Rémi Féraud \ Wêne û vîdeo: Rûdaw
Senatorê Fransayê Rémi Féraud diyar kir ku divê hêza Amerîkayê li Sûriyeyê bimîne û piştgiriya Kurdan bike.
Wezîrê Karên Derve yê Fransayê Jean Noel Barrot û Wezîra Karên Derve ya Almanyayê Annalena Baerbockê doh li Şamê bûn û bi Serokê Birêveberiya Sûriyeyê Ahmed Şer re civiyan.
Senatorê Fransî Rémi Féraud ji Rûdawê re axifî û behsa serdana herdu wezîrên derve yên Fransa û Almanyayê kir.
Senatorê Fransî diyar kir ku ziyareta her du wezîran ji bo piştgiriya gelê Sûriyeyê bû, bi taybetî ji bo parastina mafên pêkhateyên weke Kurd, Xirîstiyan, Şîe, û Durziyan bû.
“Divê rêz li serweriya Kurdan were girtin”
Rémi Féraud behsa serdana her du wezîran kir û wiha got:
“Wezîrê Karên Derve yê Fransayê beriya ziyareta xwe peywendî bi Hêzên Sûriyeya Demokratîk re kiribû. Ev gelekî girîng e, Fransayê bi xwe re Almanya û Ewrûpayê jî aniye.
Li wir amadehiya xwe nîşan daye û bi biryar e li wir alîkariya Hêzên Sûriyeya Demokratîk û Rojava bike.
Niha ji xwe piştgiriyeke berbiçav a Fransayê heye.
Her wiha hebûna hêzên Amerîkayê jî hat xurtkirin ji bo astengkirina êrişên Tirkiyeyê bi taybetî li ser Kobaniyê.
Serkeftina HSDyê nîşan dide ku ew hem ji aliyê leşkerî ve pispor in û hem jî piştgirî heye.
Divê ev piştgirî bi eşkereyî were ragihandin da ku rayedarên Şamê Rojava jî tevlî avakirina Sûriyeyê bikin.
Em nizanin wê çi bibe û çawa bibe lê divê rêz li serwerî û tecrûbeya demokratîk a Rêveberiya Xweser a Rojava were girtin. Divê HSD di danûstandinên siyasî yên Sûriyeyê de cih bigire. “
Senatorê Fransî di berdewamiya axaftina xwe de tekez kir ku Fransa piştgiriya Kurdên Sûriyeyê dike.
Rémi Féraud amaje bi wê yekê kir ku Fransa li Sûriyeyê, piştgiriya demokrasî û pirrengiyê dike û ew bi hêvî ye ku hemû pêkhateyên civaka Sûriyeyê mafên xwe yên rewa bidest bixin.
Senatorê Fransî Rémi Féraud pirsên Mihemed Izedîn bersivandin:
Rûdaw: Derbarê serdana Wezîrê Karên Derve yê Fransayê ya Şamê, dîtina we çawa ye?
Rémi Féraud: Ya ku wezîrên Fransa û Almanyayê bi hev re çûn Sûriyeyê, pêşî destpêşxeriyeke gelekî erênî ye ku nîşan dide xwestek heye ji bo dîsa hebûna têkiliyê li gel Sûriyeyê, piştî hilweşîna rejîma Esed. Lê ev divê bi awayekî hişyarî û li ser bingeha prensîban be, bi taybetî parastina demokrasiyê, piralî li Sûriyeyê, û wekîheviya jin û mêran. Bicihanîna van tiştan dê girîng be ji bo xwesteka Ewropiyan, bi taybetî Fransa û Almanya, ji bo hebûna bandoreke erênî li ser rewşa Sûriyeya nû.
Rûdaw: Ehmed Şer û HTŞ hîn di lîsteya terorê de ne. Çawa Fransayê wezîrê xwe yê karên derve ji bo dîtina wan şand?
Rémi Féraud: Pêşî, divê em realîst bin. Em bi hilweşîna rejîma Esed dilxweş in û em dixwazin têkiliyên xwe li gel Sûriyeyê û desthilatên nû ava bikin. Divê ev bi baldarî, em bibêjin, bi hinekî gumanê bê kirin lê girîng e ku ev bê kirin da ku em karibin ev diyalog hebe û şert û daxwazên xwe pêşkêş bikin, bi taybetî parastina Kurdan li bakurrojhilatê Sûriyeyê, parastina Xirîstiyanên Sûriyeyê, ew xwesteka ku tol neyê standin, ew xwesteka ku hemû pêkhateyên Sûriyeyê beşdar bin di avakirina Sûriyeyê de, xwesteka parastina serxwebûn û serweriya Libnanê jî. Ev in ew daxwazên ku divê bên pêşkêşkirin.
Lewma pêwîst bû serdana Şamê bê kirin, gelek welatên din ev kirin û girîng e ku em bi hev re bikin, wekî Fransa û Almanyayê. Ev nîşana biryardayîn û yekîtî û hêza Ewropayê ye, ez bawer dikim gelekî girîng e. Paşê, eger ne sadebûn be, ez gelekî baş dizanim ku beşek ji yên di desthilata nû ya Sûriyeyê de, deh sal berê pîrozbahî li êrişên Parîsê kirin.
Ez gelekî baş dizanim ku êrişên 13ê Çiriya Paşîna 2015an ên Parîsê ji aliyê DAIŞê ve ji Sûriyeyê hatin kirin. Ez gelek baş dizanim ku DAIŞ hîn jî li ser axa Sûriyeyê cih heye. Di van rojên dawî de bombebaran û çalakiyên leşkerî ji aliyê Fransa û Amerîka ve hatin kirin. Lewma bêguman, rewş nazik e û nabê çekê spî bê dayîn desthilatên nû yên Sûriyeyê, lê divê em karibin li gel wan gotûbêj bikin da ku em ji wan re bibêjin daxwazên me çi ne ji bo piştgirîkirina Sûriyeya sibe.
Rûdaw: Berpirsên niha yên Şamê û Ehmed Şer red kir ku li gel Wezîra Karên Derve ya Almanyayê dest bidin hev ji ber ku jin e. Gelo ev li cem berpirsên Fransî û Ewropî bi giştî pirsgirêkan çêdike?
Rémi Féraud: Ew wêne gelekî hat dîtin û gelekî li ser hat axaftin. Wêne gelek neyînî ye û nîşan dide ku Îslamî di navenda vê desthilata nû ya Sûriyeyê de ne. Lê gelo divê em li vir bisekinin?
Ew jinên ku beşdarî şandeyên fermî dibin li Îranê, li gorî daxwaza desthilatdarên Îranê hicabê li xwe dikin.
Bêguman ez bi vê destpênedanê nîgeran im. Ev nîşanek e; nîşanek e ku Îslamî di navenda vê desthilata nû ya Sûriyeyê de ne lê nabê ev bibe asteng li ber derfeta danûstandinê. Serokê nû yê Sûriyeyê bi xwe xweziya pêşwazîkirinê ji Wezîra Karên Derve ya Almanyayê û Wezîrê Karên Derve yê Fransayê kir. Ev nîşaneke gelekî zelal e û (lewma ya ku qewimî) nabe bibe asteng li ber danûstandinan.
Rûdaw: Gelo Wezîrê Karên Derve yê Fransayê bi Fermandarê Hêzên Sûriyeya Demokratîk (HSD) Mezlûm Ebdî re têkiliya telefonê hebû?
Rémi Féraud: Ez nikarim li şûna wî bersivê bidim, ji ber ku ez ne di stafa wezîr de me lê min dît ku wî ragihandibû berî gihîştina xwe ya Şamê têkilî bi Hêzên Sûriyeya Demokratîk re hebûye lê çawa bû ez nizanim. Girîng e ku Fransa bi Almanya re û dawî jî Ewropayê bi hev re bin. Fransa li wir heye û dixwaze ji bo piştgirîkirina Kurd û Hêzên Sûriyeya Demokratîk li Rojava jî li wir be. Ez dizanim ku ew têkilî berî serdana Şamê hebû, ji ber ku Wezîrê Karên Derve yê Fransayê bi xwe ev ragihand. Ez nizanim ew têkilî bi çi awayî bû.
Rûdaw: Wezîrê Karên Derve yê Fransayê ji Şamê xwest ku çaresereke siyasî ji bo pirsa Kurd li Sûriyeyê bibîne. Fransa çawa dixwaze gotara piştgiriya xwe ji bo Kurdan bike piştgiriyeke pratîkî di Sûriyeya nû de?
Rémi Féraud: Fransa piştgiriyeke berbiçav bi rêya amadebûna fermî an ne fermî li Rojava heye.
Amadebûneke leşkerî ya Amerîkî heye ku hat xurtkirin û bandor kir li astengkirina Tirkiyê ji bo kirina êrişan, bi taybetî li ser Kobaniyê.
Serkeftina leşkerî jî heye ku Hêzên Sûriyeya Demokratîk bi dest xistine û nîşan didin ku ji aliyê leşkerî ve şareza ne û piştgiriya wan heye. Divê ev piştgirî bi zelal bê ragihandin. Îro ev hat ragihandin.
Divê Rojava ji aliyê siyasî ve li Sûriyeyê beşdar bibe. Niha kilîta çawanî û çareseriyên me li ber dest nînin lê divê rêz li xwebirêvebirî û ezmûna demokrasiyê bê girtin ku niha li Rojava tê bicihkirin û divê Hêzên Sûriyeya Demokratîk di danûstandinên siyasî yên Sûriyeyê de bên beşdarkirin.
Rûdaw: Têkiliyên di navbera Serokê Fransayê Emmanuel Macron û Serokê hilbijartî yê Amerîkayê Donald Trump de gelekî baş in. Gelo Macron hewl dide Trump razî bike ku piştgiriya mafên Kurdan li Kurdistana Sûriyeyê bike?
Rémi Féraud: Ez hêvîdar im bi wî awayî be. Ez nizanim ka di dema serdana Donald Trump ya Parîsê de li ser vê mijarê gotûbêj hatin kirin an na lê ez wisa dizanim hatine kirine. Niha, di bin serokatiya Joe Biden de, Amerîka amadebûneke mezin heye. Hûn dizanin, yek ji taybetmendiyên Donald Trump nepêşbînîkirina wî ye. Lê ez hêvîdar im ev nepêşbînîkirina rewşê ber bi aliyê baş ve bibe, yanî mayîna Amerîkayê li bakurê rojhilatê Sûriyeyê ku çend sal in garantiyeke bingehîn e ji bo Kurdan. Donald Trump berî çend salan, dema ku serok bû, vekişîn ragihand lê me dît dawî leşkerên Amerîkî man.
Lewma, ez hêvîdar im bi vê ezmûnê, Donald Trump amadebûna Amerîkayê biparêze ku bi tevahî pêwîst e. Ev bi amadebûna Yekîtiya Ewropayê re, garantiyeke girîng e ne tenê ji bo Kurdan lê ji bo welatên me li Ewropayê û ji bo tevahiya herêmê jî.
Li hemberî serhildana DAIŞê û lawazkirina mezin a Kurdan, metirsiya paqijkirina etnîkî heye, metirsiya ku Kurd neçar bibin wan herêman berdin ku ji mêj ve tê de bi cih bûne. Ez dubare dikim, metirsî ji bo hemû cîhanê ye, ji ber ku li wir şaneyên razayî yên DAIŞê mane.
Em dibînin dema ku ew amadebûna xurt a Kurdan nemîne, dema ku valahî hebe, dema ku komên cihadî ji aliyê Tirkiyeyê ve tên piştgirîkirin, metirsî gelek mezin e û tenê li herêma bakurê rojhilatê Sûriyeyê sînordar nabe.
Rûdaw: Di Hikûmeta demkî ya Sûriyeyê de ku Ehmed Şer pêk aniye, Kurd wekî duyemîn neteweya herî mezin a Sûriyeyê beşdar nîne. Gelo ev cihê rexneyê ye ji bo Fransa û Yekîtiya Ewropayê?
Rémi Féraud: Ez bawer dikim pêşî divê Fransa û Ewropa piştgiriyê bidin wî tiştê ku li Rojava di warê demokrasiyê, birêvebirinê û xizmetguzariyên giştî de hatiye pêkanîn û ew ezmûn dê ji bo tevahiya Sûriyeyê sûdmend be. Divê ew tiştên erênî yên ku di salên borî de hatine avakirin xera nebin; divê zû bi zû lawaz nebin. Pêşî divê gotûbêja siyasî hebe. Tişt qonax bi qonax tên bicihkirin. Ya ku civaka navneteweyî divê misoger bike, pêşî ewlehiya Kurdan û berdewamiya modeleke ku rêzê li hemû pêkhateyên Ereb, Kurd, Sune, Şîe û Xirîstiyanan digire li herêmeke gelekî girîng a Sûriyeyê.
Rûdaw: Desthilatdarên niha yên Sûriyeyê dibêjin ew ne amade ne peyvan li ser bingeha etnîkî parve bikin. Hîn tu planên navendîtiyê qebûl nakin û heta çar salên din ne destûr û ne hilbijartin dê hebin. Gelo ev ji bo Fransa û Yekîtiya Ewropayê qebûl e?
Rémi Féraud: Ev destpêkek e. Prose dê dirêj be. Girîng ew e ku di vê proseyê de Kurd di pozîsyoneke lawaz de nebin û Rojava parastî be. Paşê ya ku rast be, gelek guman û hişyarî ji aliyê me ve hene lê divê ev danûstandin dest pê bikin ku dê dirêj bin. Me dît Wezîrê Karên Derve yê Fransayê pêşniyara alîkariya Fransa û Yekîtiya Ewropayê di warê mafên destûrî de kir.
Rast e lê ew li ser desthilatdarên Sûriyeyê ye eger dixwazin wergirin. Bi her hal, eger xwesteka avakirina tevahiya Sûriyeyê hebe li gel hemû pêkhateyên wê, bêguman pêwîst e nêrîneke federal hebe ku dilniyayiyê bide hemû pêkhateyan. Li Sûriyeyê hêviyeke mezin û nigeraniyeke mezin heye. Em vê dizanin. Divê em vê hêviyê biçînin û wan nigeraniyan nehêlin. Derbarê desthilatdarên nû yên Sûriyeyê de, hinekî çavnêrî heye. Ew jî asayî ye, hilweşîna rejîma Esed hîn gelekî nû ye. Lewma, ez dixwazim pişta xwe bi nîşanên hêviyê ve girê bidim zêdetir ji wan daxuyaniyên yekser ên ku niha tên dayîn.
Şîrove
Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî
Şîroveyekê binivîse