petrol veya buğday ya da başka bir ürün meselesinden daha büyük… Bu bir egemenlik meselesi, Suriye Devleti'nin egemenliği meselesi, mevcut hükümet veya devletin tüm Suriye toprakları üzerindeki otoritesinin geri kazanılması meselesi, tüm Suriye halkı bileşenlerinin mevcut devlet ve hükümete katılımı ve umut ettiğimiz yeni Suriye'nin inşasında tüm Suriye bileşenlerinin katılımı meselesidir. Söylediğim gibi, Kürt yapılanması bu aşamada çok önemli bir bileşendir.
Rûdaw: Peki Sayın Bakan, Kürtler Suriye Kürdistanı (Rojava) için siyasi, ulusal ve anayasal haklar talep ediyorlar. Kürtlerin Suriye'de önemli bir parça olduğuna değindiniz. Kürtlerin istediği bu hakların verilmesi konusunda bu tür görüşmelere açık mısınız?
Mahir Halil El Hasan: Bu konu aslında siyasi yönetime bağlı, ama bildiğim kadarıyla, size söylediğim gibi, Suriye herkes içindir, belirli bir milliyet veya ırk veya din için değildir. Herkesi kapsıyor, Suriye'nin tarihi bunu söylüyor. Geçmiş dönemde, son elli veya altmış yıl içinde olan, bu ırkçılığı ve mezhepçiliği yerleştiren yıkılan Esad rejimiydi, ama o tarihten önceye dönersek Suriye halkı içinde kimsenin ırk veya mezhep veya dinden bahsetmediğini, tüm mezhep, din ve ırklardan uzak temel bileşen olarak Suriyelilikten bahsettiğini görürüz.
Rûdaw: Kürtlerin Suriye'deki ikinci en büyük millet olduğunu biliyorsunuz, ancak geçiş hükümetinin yapısına baktığımızda Kürtlerin orada olmadığını görüyoruz, bu doğru mu?
Mahir Halil El Hasan: Şüphesiz onlar temel bir bileşendir ve önümüzdeki dönemde ve geçiş hükümetinde aktif ve büyük bir rolleri olacaktır. Size bir şey söyleyeyim: Bence bazı Kürtleri milliyetçilik veya Kürt devleti kurma veya milliyetçilik hakkında düşünmeye iten şey, yıkılan rejimin eylemleriydi. Biliyoruz ki yıkılan rejim, kontrol etmek ve servetini çalmak için Suriye halkını ırk, mezhep ve dinlere bölmek için çalıştı. Bildiğimiz gibi Kürt kardeşlerimizin büyük bir kısmı birçok medeni haktan mahrum bırakıldı, biliyorum ki bir kısmının veya büyük bir kısmının medeni kimliği bile yoktu. Yıkılan rejimin bu eylemleri, yaptığı bu zulüm sonucunda Kürt devleti kurma isteğinin veya Kürt milliyetçi duygularının oluşmasının sebebiydi, ancak şimdi, Allah'ın izniyle adil devlet, merhamet devleti, af devleti, insanlık devleti, herkesin bir arada yaşadığı devlet altında, tüm bunlar Allah'ın desteğiyle kalmayacak.
Rûdaw: Peki Sayın Bakan, Birleşmiş Milletler, Amerika, Avrupa ülkeleri ve hatta Irak ve Kürdistan Bölgesi de yeni Suriye'nin tüm bileşen ve milletlerin katıldığı çok taraflı bir hükümete sahip olmasını istiyorlar. Siz yeni bir yönetim olarak tüm milletlerin haklarını vereceğinize değindiniz, çok taraflı bir hükümeti kabul ediyor musunuz?
Mahir Halil El Hasan: Talep olmasa bile, bu bizim politikamız ve görüşümüzdür; Suriye herkes içindir, Suriye belirli bir grup veya belirli bir mezhep veya belirli bir din için değildir, Suriye herkes içindir. Kimse bizden talep etmeden bu, kurtuluş sürecinin başından beri bizim politikamız, görüşümüz ve mesajımızdır. Suriye herkes içindir ve herkesi katılmaya davet ediyoruz, sadece katılıma izin vermekle kalmıyor, katılmaları için davet ediyoruz, buradan tüm Suriyelileri tüm mezhep, ırk ve dinleriyle içeriden ve dışarıdan yeni Suriye'yi, geleceğin Suriye'sini inşa etmek için el ele vermeye davet ediyoruz.
Rûdaw: Sayın Bakan, Suriye Kürdistanı (Rojava) buğday, pirinç, pamuk ve aynı zamanda petrolün ana kaynaklarından biridir. Hükümetinizin bununla ilgili bakışı nedir?
Mahir Halil El Hasan: Suriye genel olarak bir insan gibidir, organlarından biri olmadan yaşayamayacak bir beden gibidir. Şu anda DSG kontrolünde olan doğu bölgeleri diğer illerin bölgeleri olmadan yaşayamaz, diğer iller de ticaret ve tarım açısından birbirleri olmadan yaşayamazlar. Doğu bölgelerinin kendine özgü özellikleri var, bazı bölgelerde olmayan şeyler var ve tam tersi, diğer bölgelerde, merkezi veya kıyı bölgelerinde olan şeyler DSG bölgelerinde veya Kürtlerin kontrolündeki bölgelerde yok. Tüm bu bölgelerin yeni hükümet çatısı altında birleştirilmesi, tüm sınıf ve ırklarıyla Suriyelilere ve vatandaşlara birçok kazanım sağlar, aynı zamanda şu anda tüm taraflar üzerinde olan yaşam baskılarını, tüm iller arasında ticari ve tarımsal malların değişimi ve ithalatın azaltılması yoluyla azaltır, çünkü şu anda bu engeller ve ayrılıkçı yapılar var.
Rûdaw: Peki Sayın Bakan bir soru sormak istiyorum, sizden öğrenmek istiyorum; Sayın Ahmed Şera Kürt meselesine nasıl yaklaşıyor? İdlib'deyken Kürt meselesinin çözümü için yazılı bir planınız var mıydı?
Mahir Halil El Hasan: Bu soruyu ona sorabilirsiniz.
Rûdaw: Siz onun hükümetinde bakan olduğunuz ve ona yakın olduğunuzu düşündüğüm için, bu soruma cevap veremez misiniz?
Mahir Halil El Hasan: Cevap verdim ve size Kürt halkına bakışımızın temel bir bileşen olarak olduğunu söyledim, aslında Kürt halkı veya Arap halkı veya Ermeni halkı kelimelerini bile kullanmak istemiyoruz, biz Suriye halkıyız ve biriz, ama size söylediğim gibi bu durumu yerleştiren önceki dönemdi. Görüşümüz tüm bu terimlerin eritilmesi ve ortadan kaldırılması ve sadece Suriyeli terimine odaklanmaktır, tüm politikalarımız bu çerçevededir.
Rûdaw: Peki Sayın Bakan, Irak ile ilişkilerden bahsedelim. Irak ile sınır kapılarının açılması için Irak hükümetiyle görüşmeleriniz var mı?
Mahir Halil El Hasan: Elbette gerek Irak hükümeti olsun gerek genel olarak komşu ülkeler, Irak hükümeti veya Türkiye devleti veya hatta Ürdün veya Lübnan, yakın veya uzak, Allah'a şükür önceki rejimin özellikle kardeş ve komşu ülkelere kapıları kapatmasından sonra yeni bir sayfa açmak için tüm ülkelerden çok sayıda, hızlı ve sürekli ziyaretler var. Ticari hareket, lojistik açıdan hazır olan yerlerde veya bazı yollar üzerinden hızla geri döndü, bazı yerler biraz zamana ihtiyaç duyabilir, ancak mevcut devlet ile komşu ülkeler arasındaki ortak istek, mevcut devlet ile tüm ülkeler arasında, ister kardeş Arap ülkeleri isterse dost yabancı ülkeler olsun, ticari ilişkileri aktifleştirmek için güçlü bir istektir.
Rûdaw: Sizinle Kürdistan Bölgesi adına görüşüyorum. Irak Kürdistan Bölgesi ile ticari ilişkiler kurmak ister misiniz?
Mahir Halil El Hasan: Bildiğim kadarıyla, mevcut devlet ile tüm ülkeler arasındaki ikili ve dostane ilişkiler çerçevesinde, kaynakları ve geçmişleri ne olursa olsun, tüm ülkelerle ilişki kurmaya açığız.
Rûdaw: Geçmişte, Kürdistan Bölgesi'nin Suriye ile olan sınır kapılarından zeytin ve zeytinyağı ithalatı konusunda ticaret vardı. Bu işlemler ve ticaret devam edecek mi?
Mahir Halil El Hasan: Önceki rejim ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticari ilişkilerden mi bahsediyorsunuz?
Rûdaw: Benim kastım şimdiki hükümettir, benim kastım tüccarlardır. Tüccarlar Suriye'de ve Rojava’da Irak Kürdistan Bölgesi ile ticaret yapıyorlar, bu ticaretin devam etmesine izin veriyor musunuz?
Mahir Halil El Hasan: Suriye halkının yararına olan her yerde, baskı, yoksulluk ve göç acısı çekmiş olan bu büyük halkın acılarını azaltmak ve onları gerçek yerlerine döndürmek için yararlı gördüğümüz her yerde, mevcut liderlik tarafından belirlenen politika doğrultusunda herhangi bir tarafla bu çerçevede hiçbir çabadan kaçınmıyoruz.
Rûdaw: Sayın bakan, çok çok mutlu oldum. Sizinle görüşme fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim. Sayın Mahir Halil Hasan, Suriye Geçiş Hükümeti İçişleri Ticaret Bakanı. Tekrar teşekkürler, memnun oldum.
Mahir Halil El Hasan: Rica ederim.
Rûdaw: Çok teşekkürler.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın