رووداو دیجیتاڵ
ساڵی 2025 بانکى ناوەندى فرۆشتنى دۆلار لە رێگەى سەکۆى ئەلیکترۆنى دادەخات و دەیداتە دەست ژمارەیەک بانک، 'فرۆشتنى دۆلار خێرا و زۆرتر دەبێت'، بە گوتەى پسپۆڕێکى بانکى، پێشبینى دەکرێت ئەمە بەهاى دینار بەرزبکاتەوە، ئەوەش لەکاتێکدایە ئەو بانکە ئەمساڵ 60.4 ملیار دۆلارى فرۆشتووە کە 93.3%ـی بۆ حەواڵەى دەرەکى بووە و چووەتە دەرەوەى عێراقەوە.
15ـی كانوونى یەکەمى 2024، بانکى ناوەندیى عێراق 49 کۆمپانیاى عێراق و هەرێمى کوردستانى سزادا، بەوەى بۆیان نابێت لە رێگەى سەکۆى ئەلیکترۆنییەوە سوودمەندبن لە کڕینى دۆلار بە نرخى فەرمى. وەک بانکەکە ئاماژەى پێدابوو، 'ئەو بانکانە پابەند نەبوون بە رێکارەکانى پێشکێشکردنى داواکاریى کڕینى دۆلار بۆ حەواڵەى دەرەکى."
هیوا عەبدوڵا فەقێ، خاوەنى کۆمپانیاى هێنان کە یەکێک بوو لە کۆمپانیا سزادراوەکان لە پۆدکاستى 'رووداوى عێراق' گوتى "پەڵپمان گرتوو و دەرکەوت کێشەى کۆمپانیاکەمان ئەوە بووە؛ داواکارییەک بۆ هاوردەکردنى کاڵا دووجار دووبارە بووەتەوە."
لە مانگى ئایارى ئەمساڵەوە 197 کۆمپانیاى دیکەش بەو شێوەیە لەلایەن بانکى ناوەندییەوە سزادراون، پاساوى بانکەکە بۆ ئەو رێوشوێنە؛ رێگرییە لە بە قاچاخبردنى دۆلار و سپیکردنەوەى پارە، بەڵام هەندێک لەو کۆمپانیایانەى سزادراون، کێشەى بچووکتر لە مامەڵەکانیاندا هەبووە کە پەیوەندیی بە بەقاچاخبردنى دۆلار و سپیکردنەوەى پارە نەبووە.
کۆمپانیاکان کە دەیانەوێت کاڵا لە دەرەوەی عێراق و هەرێمى کوردستان هاوردەبکەن، لە رێگەى سەکۆى ئەلیکترۆنیی بانکی ناوەندی، داواکارى پێشکێش دەکەن لەبارەى قەبارەى ئەو کاڵایەى هاوردەى دەکەن و ئەو کۆمپانیایەى لە دەرەوە لێى دەکڕن، تاوەکو بەگوێرەى بەهاکەى، دۆلار بە نرخى فەرمى وەربگرن کە 100 دۆلار بە 132 هەزار دینار پێیان دەدرێت، لەکاتێکدا لە بازاڕى نێوخۆیی، بەهاکەى زیاتر لە 150 هەزار دینارە.
دواى هاوردەکردنى کاڵاکە لە دەروازە سنوورییەکانەوە، پێویستە کۆمپانیاکە بەڵگەنامەى فەرمى بداتە بانکى ناوەندى، کە کاڵاکەى هەمان جۆر و قەبارەیە، بۆ ئەوەی رێگەى پێبدرێت جارێکى دیکە لە هەمان رێگەوە دۆلارى پێ بدرێت، ئەو دۆلارە بە نەختینە نادرێتە کۆمپانیاکان، بەڵکو لە بانکى فیدراڵیی ئەمریکاوە بۆى حەواڵەى دەرەوە دەکرێت.
ئەو سەکۆ ئەلیکترۆنییە بۆ وەرگرتنى مامەڵەى کڕینى دۆلار و فرۆشتنى، لە 20ـی شوباتى 2023ـوە بەو شێوەی ئێستا خرایەکار، بڕیارە ساڵى نوێ ئەو ئەرکەى نەمێنێت و بدرێتە ژمارەیەک بانک، بانکى ناوەندیى لە رێگەى سەکۆکەوە تەنیا چاودێر دەبێت و زانیارییەکان تۆمار دەکات.
پێشتر لە 4ـی ئەیلوولى 2024، بانکى ناوەندیى عێراق لە روونکردنەوەیەدا ئاماژەى بەوەدا؛ لە بنەڕتدا خستنەکارى سەکۆى ئەلیکترۆنى بۆ ئەوە بووە؛ حەواڵەى دارایی رێکبخرێتەوە بۆ ئەوەى گەرەنتى ئەوە بکرێت، چاودێریى پێشوەختى لەسەر بێت لەبرى ئەوەى بانکى فیدراڵى ئەو چاودێرییە بکات، هەروەها رۆژانە حەواڵەى دەرەکى شەنوکەو بکات و هەنگاونراوە بە ئاڕاستەى ئەوەى بانکە عێراقییەکان پەیوەندیی راستەوخۆیان لەگەڵ بانکەکانى دەرەوە دا هەبێت کە پارەیان بۆ حەواڵە دەکرێت لەرێگەى کۆمپانیایەکى وردبینیی نێودەوڵەتى کە پێش ئەوە، وردبینى دەکات.
رێژەی 70٪ـی حەواڵەى دەرەکیی دۆلارى عێراق بۆ وڵاتانى تورکیا، ئیمارات، چین و هیندستانە، زیاتر لە 95%ـی حەواڵەى دۆلار لە سەکۆى ئەلیکترۆنییەوە نەماوە بەڵکو راستەخۆ لەنێوان بانکە عێراقییەکان و بانکەکانى دەرەوەیدایە، ئەو 5٪ـەی دیکەش کە ماوە، کۆتایی ئەمساڵ دەچێتەوە ئەو بانکانە.
هێڤیدار شەعبان، راوێژکارى دارایی و ئابوورى لە پۆدکاستى رووداوى عێراق گوتى "لە ساڵى نوێوە سەکۆى ئەلیکترۆنى بانکى ناوەندی بۆ فرۆشتنى دۆلار دەچێتە ژێر دەسەڵاتى پێنج بانک و، کارى بانکى ناوەندی تەنیا وردبینى دەبێت بەسەر پرۆسەى فرۆشتنى دۆلاردا. بازرگانان راستەخۆ پەیوەندییان بەو پێنج بانکەوە دەبێت، هەروەها 13 بانکى دیکەش تەرخان دەکرێن بۆ مامەڵەکردنی بازرگانى بە دراوی دیکە جگە لە دۆلار."
لە ساڵى داهاتووەوە جگە لە دۆلار، هەنگاو بۆ مامەڵەکردن بە رووپیەى هیندى، یوانی چینى، یۆرۆ و درهەمى ئیماراتى دەنرێت بۆ حەواڵەى دەرەکى.
هێڤیدار شەعبان رایگەیاند 'دوو کۆمپانیاى وردبینى (کەى2 و ئی واى) سەرپشک دەبن لەوەى دۆلار و دراوەکانى دیکە بدەن، ئەم پرۆسەیە تاوەکو شەش مانگ بەردەوام دەبێت، دواتر دوو بانکى هاوبەش لە نێوان بانکى ناوەندیى عێراق و وەزارەتى گەنجینەى ئەمریکا دروست دەکرێت و، ئەوان سەرپشت دەبن لە بڕیاردان لە فرۆشتنى دراوەکان.
بانکى فیدراڵیی ئەمریکا، دوو مانگ جارێک گوژمەیەک دۆلارى کاش رەوانەى عێراق دەکات بۆ خستنەڕووى نەختینە و پارەى داهاتى دیکەى نەوت، گوژمەکە 500 ملیۆن دۆلارە و بەشێکە لە داهاتى نەوت، کە دەچێتە ئەو بانکەى ئەمریکاوە، ئەو نەتختینەیە بۆ ئەوەیە بە گەشتیاران بفرۆشرێت.
هەناردەى مانگانەى نەوتى عێراق زیاتر لە 100 ملیۆن بەرمیلە، داهاتەکەى زیاتر لە 8 ملیار دۆلارە.
هێڤیدار شەعبان پێشبینی دەکات ئەو هەنگاوە بۆ گۆڕینى رێکارەکانى فرۆشتنى دۆلار لە ساڵى 2025، بەهاى دینار بەرامبەر دۆلار بەرزبکاتەوە، بەوپێیەى دەستکەوتنى دۆلار خێراتر دەبێت و بازرگانان وەک پێشوو پێویستیان بە دۆلارى بازاڕ نابێت.
بەگوێرەى بەدواداچوونى پۆدکاستى رووداوى عێراق، لە 3ـی کانوونى دووەمى 2024 تاوەکو 19ـی کانوونى یەکەمى 2024، بانکى ناوەندیی عێراق 236 رۆژ دۆلارى خستووەتەڕوو، بۆ هەردوو بوارى حەواڵەى دەرەکى و فرۆشتنى نەختینە بە گەشتیاران.
لەم ماوەیەدا، 60 ملیار و 445 ملیۆن و 194 هەزار و 233 دۆلار فرۆشراوە، لەوە 56 ملیار و 454 ملیۆن و 612 هەزار و 981 دۆلارى بۆ حەواڵەى دەرەکیی بازرگانى بووە، کە دەکاتە 93.3%ـی ئەو دۆلارەى فرۆشراوە و زیاتر لە 3 ملیار و 990 ملیۆن و 580 هەزار دۆلاری بۆ فرۆشتنى نەختینەیی بووە کە دەکاتە 6.7%.
بۆ گەشتکردن، بانکى ناوەندى سێ هەزار دۆلار دەداتە گەشتیاران بە نرخى 1305 دینار بۆ هەر دۆلارێک، هەر گەشتیارێکیش مانگى جارێک دەتوانێت لەو دۆلارە سوودمەند بێت.
لەو 236 رۆژە، زۆرترین دۆلار لە مانگى تشرینى یەکەم خراوەتەڕوو، کە 5.8 ملیار دۆلار بووە، کەمترینیش لە مانگى حوزەیران بووە، کە 4.1 ملیار دۆلار بووە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ