زیاتر لە 40 هەزار سەگی بێلانە لە هەرێمی کوردستان هەن

 

بە گوتەی لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ رووداو، لە پارێزگای هەولێر 10 هەزار سەگ، لە سلێمانی زیاتر لە 7 هەزار سەگ، لە دهۆک نزیکەی 20 هەزار و لە هەڵەبجەش هەزار سەگی بێلانە هەن و لە شاری کەرکووکیش زیاتر لە 2500 سەگی بێ لانە هەن. بەهۆی زۆری ژمارەیانەوە، رووداوی گەستنی سەگ لە شارە جیاکان تۆمار دەکرێت.

 

 

دکتۆر مامەند محەممەد، بەڕێوەبەری ڤێتەرنەری هەولێر ئەمڕۆ چوارشەممە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "کۆکردنەوەی سەگی بێلانە لە شاری هەولێر بەردەوامە و رۆژانە تیمەکانمان نەشتەرگەریی نەزۆکییان بۆ دەکەن."

 

شێڵتەری سەگە بێلانەکان لە هەولێر لەسەر رووبەری 20 دۆنم زەوی دروستکراوە. دکتۆر مامەند دەڵێت، "شێڵتەرەکە ئێستا نزیکەی دوو هەزار سەگی بێلانەی تێدایە، نەشتەرگەریی نەزۆکییان بۆ دەکرێت و بەرەڵڵای سرووشت دەکرێنەوە."

 

بەگوێرەی پێشبینیی بەڕێوەبەرایەتیی ڤێتەرنەری هەولێر، لە سنووری پارێزگاکەدا نزیکەی 10 هەزار سەگی بێلانە هەن. بە گوتەی بەڕێوەبەرەکەی، لە ماوەکانی رابردوودا هەزاران سەگی بێلانە لە شێڵتەرەکەدا نەشتەرگەری نەزۆکییان بۆ کراوە و بەرەڵڵا کراون.

 

هەر ئەمڕۆ زەردەشت رەفیق، گوتەبێژی سەرۆکایەتیی شارەوانی سلێمانی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "سەگی بەرەڵڵا لە شاردا هەیە، بەڵام پڕۆسەی نەزۆککردنیشیان لە شێڵتەردا بەردەوامە."

 

لە سلێمانی شێڵتەری سەگە بێلانەکان هەیە. زەردەشت رەفیق دەڵێت، "نزیکەی 700 سەگ لە شێڵتەرەکەدان. هەموو ئەو سەگانەی دەبرێنە شێڵتەر دوای نەشتەرگەری نەزۆککردنیان بەرەڵڵای سرووشت دەکرێنەوە."

 

هەر ئەمڕۆ شادی عەلی، سەرۆکی رێکخراوی هانای ئاژەڵان لە سلێمانی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "دۆخی سەگی نێو شەڵتەرەکان باش نییە. ئەوەی باشە ئەوەیە ئێستا بە سەرپەرشتی دامەزراوەی ڤیم نەشتەرگەری نەزۆکییان بۆ دەکرێت."

 

سەرۆکی رێکخراوی هانای ئاژەڵان دەڵێت، "ئێستا ژمارەی سەگە بێلانەکان لە نێو شار کەمیکردووە و نزیکەی حەوت هەزار دانەن، چونکە کۆکردنەوەیان بەردەوامە"؛ ئاماژەی بەوەش دەکات، دەیانگەڕێننەوە نێو سرووشت، بەڵام تاوەکو ئەمڕۆ "نەمانزانیوە لەکوێ بەرەڵڵایان دەکەن."

 

لە دهۆکیش شێڵتەر بۆ سەگی بێلانە ئامادە دەکرێت. ئیسماعیل مستەفا، گوتەبێژی شارەوانیی دهۆک ئەمڕۆ بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "شێڵتەرەکە تەواو بووە، بەڵام تاوەکو ئێستا سەگی بۆ نەبراوە و لە داهاتوودا دوای پێکهێنانی ئیدارەیەک بۆ بەڕێوەبردنی، سەگی بۆ دەبردرێت."

 

هەر ئەمڕۆ دکتۆر سلێمان تەمەر، بەڕێوەبەری ڤێتەرنەری دهۆک بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "ئەوەی لە پلانی مندایە ئەوەیە، دوای کۆکردنەوەی سەگەکان نەزۆکیان بکەین و بەرەڵڵای سرووشتیان بکەینەوە، بەڵام جارێ هیچ بڕیارێک نەدراوە."

 

سلێمان تەمەر ئاماژەی بەوەشکرد، ئاماری وردی ژمارەی سەگە بێلانەکانیان بەردەست نییە، بەڵام لە دهۆک "15 بۆ 20 هەزار سەگی بێلانە هەن."

 

فەلاح یایچی، قایمقامی کەرکووک بە رووداوی گوت، شێڵتەرێکیان لە ناوچەی پەنجە عەلی لەسەر رووبەری 5 دۆنم زەوی دروستکردووە. فەلاح یایچی گوتی، شێڵتەرەکە هەموو پێداویستییەکی تێدایە و تاوەکو ئێستا 650 تاوەکو 700 سەگیان کۆکردوەتەوە. قایمقامی کەرکووک ئاماژەی بەوەشکرد، نزیکەی 2 هەزار سەگ لەنێو شاری کەرکووک ماون کۆبکرێنەوە.

 

 

لە هەڵەبجە تاوەکو ئەمڕۆ شێڵتەرێک بۆ کۆکردنەوەی سەگ نییە. دکتۆر دڵنیا فارووق، بەڕێوەبەری ڤێتەرنەری هەڵەبجە ئەمڕۆ بە رووداوی گوت، "زیاتر لە هەزار سەگ لە سنوورەکەمان هەیە؛ رۆژانە خەڵک پەیوەندی دەکەن و دەڵێن سەگ بێزاری کردووین. سەگ لە پارک، فەرمانگە و بەردەم قوتابخانەکانیش هەن."

 

بەڕێوەبەری ڤێتەرنەری هەڵەبجە ئاماژەی بەوەشکرد، بە فەرمی داوای دروستکردنی شێڵتەریان بۆ سەگە بێلانەکان کردووە، بەڵام تاوەکو ئەمڕۆ داواکەیان جێبەجێ نەکراوە.

 

دکتۆر دڵنیا فارووق گوتیشی، "دروستکردنی شێڵتەر بۆ ئێمە زۆر پێویستە. کارێکی لەو جۆرە وا دەکات سەگە بێلانەکان بحەوێنەوە و هاونیشتمانیانیش ناڕەزایی و دڵەڕاوکێیان نەمێنێت"؛ گوتیشی، "بێگومان شێڵتەر هەبێت، دەبێ سەگەکان نەزۆک بکرێن و بنێردرێنەوە نێو سرووشت."

 

 

بەگوێرەی بەدواداچوونی رووداو، لە سەرەتای ئەم ساڵەوە تاوەکو سەرەتای ئەم مانگە، تەنیا لە نەخۆشخانەی فریاکەوتنی رۆژئاوا لە هەولێر 499 رووداوی گەستنی سەگ تۆمار کراون.

 

گەستنی سەگ بەگوێرەی مانگەکان لە فریاکەوتنی رۆژئاوا کە یەکێکە لە گەورەترین نەخۆشخانەکانی هەولێر بەمشێوەیە بووە: لە مانگی نۆ 69 رووداوی گەستنی سەگ تۆمار کراوە؛ مانگی هەشت 64 رووداو؛ لە مانگی حەوتدا 69 رووداو؛ مانگی شەش 61 رووداو؛ مانگی پێنج 58 رووداو؛ مانگی چوار 65 رووداو؛ مانگی سێ 47 رووداو؛ مانگی دوو 15 رووداو و یەکەم مانگی ئەم ساڵیش 51 رووداوی گەستنی سەگ تۆمار کراون.

 

بەگوێرەی ئاماری نەخۆشخانەی فریاکەوتنی رۆژئاوا لە هەولێر بۆ رووداو، ساڵی رابردوو 703 کەس بەهۆی گەستنی سەگ سەردانی نەخۆشخانەکەیان کردووە.

 

 

پزیشکانی پسپۆڕی فریاکەوتن دەڵێن، "ئەگەر سەگی تووشبوو بە نەخۆشیی هاری، گاز لە دەموچاو یان پەلەکانی سەرەوەی جەستە بگرێت، ئەوا ژەهری نەخۆشییەکە بە خێرایی و ئاسانتر بۆ مێشک دەگوازرێتەوە و ئەگەری تووشبوون بە هەوکردنی پەردەی مێشک و دڕکەپەتک زیاد دەبێت."

 

دکتۆر سۆران ئەحمەد، پسپۆڕی پزیشکیی فریاکەوتن پێشتر بۆ رووداو قسەی کردووە و دەڵێت، "گرنگە شوێنی گەستنەکە بە باشی بشۆردرێت، بەمەش رێژەی ڤایرۆسەکە کەم دەبێتەوە، ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشیی هاری لاواز دەبێت."

 

بە گوێرەی ناوەندی کۆنترۆڵ و پێشگیریکردن لە نەخۆشییەکان لە ئەمریکا، هاریی سەگ نەخۆشییەکی ڤایرۆسییە و دووچاری کۆئەندامی دەمار دەبێت، هاوکات نەخۆشییەکە مرۆژەڵییە، واتە لە ئاژەڵەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ.

 

ناوەندەکە ئاشکرای دەکات، نەخۆشیی هاریی سەگ لە رێگەی شلەکانی جەستەوە بەتایبەت لیک و خوێنی کەس یان ئاژەڵی تووشبووەوە دەگوازرێتەوە و تەنانەت پەیوەندیی راستەوخۆ و گازگرتنیش هۆکارێکی گواستنەوەی نەخۆشییەکەن.

 

 

* دەرکەوتن؛ 2 بۆ 4 مانگ

* تا و گەشکە

* هەستیاری بە رووناکی و ئاو

* قورسیی قووتدان و لیکی زۆر

* ئیفلیجی

 

 

* دەرکەوتن؛ 2 مانگ بۆ ساڵێک

* ئیفلیجی

* تا و رشانەوە

* قورسیی قووتدان

* هەوکردنی مێشک و کۆئەندامی دەمار

* زیادبوونی لیک

* تێکچوونی باری دەروونی

* گازگرتن