هەوڵەكان بۆ پاكردنەوەی ژینگەی كوردستان بەردەوامە

19 January 2025
هەوڵەكان بۆ پاكردنەوەی ژینگەی كوردستان بەردەوامە
رێكارەكانی پاكردنەوەی ژینگەی كوردستان چەند ‏دروستن؟


لەنێوان شەیتان ‌و مرۆڤ بووندا

لە دەستپێكی قسەكانی هەڵسایە سەرپێو پرسیارێكی لە چوار دەورەكەی ‏خۆی كردو گوتی "ئەرێ‌ من شەیتانم یان مرۆڤ؟ دیارە وەك ئێوە مرۆڤم، ‏كەچی هەندێك كەس ‌و لایەن خاوەن پاڵاوگەكان وەك شەیتان پیشان دەدەن ‏نەك مرۆڤ". مەغدید عوبێد، ئەندامی ئەنجوومەنی پاڵاوگەكان ‌و ‏گازفرۆشان لە ‏هەولێر ‏‏بەو جۆرە دەستی بەقسەكانی كرد لەم بەرنامەیەدا
ئەو خاوەن پاڵاوگەیە باس لەوە دەكات لەلایەن هەندێ‌ لە میدیاكانەوە ‏گوشاری زۆر خراوەتە سەر پاڵاوگەكان ‌و وێنەیەكی ناشرینیان بۆ ‏دروستكردون ئەو گوتی "ئەگەر ئێمە نەبووینایە مۆلیدەی گەڕەكەكان ‏سوتەمەنیان بە ئاسانی دەست نەدەكەوت واتە كاتێكی زۆر ئێمە رووناكی ‌و ‏رۆشنایی ماڵەكان بووین". ئەو خاوەن پاڵاوگەیە ئەوەش رەتدەكاتەوە كە ‏هەموو پاڵاوگەكان دەستیان لە پیسبوونی هەوای هەولێردا هەبێت چونكە ‏بەشێكیان زۆر بە باشی كاریان كردوە ئەو گوتی "15ساڵە پاڵاوگەم هەیە ‏هەموو رۆژێكیش شەش كاژێر كاری تێدا دەكەم بە شەش مانگ جارێكیش ‏پشكنینی تەندروستی گشتی خۆم دەكەم، سوپاس بۆ خوا یەك كێشەم نییە، ‏هۆكارەكەشی ئەوەیە زۆر بەباشی رێنماییە ژینگەیەكان جێبەجێ‌ دەكەم".‏
مەغدید عوبێد ئەوەش رەت دەكاتەوە كە هۆكاری سەرەكی پیس بوونی ‏هەوای هەولێر بەتەنیا پاڵاوگەكان بێت ئەو دەڵێت "لەو بڕوایەدایە پاڵاوگەكان ‏تەنیا بەرێژەی 5% ژینگەی هەولێریان پیس كردبێت ئەو هەموو كارگەیەی لە ‏شارەكەدا هەیە ئەوانیش هۆكارێكی پیس كردنن".‏
مەغدید عوبێد ئەوەش ناشارێتەوە كە بەشێك لە خاوەن پاڵاوگەكان ‏بەسەرپێچی بە شەوان كاریان كردوە ئەو گوتی "ئێمە وەك ئەنجوومەنی ‏خۆمان رێگەنادەین خاوەن پاڵاوگەكان شەوان بە نایاسایی كاربكەن راستە ‏ژمارەیەك خاوەن پاڵاوگە ئەو كارەیان كردوە لەسەر ئەوەش دراونەتە ‏دادگە".‏

تەنیا لە هەولێر 57 پاڵاوگە داخراوە
دڵشاد هیرانی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی ژینگەی هەولێر ‏‏لە دەستپێكی ‏قسەكانی باسی لەوە كرد پاڵاوگە نایاساییەكان بەرێژەی 50% ژینگەی ‏هەولێریان پیس كردبوو هەر بۆیە بە پاڵپشتی راستەوخۆی سەرۆكی حكومەت ‏كەوتونەتە لێپێچینەوەی ورد لەو پاڵاوگانەی دەستیان لە پیسكردنەكەدا ‏هەبووە ئەو گوتی "تاوەكو ئێستا 57 پاڵاوگەمان داخستووە".‏
دڵشاد هیرانی جەختی لەوە كردەوە ئەو پاڵاوگانەی دایانخستووە هەوا و خاك ‏و ئاوی ژێرزەوی هەولێریان بە تەواوەتی پیسكردوە ئەو گوتی "لەناوچەی ‏پاڵاوگەكان بە درێژایی دوو بۆ سێ‌ كیلۆمەتر بەنداوێك لە رەشیان دروست ‏كردوە". هیرانی ئەوەش رووندەكاتەوە لەوكاتەوەی ئەو پاڵاوگانەیان ‏داخستووە ژینگەی هەولێر بەرێژەی 50% بۆ 60% پاكبووەتەوە. بەتایبەت ‏ئەگەر بەراوورد بكرێت بە پێنج مانگ لەمەوبەر.‏
دڵشاد هیرانی ئاشكراشی كرد بەشێك لە خاوەن پاڵاوگەكان لەگەڵ ئەوەی ‏بەڵێنامەیان پڕكردۆتەوە كە چیتر كار نەكەن، بەڵام بەشێكیان چوون شەوان ‏بە نایاسایی كاریان كردوە گوتیشی "لەسەر ئەوەش ژمارەیەكمان لێ‌ ‏دەستگیركردوون".‏

دووكەڵی كەبابیش نامێنێ‌
بەڕێوەبەری فەرمانگەی ژینگەی هەولێر جەختی لەوە كردەوە كە كار بۆ ‏ئەوە دەكەن كە هیچ جۆرە دووكەڵێكی زیان بەخش لە هەولێردا نەهێڵن بە ‏دووكەڵی كەبابخانەكانیش ئەو گوتی "پێویستە كەبابخانەكانیش فیلتەر ‏دابنێن، چونكە پێشتر شوێنەكانی برژاندنی ماسیش فیلتەریان بۆ دانراوە".‏
ئەوەی بۆ دڵشاد هیرانی مایەی خۆشحاڵییە ئەوەیە كە بڕیاردراوە لە چەند ‏شوێنێكی هەولێر وێستگەی چاودێری هەوا دابنرێت ‌و گوتی "چوار وێستگەی ‏چاودێری هەوا لە هەولێر دەدەنێین بۆ ئەوەی بەردەوام بەدواداچوون بۆ ‏رێژەی پیس بوونی هەوا بكەین". ‏
دڵشاد هیرانی ئەوەش بەراست نازانێ‌ كە پاڵاوگەكان تەنیا سەرچاوەی ‏پیسكردنی هەوای هەولێربن بەبڕوای ئەو رێژەی پیسكردنەكە بەهۆی ‏پاڵاوگەكانەوە دەگاتە رێژەی 50%.‏
دڵشاد هیرانی ئەوەشی روونكردەوە كاری ئەوان تەنیا داخستنی ئەو شوێنانە ‏نییە كە سەرپێچی دەكەن ‌و گوتی "بۆ بڵاوكردنەوەی هۆشیاریی ژینگەیی ‏هەفتانە نزیكەی 150 سیمینارمان بۆ شوێنە جیاوازەكانی شاری هەولێر ‏هەیە". ‏

دوو پیسترین شاری عێراق
دانا خدر مەولوود، پسۆڕی ژینگە و ئاو جێگری سەرۆكی زانكۆی ‏كوردستان ‏‏هەولێر‏ وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە باسی لەوە كرد بەپێی چەندین ‏توێژینەوەی جیاجیا لەسەر ئاستی عێراق شارەكانی هەولێر و بەسرە لەرووی ‏ژینگەوە مەترسیدارترین شوێن بۆ ژیان دەكرێت بڵێن دوو پیسترین شاری ‏عێراقن  د. دانا خدر مەولوود خاوێنكردنەوەی ژینگەی هەولێر بەكارێكی زۆر ‏پێویست دەزانێ‌، بەڵام ئەوەش ناشارێتەوە كە ئەو پاكردنەوەیە كاتێكی ‏زۆری پێویستە ‌و دەڵێت "ئەگەر پیس بوونەكە بگاتە ئاستی ئاوی ژێر زەوی ‏ئەوا پاكردنەوەی 15 ساڵی پێویست دەبێت، بەراستیش ئەوەندەی ئێمە ‏زانیبێتمان 10 كلیۆمەتر دووجا ئاوی ژێر زەوی هەولێر مەترسی پیسبوونی ‏هەیە".‏
پیس بوونی هەوای هەولێر تەنانەت وەك د.دانا روونیدەكاتەوە كاریگەری ‏لەسەر ئەو بارانەش دەبێت كە لە سنووری هەولێر دەبارێ‌ وەك ئەو دەڵێت ‏‏"بەداخەوە باران بارینەكەمان لەجیاتی نیعمەت بۆمان دەبێت بە نیقمەت".‏
جێگری سەرۆكی زانكۆی ‏كوردستان ‏هەولێر،‏ شانازی بەوەش دەكات كە وەك ‏زانكۆی كوردستان، بەغدا داوای توێژینەوە ژینگەییەكانی زانكۆكەی ئەوان  ‏دەكات كە ئەوە بۆ هەرێمی كوردستانیش جێگای شانازییە.‏
بەبڕوای د. دانا خدر مەولوود تەنیا داخستنی پاڵاوگەكان كێشەی ژینگەی ‏هەولێر چارەسەر ناكات، بەڵكو زۆر رێگای دیكەش هەن كە دەكرێت ‏بگرێتەبەر بۆ چارەسەری كێشە ژینگەییەكان

پاتری ‌و پیل مەترسیدارترینن
د. دانا خدر مەولوود باسی لە دوو مەترسیدارترین شت كرد كە هۆكارن بۆ ‏پیسبوونی ژینگە ‌و گوتی "پاتری ‌و پیل بۆ پیسكردنی ژینگە زۆر ‏مەترسیدارن، پێویستە پاتری ‌و پیل لە پاشماوەكانی دیكە جیابكرێتەوە و ‏رێگەنەدرێت تێكەڵاو بكرێن". بەقسەی جێگری سەرۆكی زانكۆی كوردستان ‏هەولێر لە هەندێ‌ وڵات لە پاتری ‌و پیل بە جۆرێك كۆدەكرێنەوە كە پارە ‏دەدرێتە خەڵكی بۆ ئەوەی ژینگە پیس نەكات ئەو گوتی "لە وڵاتێكی وەكو ‏نەمسا پارە دەدرێتە خەڵكی بۆ گەڕانەوەی پاتری ‌و پیل".‏
ئەو پسپۆڕەی ژینگە‌و ئاو ئەوەش دەخاتەڕوو كە ژینگەی پیس كاریگەری ‏لەسەر ناوەندی تەمەن ئەو وڵاتانەش دەبێت كە ژینگەكەیان بەشێوەیەكی ‏مەترسیدار پیس بووە ئەو گوتی "ژینگەی پیس تەمەنی مرۆڤ بۆ (55 - ‏‏65) ساڵ كەمدەكاتەوە". پیس بوونی ئاو دەگاتە ئەو زیندەوەرانەش كە لە ‏ئاوەكاندا دەژین هەروەك  د. دانا خدر مەولوود گوتی "ئاوی پیس گۆشتی ‏ماسییەكەش پیس دەكات". د. دانا خدر مەولوود بە پێویستی دەزانێ‌ لە ‏باخچەی ساوایانەوە هۆشیاریی ژینگەیی بڵاوبكرێتەوە هەتاوەكو دەگاتە ‏ناوەندەكانی دیكەی خوێندن. لەنێوان زانكۆ ‌و ناوەندە حكومییەكاندا بۆ ‏پاراستنی ژینگە كەمترین هاوئاهەنگی هەیە ئەوە بۆچوونی د. دانا خدر ‏مەولوود بوو ئەو گوتی "لە هەرێمی كوردستان وەكو پێویست سوود لە ‏لێكۆڵینەوەی زانكۆكان وەرناگیرێت، تۆ بڕوانە لە كوردستاندا 34 زانكۆمان ‏هەیە بە 10زانكۆ كارەكانمان دەڕوات بەشێك لەوانە زیاتر ماستەر‌و دكتۆرا ‏بەرهەمدەهێنن".‏

داخستنی دۆزەخ بۆ نەوەكانی ئایندە
‏‏"لەرووی ژینگەوە ئێستا ئێمە لەنێوان بەهەشت و دۆزەخ دەژین". ئەندازیار ‏رەنجدەر كارمەران، ئەندامی باڵای سەنتەری ‏توێژینەوە ‏ژینگەییەكان لە ‏زانكۆی كوردستان هەولێر وەك میوانێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە بەو جۆرە دوا ‏
بەبۆچوونی رەنجدەر كامەران لەسەدەی رابردووەوە هۆشداریی دراوە لە ‏پیسبوونی ژینگەی جیهان ئەو گوتی "ئەگەر بەم جۆرە بڕوات ‌و ژینگەكەمان ‏بەو جۆرە پیس بێت نەوەی داهاتوومان لەرووی ژینگەییەوە لە دۆزەخدا ‏دەژی". بەبڕوای رەنجدەر كامەران رێكارەكانی ئێستای پاككردنەوەی ژینگە ‏سڕكردنی كێشەكەیە نەك چارەسەر ئەو گوتیشی "لە زانكۆكەی ئێمە زانكۆی ‏كوردستان قوتابییەكمان پرۆژەیەكی ئامادەكراوە بۆ كاركردنی ئۆتۆمبێل بە ‏ئاو ‌و سووتەمەنی هەتاوەكو تاقیكردنەوەشی لەسەر كردوە ئۆتۆمبێلەی ‏قوتابییەكەمان 50% بە ئاو 50% شی بە سوتەمەنی كار دەكات".‏
مامۆستاكەی زانكۆی كوردستان شانازی بەوەش كرد كە 1000 گەنج لە ‏پارێزگاكانی عێراقەوە چونەتە زانكۆكەی ئەوان بۆ بینینی خولی ژینگەیی.‏
جگەلە پاڵاوگەكان لە هەرێمی كوردستاندا نزیكەی دوو ملیۆن و 200 هەزار ‏ئۆتۆمبێل و نزیكەی حەوت هەزار موەلیدە هەن، دەردەرە گازییەكانییان ‏كاریگەرن بۆ پیسبوونی ژینگە.‏

ئەم بەرنامەیە شەوی 19-01-2025 بەشێوەیەكی راستەوخۆ پێشكەش ‏كراو میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
‏1- دانا خدر، پسۆڕی ژینگە و ئاو جێگری سەرۆكی زانكۆی ‏كوردستان ‏‏هەولێر‏
‏2- دڵشاد هیرانی، بەڕێوەبەری ژینگەی هەولێر ‏‏
‏3- ئەندازیار رەنجدەر كارمەران، ئەندامی باڵای سەنتەری ‏توێژینەوە ‏‏ژینگەییەكان لە زانكۆی كوردستان هەولێر ‏‏
‏4- مەغدید عوبێد، ئەندامی ئەنجوومەنی پاڵاوگەكان ‌و ‏گازفرۆشان لە هەولێر ‏‏