Valakirina hêrsê û çend fîçerên din di Çavê Rûdawê de
"Mala Stresê" - Fikreke nû ji bo valakirina enerjiya neyînî li Mûsilê
Li bajarê Mûsilê, projeyeke nû bi navê "Mala Stresê" dest bi kar kir ku serdanvan dikarin bi şikandina şûşe, amûrên elektrîkê û camên otomobîlan hêrsa xwe derxin.
Fewaz Raşid, yek ji damezrênerên projeyê, dibêje: "Ev projeyeke xweşguzeraniyê ye ji bo valakirina enerjiya neyînî." Herwiha amaje bi wê yekê dike ku proje bûye çavkaniya dahatê ji bo çîna hejar a bajêr ku kelûpelan ji zibilxaneyan berhev dikin.
Rêvebera Mala Stresê Temara Faris diyar dike ku berî şikandina tiştan, serdanvan ji bo parastina ewlehiya xwe kincên parastinê, lepik û maskeyan li xwe dikin.
Dekora odeyan bi awayekî hunerî hatiye çêkirin, bi rengê reş ji bo mêran û pembehî ji bo jinan, herwiha wêne û dirûşmên handanê jî tê de hene, vê jî cih kiriye cihekî baş ji bo wênekişandina ji bo torên civakî.
Elî Ehmed, serdankerekî Mala Stresê, serpêhatiya xwe wiha şîrove dike: "Tiştekî nû ye, her tiştek tê ber çavê te, tu dişikênî û tu dixwazî zêdetir be."
Bihayê serdanê di navbera 10-25 hezar dînarî de ye, û %20ê dahatê ji bo karên xêrxwaziyê tê terxankirin. Ev proje ne tenê cihekî ji bo kêmkirina fişara derûnî ye, lê di heman demê de alîkariya paqijkirina jîngehê û dabînkirina kar jî dike.
Şanaz Ebûbekirî: Parastina mîrateya çandî ya kurdewarî erkeke neteweyî ye
Lekolînvana navdar a warê çand û folklora Kurdî, Şanaz Ebûbekirî, tekeziyê li ser girîngiya parastin û tomarkirina mîrateya çandî ya Kurdî li navçeya Mukriyanê dike. Ew di fîçerekê de, behsa hewlên xwe û hevkarên xwe yên berdewam ji bo zindî ragirtina folklor û çanda devera Mukriyanê dike.
Şanaz Ebûbekirî, ku zêdetirî 25 salan e di warê lekolînên çandî û civakî de kar dike, amaje bi wê yekê da ku yek ji karên wê yên sereke, komkirin û tomarkirina lîstik û yariyên kevn ên navçeya Mukriyanê ye. Herwiha qala girîngiya "kardengan" kir, ku ew stran in ku jinan di dema karkirinê de digot.
Bi dîtina Şanazê, parastina xwarinên Kurdewarî û jiyannameya kesayetiyên bi navûdeng ên navçeya Mukriyanê, beşeke jêneger a parastina mîrateya neteweyî ye. Şanaz Ebûbekirî tekezî li wê yekê kir ku divê em hest bi şanaziyê bikin ku xwedan çandeke dewlemend in.
Şanaz xelka bajarê Mehabadê ye, xwedan pileya karnasî di birêveberiya bazirganî li Zanîngeha Zehrayê ya Tehranê û karnasiya bilind di peywendiyên civakî li Zanîngeha Tehranê ye, zêdetirî 25 lekolînên wê di warên cuda yên folklor, dîrok, siyaset û jiyannamedayê de hene
Şikefta Casene – Şahida dîroka xebata Kurdistanê
Di kûrahiya çiyayên serkeş ên nahiyeya Sûrdaş a qezaya Dûkanê de, xwezayeke bêhempa heye ku ew jî Şikefta Caseneyê ye. Ev cihê dîrokî ne tenê bi bedewiya xwe, di heman demê de bi girîngiya xwe ya dîrokî jî bûye cihê balkêşiya geştyaran.
Rêberê geştyarî yê herêmê Sîrwan Omer, mehane malbatan tîne vî cihî û çîroka dîroka şikeftê ji wan re vedibêje. "Xwezaya vê herêmê bêhempa ye û dîroka şikeftê ji bo nifşên nû yên Kurdistanê pir girîng e ku bi dîroka têkoşîna gelê xwe re nas bin,"
Rojekê di dema berêvarê de, Saman Tahir bi hevalê xwe re ji bo dîtina vî cihê ecêb hatine. "Bedewiya xwezayî ya vê herêmê û dîroka şikeftê hişt ku em di her firsendê de sûdê werbigirin ji bo serdana vî cihî,"
Şikefta Caseneyê ji bo gelê Kurd xwedî girîngiyeke dîrokî ya taybet e. Di sala 1923an de, Şêx Mehmûdê Hefîd ev şikeft kir penagehek û çapxaneyek li wir damezrand. Ji vir, yekem rojnameya Kurdî bi navê "Bangî Heq" hate weşandin, ku dengê rastîn ê têkoşîna gelê Kurd bû.
Pêşmergeyê kevn Star Ebûbekir ku bi salan ev şikeft kiriye penageh, dibêje: "Di serdema şoreşa nû de, ev şikeft bû aramgeh û cihê mayîna pêşmergeyan. Me ji vir têkoşîna xwe ji bo rizgariya gelê xwe birêve dibir. Ev der ne tenê şikeft e, lê beşek ji dîroka xebata neteweya me ye."
Şikeft ser bi gundê Casene ye, ku li gorî gotinên Serbest Letîf Caseneyî, piştre gund ji bo jêr hatiye guhastin û niha bi navê Kanîxan tê naskirin.
Şikefta Caseneyê 50 kîlometreyan dûrî rojavayê bajarê Silêmaniy, li devera Sûrdaşê ye û dikeve ser riya Dûkan-Silêmaniyê.
Wekî cihekî geştyarî û dîrokî, bi dehan geştyar berê xwe didin vê şikeftê, da ku hem kêfê ji bedewiya xwezayê werbigirin, hem jî bi beşek ji dîroka tijî serfirazî ya neteweya xwe re nas bin.
Xalîçeya Kurdî: Hunera destrengîn a jinan li Rojhilatê Kurdistanê
Mîrateyeke çandî ku wek çavkaniya dahatê tê parastin
Li Rojhilatê Kurdistanê, hunereke kevnar bi destê jinên pispor berdewam dike. Xalîçeya Kurdî ku bi rengên xwe yên zindî û nexşên xwe yên taybet tê naskirin, ne tenê beşekî girîng ê çanda Kurdî ye, lê çavkaniyeke girîng a dahatê ye jî ji bo malbatên Kurd.
Saniye Şukrî, yek ji xalîçevanên Kurd, dibêje: "Du cureyên me yên sereke yên xalîçeyan hene - xalîçeya Kurdî ku ji nêzîkî 20 rengan pêk tê û tablo xalîçe ku ji 100 heta 160 rengan pêk tê." Ew diyar dike ku ji ber hêsaniya xebata li ser xalîçeya Kurdî ku rengên wê kêmtir in, piraniya kargehan niha vî cureyî berhem tînin.
Di pêvajoya çêkirina her xalîçeyekê de, sê jin bi hev re dixebitin û sembolên çanda Kurdî li ser xalîçeyan dineqişînin, ku ev jî dibe sedema berhemanîna şahesereke ku rengvedana kelepûra Kurdewarî ye.
Mehmûd Semaî, xalîçefiroşekî bi ezmûn e ku zêdetirî nîv sedsalê di vî warî de kar dike, behsa xalîçeya "Oxil Beg"ê dike wek nimûneyeke kêmpeyda û bêhempa ku niha nayê bidestxistin.
Tevî guherînên serdemê, ev pîşeya kevnar berdewam e û roleke girîng di jiyana aborî û çanda Kurdî de dilîze. Hewldanên ji bo parastina şêwazên kevneşopî yên çêkirina xalîçeyan û bikaranîna keresteyên xwezayî, ji bo parastina vê mîrateya çandî ji bo nifşên dahatû girîng in.
Xalîçeya Kurdî ne tenê berhemek ji bo xemlandina malan e, lê çîroka berxwedan û afirîneriya jinên Kurd e ku di dema sedan salan de karîne hunerekê biafirînin ku bala cîhanê kişandiye.
