جیهان
سەرکردەی بەشێک لە وڵاتانی کۆنفڕانسی COP28 کە تایبەتە بە گۆڕانی کەشوهەوا و لە دوبەی بەڕێوەدەچێت. وێنە: Reuters
prev
next
رووداو دیجیتاڵ
ئەمڕۆ لە کۆنفڕانسی COP28 کە تایبەتە بە گۆڕانی کەشوهەوا و لە دوبەی بەڕێوەدەچێت، 134 وڵاتی جیهان جاڕنامەیەکیان بەناوی "جاڕنامەی ئیمارات" واژۆ کرد.
جاڕنامەکە تایبەتە بە "کشتوکاڵی بەردەوام، سیستمی خۆراکێکی خۆڕاگر و چالاکی کەشوهەوا".
جاڕمامەکە لەلایەن 134 وڵاتی جیهان کە 70%ـی زەوی جیهان دەگرێتەوە واژۆ کراوە. وڵاتانی بەشدار لە جاڕنامەکە زۆرترین دەردانی گازی ژەهراوییان هەیە، کە کار دەکەنە سەر زنجیرەی خۆراک، لەنێویاندا بەڕازیل، چین، وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا و ئەمریکا.
ئانی داسگوپتا، سەرۆکی ئینستیتوتی سەرچاوە جیهانییەکان لەبارەی جاڕنامەکە باسی لە سیستمی خۆراکی جیهانی کرد و ئاماژەی بە کاریگەرییەکانی ئەو گازە ژەهراوییانە کرد، کە کار دەکەنە سەر سیستمی خۆراکی جیهانی و گوتی، "گەورەترین نادادپەروەری جیهان لە سیستمی خۆراکدا هەیە".
داسگوپتا گوتیشی، "لە زۆربەی وڵاتە دەوڵەمەندەکانی جیهان خەڵک رێژەیەکی زۆری خۆراک بەفیڕۆ دەدەن، لەکاتێکدا سەدان ملیۆن کەس لە وڵاتانی دیکە بەهۆی برسێتییەوە گیان لەدەستدەدەن".
داسگوپتا باسی لە کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا لە جیهاندا کرد و گوتی، "دەبێت جیهان پابەندی ئەو ئامانجەی بێت کە بریتییە لەوەی پلەی گەرمی زەوی 1.5 پلە تێپەڕ نەکات".
نەتەوە یەکگرتووەکان دەڵێت، خراپبوون و گۆڕانی کەشوهەوا گەیشتووەتە ئاستێک کە خەریکە چیدیکە چارەسەرێکی ئەوتۆی نییە و لە توانای مرۆڤ بەدەرە.
لە ساڵی 2015 لە لووتکەی پاریس، رێکخراوی کەشناسیی جیهانی ئامانجی کەمکردنەوەی پلەی گەرمی دانا و بە 1.5 پلە دیاریان کرد. بەڵام لە راپۆرتی خۆیدا، رێکخراوەکە دەڵێت لە مانگی 10ی ئەمساڵدا پلەی گەرمی 1.4 پلە زیادی کردووە.
ئەمساڵ، ئیمارات لووتکەی گۆڕانی کەشوهەوای نەتەوە یەکگرتووەکان بەڕێوەدەبات. سکرتێری رێکخراوەکە دەڵێت، دەبێت کاریگەرییەکانی سووتەمەنیی بەردین [نەوت و گاز و خەڵووز] بنبڕ بکرێن ئەگەرنا کارەسات روودەدات.
بەپێی داتا بەردەستەکان، تاوەکو ئێستا زیاتر لە 70 هەزار کەس، لەنێویاندا سەرۆک و سەرۆکوەزیرانی 200 دەوڵەت و حکومەتی جیهان بەتەنیشت هەزاران بڕیاربەدەست، زانا، شارەزای بوارە جیاوازەکان، سەرۆک و ئەندامانی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و گرووپە جیاوازەکانی گەنجان بەشداریی لە گفتوگۆکاندا دەکەن بۆ دۆزینەوەی چارەسەر و چۆنیەتی تەرخانکردنی پارە بۆ پرۆژەکانی رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا.
پسپۆڕانی بواری کەشوهەوا لە ناسا دەڵێن، ساڵی 2023 گەرمترین ساڵ بووە لە مێژووی تۆمارکراوی پلەی گەرمادا و هۆشداریشیان داوە لەوەی ساڵی داهاتوو لە ئەم ساڵ گەرمتریش دەبێت.
پسپۆڕانی ناسا باسیان لە چەندین دیاردەی سرووشتی کردووە کە ئاماژەن بۆ گەرمبوونی زەوی و گۆڕانی کەشوهەوا، وەک زیادبوونی لافاو و زۆربوونی شەپۆلی گەرما. ئاماژە بەوەش دەکەن، ئەو دیاردانەش زۆربەی وڵاتانی جیهانیان گرتووەتەوە.
لە سەدەی نۆزدەیەمەوە، پلەی گەرمای زەوی 1.2 پلەی سیلیزی بەرزبووەتەوە و هۆکارەکەیشی دەردانی گازە زیانبەخشەکان بۆ نێو بەرگی هەوا بووە.
لە نوێترین توێژینەوەدا دەرکەوتووە، لە 50 ساڵی رابردوودا رۆژانە 30 مەتر لە سەهۆڵی ژێر بەستەڵەکەکانی باشووری زەوی تواونەتەوە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ