گوتەبێژی حکومەتی ئێران رایگەیاند، ئەنجامی هەڵبژاردنی ئەمریکا پەیوەندیی بە ئەوانەوە نییە.

 

ئەمڕۆ چوارشەممە 6ی تشرینی دووەم فاتیمە موهاجیرانی، گوتەبێژی حکومەتی ئێران رایگەیاند، سیاسەتە گشتییەکانی ئەمریکا و ئێران سیاسەتی جێگیرن و ئەم پرسە بە هەڵبژاردنی کەسەکان گۆڕانکاریی گەورە و جیدیی بەسەردا نایەت.

 

لە یەکەم کاردانەوەی تاران بەرامبەر بە ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، گوتەبێژی حکومەتی ئێران رایگەیاند، ئەم بابەتە "هیچ پەیوەندییەکی بە ئێمەوە نییە." موهاجیرانی گوتی، "گرنگ نییه کێ ببێته سەرۆککۆمار، هیچ گۆڕانکارییەک له بژێویی خەڵکدا روونادات و پێشتریش ئەوە لە ئێران پێشبینی کراوە."

 

ئەم لێدوانە دوای ئەوە هات کە دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان خۆی بە براوەی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا راگەیاند.

 

پێشتریش چەند راپۆرتێک سەبارەت بە هەوڵەکانی ئێران بۆ کاریگەری لەسەر هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا بڵاوکرابوونەوە. لە ماوەی یەکەم خولی سەرۆکایەتییەکەیدا، ترەمپ لە رێککەوتنی ئەتۆمی 5+1 کشایەوە و سزای بەسەر تاراندا سەپاند.

 

 

 

 

 

 

ئەمڕۆ چوارشەممە، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس رایگەیاند، "گەرمترین پیرۆزبایی خۆم ئاراستەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراو و جەی دی ڤانس دەکەم بەبۆنەی سەرکەوتنیانەوە لە هەڵبژاردن".

 

هەروەها دەڵێت، "چاوم لە کارکردنی پێکەوەییە بۆ بەهێزکردنی هاوبەشی و قووڵکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان، عێراق و ئەمریکا".

 

دۆناڵد ترەمپ لە ویلایەتی فلۆریداوە گوتاری سەرکەوتنی پێشکەش کرد و خۆی وەکو 47ـەمین سەرۆکی ئەمریکا ناساند.

 

سەرۆکی فەرەنسا پیرۆزبایی لە دۆناڵد ترەمپ دەکات و دەڵێت، "ئامادەین بۆ کارکردنی پێکەوەیی، هەر بەو شێوەی چوار ساڵ پێکەوە کارمان کرد."

 

ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا لە هەژماری فەرمیی خۆی لە ئێکس (تویتەری پێشوو) بۆ دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکای نووسیوە، "پیرۆزە سەرۆک دۆناڵد ترەمپ. ئامادەین بۆ کارکردنی پێکەوەیی، هەر بەو شێوەیەی چوار ساڵ پێکەوە کارمان کرد."

 

سەرۆکی فەرەنسا داوا لە ترەمپ دەکات کە کار بکەن لەپێناو ئاشتی و خۆشگوزەرانیی زیاتر.

 

 

بەپێی ئەنجامە بەراییەکان، دۆناڵد ترەمپ تەنیا سێ خاڵ لە سەرکەوتن بۆ بوونە 47ـەمین سەرۆکی ئەمریکا دوورە و بەشێک لە سەرکردەکانی جیهان پیرۆزبایی سەرکەوتنی لێدەکەن. سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بۆی نووسیوە، "مەزنترین گەڕانەوەی مێژووییت پیرۆز بێت!"

 

بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس (تویتەری پێشوو) بۆ ترەمپی نووسیوە، "گەڕانەوەی مێژووییت بۆ کۆشکی سپی سەرەتایەکی نوێ پێشکێشی ئەمریکا و پابەندبوونی بەهێز بۆ هاوپەیمانێتییە گەورەکەی نێوان ئیسرائیل و ئەمریکا دەکات."

 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان، تاوەکو ئێستا (کاژێر 10:00 بە کاتی هەولێر) لە 11 ویلایەت کە هەڵبژاردنی حاکمەکانی تێدا بەڕێوەدەچێت، بەربژێری کۆمارییەکان لە 7 ویلایەت لەپێش بەربژێری دیموکراتەکانن.

 

لە ئەمریکا جگە لە هەڵبژاردنی کۆلێژی هەڵبژاردن، هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران و ئەنجوومەنی نوێنەران و لە 11 ویلایەتیش هەڵبژاردنی حاکمەکان بەڕێوەچوو.

 

ئەو ویلایەتانەی هەڵبژاردنی حاکمەکانی تێدا بەڕێوەدەچێت بریتین لە: دێلاوێر، مۆنتانا، ئیندیانا، میزۆری، نیوهامشایەر، کارۆلاینای باکوور، ڤێرمۆنت، داکۆتای باکوور، یوتا، واشنتن و ڤێرجینیای رۆژئاوا.

 

تاوەکو ئێستا بەربژێری کۆمارییەکان لە هەریەکە لە ویلایەتەکانی یوتا، کارۆلاینای باکوور، میزۆری، ئیندیانا، ڤێرجینیای رۆژئاوا، ڤێرمۆنت و نیوهامشایەر لەپێش بەربژێری دیموکراتەکانن.

 

هەڵبژاردنی ئەم جارە تەنیا 34 ئەندامی ئەنجوومەنی پیران هەڵدەبژێردرێن، ئەوەش لەبەر ئەوەی دوو ساڵ جارێک ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران لە ئەمریکا نوێ دەکرێنەوە.

 

ئەنجامە بەراییەکان دەریدەخەن، کۆمارییەکان توانیویەتی لە 100 کورسی ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا ژمارەی کورسییەکانیان بگەیێننە 51 کورسی و ژمارەی کورسییەکانی دیموکراتەکان و نزیکەکانیشیان بوو بە 49 کورسی.

 

هەروەها لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکاش کە 435 ئەندامی هەیە، کۆمارییەکان توانیویانە تاوەکو ئێستا 194 کورسی ببەنەوە و دیموکراتەکانیش 161 کورسی.

 

تاوەکو ئێستا ترەمپ 267 نوێنەرایەتی بۆ خۆی یەکلایی کردووەتەوە و هاریسیش 214 نوێنەرایەتی مسۆگەر کردووە. هەر یەک لە بەربژێرەکان بۆ ئەوەی سەرۆکایەتی ئەمریکا لە بەرژەوەندی خۆیان یەکلایی بکەنەوە، دەبێت لانیکەم 270 نوێنەرایەتی ببەنەوە.

 

 

 

بەپێی دوایین داتاکان، تاوەکو ئێستا ترەمپ 267 خاڵی لە کۆی 538 بەدەستهێناوە کە تەنیا سێ خاڵی ماوە بۆ بوونە سەرۆک.

 

لە بەرامبەردا، کامالا هاریس 214 خاڵی هەیە.

 

هەرکەس 270 خاڵ بەدەستبهێنێ دەبێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا.

 

وادیارە ترەمپ دڵنیاییە لە بردنەوەی تەواوەتی و گوتارەکەی وەکو گوتاری 'سەرکەوتن' پێشکەش دەکات.

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان، تاوەکو ئێستا (کاژێر 09:00 بەکاتی هەولێر) پارتی کۆمارییەکان توانیویەتی لە 100 کورسی ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا ژمارەی کورسییەکانیان بگەیێننە 51 کورسی و ژمارەی کورسییەکانی دیموکراتەکان و نزیکەکانیشیان بوو بە 49 کورسی.

 

دەنگدەرانی ئەمریکی جگە لە هەڵبژاردنی کۆمەڵە/کۆلێژی هەڵبژاردن، ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران و ئەنجوومەنی نوێنەرانیان هەڵبژارد.

 

دەنگدەرانی ئەمریکا لە سەرجەم 50 ویلایەتی ئەمریکا 100 کەس وەکو ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران هەڵدەبژێرن، واتە لە هەر ویلایەتێک دوو کەس هەڵدەبژێردرێن.

 

لە هەڵبژاردنی ئەمجارە تەنیا 34 ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەران هەڵدەبژێردرێن، ئەوەش لەبەر ئەوەی دوو ساڵ جارێک ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران لە ئەمریکا هەڵدەبژێردرێن.

 

تاوەکو ئێستا دەنگی 40 ویلایەت یەکلابوونەتەوە و بەگوێرەی ئەنجامەکان، کۆمارییەکان کە پێشتر 49 ئەندامیان هەبوو، ئێستا دوو ئەندامی دیکەیان بۆ خۆیان یەکلایی کردووەتەوە و ژمارەی ئەندامەکانیان گەیشتە 51.

 

هەروەها لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکاش کە 435 ئەندامی هەیە، تاوەکو ئێستا کۆمارییەکان 194 کورسییان بردووەتەوە و دیموکراتەکانیش 161 کورسی.

 

پێش ئەم هەڵبژاردنە، کۆمارییەکان بە جیاوازییەکی کەم کۆنترۆڵی ئەنجوومەنی نوێنەرانیان کردبوو، 220 ئەندامی ئەنجوومەنەکەیان هەبوو، هەروەها دیموکراتەکانیش 212 ئەندامی ئەنجوومەنەکەیان هەبوو.

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، ئەنجامی 40 ویلایەت و واشنتن دی سی پایتەخت یەکلایی بووەتەوە؛ 25 ویلایەت بۆ دۆناڵد ترەمپ و 16 ویلایەتەکەی دیکەش بۆ کامالا هاریس.

 

تاوەکو ئێستا ترەمپ 247 نوێنەرایەتی بۆ خۆی یەکلایی کردووەتەوە و هاریسیش 214 نوێنەرایەتی مسۆگەر کردووە. هەر یەک لە بەربژێرەکان بۆ ئەوەی سەرۆکایەتی ئەمریکا لە بەرژەوەندی خۆیان یەکلایی بکەنەوە، دەبێت لانیکەم 270 نوێنەرایەتی ببەنەوە.

 

 

 

 

لە هەڵبژاردنەکانی ئەم ساڵی ئەمریکا، جگە لە هەڵبژاردنی سەرۆک، ئەندامانی ئەنجوومەنی پیران، ئەنجوومەنی نوێنەران و حاکمی بەشێک لە ویلایەتەکان هەڵدەبژێردرێن. 

 

 

ترەمپ: 24 ویلایەت (230 نوێنەرایەتی - خاڵ) 

هاریس: 16 ویلایەت (210 نوێنەرایەتی - خاڵ)

 

دەنگی پێویست بۆ بوون بە سەرۆک: 270 نوێنەرایەتی - خاڵ 

 

 

کۆمارییەکان: 50 کورسی 

دیموکراتەکان: 41 کورسی 

 

 

کۆمارییەکان: 173 کورسی 

دیموکراتەکان: 131 کورسی 

 

 

کۆمارییەکان: 26 حاکمی ویلایەت 

 

دیموکراتەکان: 23 حاکمی ویلایەت 

 

 

 

 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، ئەنجامی 39 ویلایەت و واشنتن دی سی پایتەخت یەکلاییبووەتەوە؛ 24 ویلایەت بۆ دۆناڵد ترەمپ و 15 ویلایەتەکەی دیکەش بۆ کامالا هاریس.

 

ئەنجامە بەراییەکان دەریدەخەن، دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان لە ویلایەتەکانی ئۆهایۆ، وایۆمینگ، ئایوا، کانساس، میزوری، ئایداهۆ، ڤێرجینیای رۆژئاوا، کارۆلاینای باشوور، کارۆلاینای باکوور، ئۆکلاهۆما، فلۆریدا، ئیندیانا، کێنتەکی، یوتا، مۆنتانا، داکۆتای باشوور، داکۆتای باکوور، تێکساس، ئەرکەنسا، ئەلاباما، نێبراسکا، ئۆکلاهۆما، میسیسیپی و تێنسی سەرکەوتنی بەدەستهێناوە و بەو جۆرەش 230 نوێنەرایەتی بۆ ترەمپ یەکلایی بوونەتەوە. 

 

لە بەرامبەردا کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان لە ویلایەتەکانی ئیلینۆی، ڤێرمۆنت، کالیفۆرنیا، واشنتن، ڤێرجینیا، نیویۆرک، ئۆریگن، کۆلارادۆ، نیو مەکسیکۆ، دێلاوێر، ماسەچوسێتس، نیوجێرزی، مێریلاند، کەنەکتیکت و دوورگەی رۆد لەگەڵ واشنتن دی سی پایتەخت سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. هەر 15 ویلایەتەکە و واشنتن دی سی 205 نوێنەرایەتی دەدەنە هاریس. 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان، تائێستا دۆناڵد ترەمپ زیاتر لە 58 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە، لەبەرامبەردا کامالا هاریس زیاتر لە 54 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە. 

 

بۆ ئەوەی بەربژێرێک ببێتە سەرۆکی ئەمریکا پێویستی بە 270 دەنگی نوێنەرایەتی لە ویلایەتەکان هەیە.

 

تائێستا ئەنجامی دەنگی 38 ویلایەتی ئەمریکا یەکلابووەتەوە، دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان بە دەنگی 24 ویلایەت براوەیە و کامالا هاریس دەنگی 14 ویلایەت و واشنتن دی سی بەدەستهێناوە.

 

بەوپێیە دۆناڵد ترەمپ 230 خاڵی بەدەستهێناوە، کامالا هاریسیش خاوەنی 192 خاڵە. بەربژێری کۆمارییەکان تەنیا 40 خاڵی ماوە بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا. بەربژێرەکەی دیموکراتەکانیش 78 خاڵی ماوە بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی 4 ساڵی داهاتووی ئەمریکا.

 

لە ئەمریکا شتێک هەیە پێی دەگوترێت کۆلێژی هەڵبژاردن، بە کوردییەکەی دەکرێت بڵێین کۆمەڵەی هەڵبژاردن، چونکە کۆلێژ نییە. ئەم کۆمەڵەیە لە 538 ئەندام پێکدێت کە بەپێی ژمارەی دانیشتووانەکەی، بەسەر 50 ویلایەتی ئەمریکا دا دابەش بوون.

 

هەر ویلایەتێک چەند ئەندامێکی هەیە بەگوێرەی ژمارەی دانیشتووانەکەی و کۆی ئەندامان (خاڵ)ی ویلایەتەکان 538 خاڵە. 

 

ویلایەتی کالیفۆرنیا زۆرترین خاڵی هەیە کە 54 خاڵە. ئەگەر ترەمپ یان هاریس زۆرترین دەنگ لەو ویلایەتە بەدەستبهێنێت، تەواوی خاڵەکانی ئەو ویلایەتە بۆ ئەو بەربژێرە دەچن. تێکساس 40 خاڵی لەسەرە و بۆ ویلایەتەکانی دیکەش هەر یەکە و بە گوێرەی ژمارەی دانیشتووانەکەی.  

 

 

دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان لە ویلایەتەکانی مۆنتانا، ئایداهۆ، وایۆمینگ، یوتا، داکۆتای باشوور، داکۆتای باکوور، نێبراسکا، کانساس، ئایۆوا، میزوری، ئۆکلاهۆما، تێکساس، ئەرکەنساس، لویزیانا، میسیسیپی، تێنیسی، ئەلاباما، فلۆریدا، کێنتەکی، ئیندیانا، ئۆهایۆ، ڤێرجینیای رۆژئاوا، کارۆلینای باکوور، کارۆلینای باشوور سەرکەوتنی بەدەستهێناوە و بەو جۆرەش 230 نوێنەرایەتی بۆ ترەمپ یەکلایی بوونەتەوە.

 

 

کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان لە ویلایەتەکانی واشنتن، ئۆریگۆن، کالیفۆرنیا، کۆلۆرادۆ، نیو مەکسیکۆ، ئیلینۆی، واشنتن دیسی (پایتەخت)، دێلاوێر، نیوجێرسی، کۆنێکتیکەت، رۆد ئایلەند، نیویۆرک، ماساچووسێتس، ڤێرمۆنت، مەین (یەک خاڵ لە کۆی چوار خاڵ) سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. هەر 14 ویلایەتەکە 192 نوێنەرایەتی دەدەنە هاریس.

 

 

دۆناڵد ترەمپ: زیاتر لە 58 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە.

 

کامالا هاریس: زیاتر لە 53 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە. 

 

 

رۆژی سێشەممە 5ی تشرینی دووەمی 2024 کۆمەڵەی دەزگا هەواڵگرییەکانی ئەمریکا، کە لە 18 دەزگا و دامەزراوەی فیدراڵیی ئەمریکا پێکدێن و ئەرکیان کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیاری هەوڵگرییە، بڵاویکردەوە، دەکرێت هەوڵ بۆ دەستوەردان لە هەڵبژاردنی ئەمریکادا هەبێت.

 

کۆمەڵەکە لە راگەیێندراوێکدا باس لە هەڕەشەکانی سەر هەڵبژاردنەکە دەکات و دەڵێت، "رووسیا یەکێکە لە چالاکترین هەڕەشەکان و ئەکتەرە کاریگەرەکانی ئێرانیش رەنگە هەوڵی دروستکردنی نێوەڕۆکی میدیایی ساختە بدەن."

 

یەکێک لەو دەنگۆیانەی کۆمەڵەی دەزگای هەواڵگریی ئەمریکا بە "ناڕاست" ناوی دەبات و رووسیای بە بانگەشەکردن بۆی تۆمەتبار کردووە، ئەوەیە کە باس لەوە دەکرێت، لە ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان هەوڵی ساختەکاری دراوە.

 

ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان هەریەکە لە ویلایەتەکانی (میشیگن، ویسکنسن، پێنسیلڤانیا، نێڤادا، ئەریزۆنا، کارۆلاینای باکوور، جۆرجیا) دەگرێتەوە کە دیار نین دەنگەکانیان بۆ دیموکراتەکان دەبێت یان کۆمارییەکان و ئەم ویلایەتانە رکابەرییەکە یەکلایی دەکەنەوە.

 

 

کێ سەرۆکی ئەمریکا بێت، بۆ هەموو جیهان گرنگە؛ بەتایبەت بۆ وڵاتێکی وەکو ئێران کە 45 ساڵە کێشەیان پێکەوە هەیە، بەڵام وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت، بۆ تاران گرنگ نییە 47ـەمین سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بێت یان کامالا هاریس.

 

ئێران پێی وایە لە سیاسەتەکانی پێشووتر دا دەرکەوتووە جیاوازی لەنێوان سەرۆکە جیاوازەکانی ئەمریکا نەبووە لەبارەی سیاسەتەکانیان بەرامبەر بە ئێران بۆیە بۆ ئەوان "جیاوازییان نییە."

 

ئەمە سیاسەتێکی فەرمییە، بەڵام شارەزایانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لە ئێران دەڵێن، سیاسەتی نافەرمیی حکومەتی ئێستای تاران جیاوازە لەوە و هیوادارە کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان دەنگ بهێنێتەوە و ببێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا.

 

 

 

 

 

 

 

ترەمپ 24 ویلایەتی بردووەتەوە و خاوەن 230 نوێنەرایەتی (خاڵ)ـە.

 

کامالا هاریس 14 ویلایەتی بردووەتەوە و خاوەنی 187 نوێنەرایەتی (خاڵ)ـە. 

 

لە کاتی کردنەوەی بازاڕەکانی ئاسیا بەهۆی گرەوی بازرگانان لەسەر بردنەوەی دۆناڵد ترەمپ، بەهای بیتکۆین بەرزبوونەوەی بەرچاوی بەخۆیەوە بینی و نزیکبووەوە لە بەرزترین ئاستە مێژووییەکانی.

 

بەرەبەیانیی رۆژی چوارشەممە بەهای یەک بیتکۆین بەرزبووەوە بۆ 75 هەزار و 60 دۆلار کە بەرزترین ئاستییەتی لە مێژووی دراوە دیجیتاڵییەکاندا.

 

گەڕانەوەی دۆناڵد ترەمپ بۆ کۆشکی سپی، بەپێی بازرگانان رێگە خۆش دەکات بۆ بە یاسایی کردنی مامەڵەکانی دراوە دیجیتاڵییەکان.

 

ماتیو دیپ، بەڕێوەبەری بەشی وەبەرهێنان لە کۆمپانیای راوێژکاریی (ئاسترۆنۆت کاپیتاڵ) لەوبارەیەوە رایگەیاند، "سەرکەوتنی ترەمپ دەتوانێت ببێتە هۆکار بۆ گۆڕانی هەڵسوکەوت و مامەڵەی کۆمیسیۆنی ئاڵوگۆڕ و پشکەکانی ئەمریکا کە دەسەڵاتی دانانی یاساو رێسای بازاڕەکانی بۆرسەی ئەمریکایە."

 

دیپ پێیوایە، گۆڕینی ئاراستەی کۆمیسیۆنەکە دەتوانێت دراوە دیجیتاڵییەکان لە چەقبەستوویی رزگار بکات.

 

بەپێی ئەو شرۆڤەکارە، "بردنەوەی دیموکراتەکان وەک ئەوە وایە کە تابووت بۆ دراوە دیجیتاڵییەکان دروستبکەی."

 

ئیسەر، دووەم دراوی دیجیتاڵی باو هەروەها نرخەکەی بەڕێژەی 7.5٪ بەرزبووەوە و یەک ئیسەر بە 2593 دۆلار مامەڵەی پێوەدەکرێت.

 

 

دەنگی 36 ویلایەت یەکلابووەوە. 

 

دۆناڵد ترەمپ ویلایەتی کارۆلاینای باکووری بردەوە؛ بەوەش 16 نوێنەرایەتیی بۆی زیاد بوو. ئێستا ترەمپ 24 ویلایەتی بردووەتەوە و خاوەن 230 نوێنەرایەتییە. هاوکات، کامالا هاریس 12 ویلایەتی بردووەتەوە و خاوەنی 179 نوێنەرایەتی (خاڵ)ـە. 

 

ویلایەتی کارۆلاینای باکوور یەکێک بوو لەو حەوت ویلایەتەی کە کێبڕکێی چڕ لەنێوان ترەمپ و هاریس دا هەبوو. 

 

 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، ئەنجامی 35 ویلایەت و واشنتن دی سی پایتەخت یەکلاییبووەتەوە؛ 23 ویلایەت بۆ دۆناڵد ترەمپ و 12 ویلایەتەکەی دیکەش بۆ کامالا هاریس.

 

ئەنجامە بەراییەکان دەریدەخەن، دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان لە ویلایەتەکانی ئۆهایۆ، وایۆمینگ، ئایوا، کانساس، میزوری، ئایداهۆ، ڤێرجینیای رۆژئاوا، کارۆلاینای باشوور، ئۆکلاهۆما، فلۆریدا، ئیندیانا، کێنتەکی، یوتا، مۆنتانا، داکۆتای باشوور، داکۆتای باکوور، تێکساس، ئەرکەنسا، ئەلاباما، نێبراسکا، ئۆکلاهۆما، میسیسیپی و تێنسی سەرکەوتنی بەدەستهێناوە و بەو جۆرەش 214 نوێنەرایەتی بۆ ترەمپ یەکلایی بوونەتەوە. 

 

لە بەرامبەردا کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان لە ویلایەتەکانی ئیلینۆی، ڤێرمۆنت، کالیفۆرنیا، واشنتن، نیویۆرک، کۆلارادۆ، دێلاوێر، ماسەچوسێتس، نیوجێرزی، مێریلاند، کەنەکتیکت و دوورگەی رۆد لەگەڵ واشنتن دی سی پایتەخت سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. هەر 12 ویلایەتەکە و واشنتن دی سی 179 نوێنەرایەتی دەدەنە هاریس. 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان، تائێستا دۆناڵد ترەمپ زیاتر لە 50 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە، لەبەرامبەردا کامالا هاریس زیاتر لە 44 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە. 

 

بۆ ئەوەی بەربژێرێک ببێتە سەرۆکی ئەمریکا پێویستی بە 270 دەنگی نوێنەرایەتی لە ویلایەتەکان هەیە.

 

ترەمپ: 22 ویلایەتی بردووەتەوە و 210 خاڵی بەدەستهێناوە 

 

هاریس: 11 ویلایەت و واشنتن دیسیی پایتەختی بردووەتەوە و 112 خاڵی بردووەتەوە 

 

لەکۆی دەنگی 31 ویلایەت کە جیاکراونەتەوە، کامالا هاریس دەنگی 10 ویلایەت و واشنتن دی سی پایتەختی بەدەستهێناوە ژمارەی خاڵەکانی کرد بە 112 خاڵ، لە کاتێکدا دۆناڵد ترەمپی رکابەری دەنگی 20 ویلایەتی بردووەتەوە و خاوەنی 198 خاڵە

 

 

 

 

ویلایەتی یەکلابووەوە: 30 ویلایەت 

 

ترەمپ: 20 ویلایەتی بردووەتەوە و 198 خاڵی بەدەستهێناوە 

 

هاریس: 10 ویلایەتی بردووەتەوە و 109خاڵی بردووەتەوە 

 

ویلایەتی یەکلابووەوە: 29 ویلایەت 

 

ترەمپ: 20 ویلایەتی بردووەتەوە و 198 خاڵی بەدەستهێناوە 

 

هاریس: 9 ویلایەتی بردووەتەوە و 99 خاڵی بردووەتەوە 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، ئەنجامی 26 ویلایەت یەکلاییبوونەتەوە؛ 17 ویلایەت بۆ دۆناڵد ترەمپ و 9 ویلایەتەکەی دیکەش بۆ کامالا هاریس.

 

ئەنجامە بەراییەکان دەریدەخەن، دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان لە ویلایەتەکانی ئۆهایۆ، وایۆمینگ، ڤێرجینیای رۆژئاوا، کارۆلاینای باشوور، ئۆکلاهۆما، فلۆریدا، ئیندیانا، کێنتەکی، داکۆتای باشوور، داکۆتای باکوور، تێکساس، ئەرکەنساس، ئەلاباما، نێبراسکا، ئۆکلاهۆما، میسیسیپی و تێنسی سەرکەوتنی بەدەستهێناوە و بەو جۆرەش 177 نوێنەرایەتی بۆ ترەمپ یەکلایی بوونەتەوە. 

 

لە بەرامبەردا کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان لە ویلایەتەکانی ئیلینۆی، ڤێرمۆنت، نیویۆرک، دێلاوێر، ماسەچوسێتس، نیوجێرزی، مێریلاند، کەنەکتیکت و دوورگەی رۆد سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. هەر 9 ویلایەتەکە 99 نوێنەرایەتی دەدەنە هاریس. 

 

بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان، تاوەکو ئێستا دۆناڵد ترەمپ زیاتر لە 28 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە؛ لەبەرامبەردا کامالا هاریس زیاتر لە 25 ملیۆن دەنگی بەدەستهێناوە. 

 

بۆ ئەوەی بەربژێرێک ببێتە سەرۆکی ئەمریکا پێویستی بە 270 دەنگی نوێنەرایەتی لە ویلایەتەکان هەیە.

دەنگی 26 ویلایەت جیاکراوەتەوە و ترەمپ لەپێشە

 

بەپێی دەنگی جیاکراوەی 26 ویلایەت، دۆناڵد ترەمپ دەنگی 17 ویلایەتی بەدەستهێناوە و بەوپێیە 177 خاڵی بەدەستهێناوە، کامالا هاریسیش لەکۆی ئەو دەنگە جیاکراوانە، دەنگی 9 ویلایەتی بردووەتەوە و 99 خاڵی بەدەستهێناوە.

 

بەپێی دەنگی جیاکراوەی 25 ویلایەت، دۆناڵد ترەمپ دەنگی 16 ویلایەتی بەدەستهێناوە و بەوپێیە 137 خاڵی بەدەستهێناوە، کامالا هاریسیش لەکۆی ئەو دەنگە جیاکراوانە، دەنگی 9 ویلایەتی بردووەتەوە و 99 خاڵی بەدەستهێناوە.

بەپێی دەنگی جیاکراوەی 24 ویلایەت، دۆناڵد ترەمپ دەنگی 15 ویلایەتی بەدەستهێناوە و بەپێیە 120 خاڵی بەدەستهێناوە، کامالا هاریسیش لەکۆی ئەو دەنگە جیاکراوانە، دەنگی 9 ویلایەتی بردووەتەوە و 99 خاڵی بەدەستهێناوە.

 

 

ئەنجامی 18 ویلایەت یەکلابووەوە 

 

لە کۆی 18 ویلایەت دۆناڵد ترەمپ لە 10 ویلایەت دەنگی بەدەستهێناوە و 101 خاڵی کۆکردووەوەتەوە. هاوکات، کامالا هاریس بە هەشت ویلایەت 71 خاڵی بەدەستهێناوە. 

 

 

بەپێی دوایین ئەنجامی بەرایی 14 ویلایەت یەکلابووەوە، 9 ویلایەت دەنگیان بە ترەمپ داوە، 5 ویلایەتەکەی دیکە دەنگەکانیان بۆ هاریس بووە. 

 

لە ئەنجامەکاندا دەرکەوتووە کە ترەمپ 95 خاڵی لە کۆی ئەو 14 ویلایەتە بەدەستهێناوە و کامالا هاریس 35 خاڵی بەدەستهێناوە، بەوپێیەش ترەمپ بە 60 خاڵ لەپێش بەربژێری دیموکراتەکانە.

 

 

تاوەکو ئێستا ترەمپ سێ ویلایەتی بردووەتەوە و هاریسیش یەکێکی مسۆگەر کردووە. 

 

ترەمپ ویلایەتەکانی ئیندیانا، کێنتەکی و ڤێرجینیای رۆژئاوای بردووەتەوە، بەوەش لە کۆی 538 خاڵ، 23ی مسۆگەرکردووە. بردنەوەی کورسیی سەرۆکایەتیی پێویستی بە 270 خاڵە. 

 

هاریس ویلایەتی ڤێرمۆنتی بردووەتەوە کە سێ خاڵی لەسەرە. 

 

لەسەر ئاستی ئەمریکا، ترەمپ 54.9٪ و هاریس 44.3٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.

 

ئەنجامی بەرایی لە 9 ویلایەت بزانە

 

جۆرجیا؛ ترەمپ 60٪؛ هاریس 39٪ 

فلۆریدا؛ ترەمپ 54٪؛ هاریس 45٪ 

ڤێرجینیا؛ ترەمپ 45٪؛ هاریس 54٪ 

نیو هامشەر؛ ترەمپ 43٪؛ هاریس 56٪ 

کارۆلاینای باشوور؛ ترەمپ 59٪؛ هاریس 40٪ 

ئۆهایۆ؛ ترەمپ 57٪؛ هاریس 43٪ 

ڤێرجینیای رۆژئاوا؛ ترەمپ 51٪؛ هاریس 49٪ 

کارۆلاینای باکوور؛ ترەمپ 30٪؛ هاریس 69٪ 

ئۆهایۆ؛ ترەمپ 30٪؛ هاریس 69٪

 

دۆناڵد ترەمپ ویلایەتی ڤێرجینیای رۆژئاوای بردەوە کە 4 خاڵی هەیە و بەوەش ئێستا خاوەنی 23 خاڵە و کامالا هاریسی رکابەری خاوەنی سێ خاڵە کە تەنیا ڤێرمۆنتی بردووەتەوە. 

 

بۆ ئەوەی یەکێکیان ببێتە سەرۆک پێویستی بە 270 خاڵە 

 

 

بەپێی ئەنجامەکان لە ویلایەتی فلۆریدا کە 54٪یان جیاکراونەتەوە، دۆناڵد ترەمپ 53.4٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە و کامالا هاریس 45.8٪ی دەنگەکانی بردووەتەوە. 

 

بەو پێیە، پێدەچێت تاوەکو ئێستا ترەمپ خاڵەکانی ویلایەتی فلۆریدا بەدەستبهێنێت.

 

جۆرجیا: 3٪ـی دەنگەکان جیاکراونەتەوە 

 

ترەمپ: 51٪

هاریس: 48.5٪

 

فلۆریدا: 45٪ـی دەنگەکان جیاکراونەتەوە

 

دۆناڵد ترەمپ: 52.5٪

کامالا هاریس: 46.7٪ 

 

 

لە ناوچەی دیکالبی ویلایەتی جۆرجیا بەگومانی هەبوونی بۆمب، لە پێنج بنکە دەنگدان بە شێوەیەکی کاتی راگیرا. 

 

بە گوێرەی بەرپرسانی ناوچەکە، لە دوو شوێنی دیکەش کە بنکەی دەنگدان نین، هەڕەشەی بۆمب هەیە کە ئێستا پۆلیس لێکۆڵینەوەیان لێ دەکات. 

 

دەزگاکانی هەڵبژاردنی ناوچەکە ئاماژە بەوە دەکەن، دەنگدان لەو بنکانە هەڵپەسێردراوە. 

 

ئەو شوێنانە بریتین لە کەنیسەیەک، دوو پەرتووکخانە، ناوەندێکی کۆمەڵایەتی و خانەیەکی بەساڵاچووان.

 

 

لە ویلایەتی ئیندیانا دۆناڵد ترەمپ براوەیە و 11 خاڵی بەدەستهێناوە. 

 

لە ویلایەتی کێنتەکی دۆناڵد ترەمپ براوەیە و 8 خاڵی بەدەستهێناوە. 

 

لە ویلایەتی ڤێرمۆنت کامالا هاریس براوەیە و 3 خاڵی بەدەستهێناوە. 

 

ئەنجامی 10٪ـی دەنگدان لە ویلایەتی ئیندیانا 

 

دۆناڵد ترەمپ: 57.8٪

 

کامالا هاریس: 40.8٪ 

 

رۆبێرت کەنەدی: 0.7٪ 

 

 

 

لە ژمارەیەک ویلایەتی گرنگ کە یەکلایی دەکەنەوە کێ دەبێتە سەرۆکی ئەمریکا، کاتی دەنگدان درێژکرایەوە. 

 

هۆکاری درێژکردنەوەکە دەگەڕێندرێتەوە بۆ درێژیی نۆرەی دەنگدان لە بەردەم بنکەکان و هەبوونی کێشەی تەکنیکی. 

 

لە پێنسیلڤانیا بڕیاربوو کاژێر 8:00ی ئێوارەی سێشەممە بە کاتی نێوخۆ، واتە 4:00ی بەیانیی ئەمڕۆ بە کاتی هەولێر بنکەکانی دەنگدان دابخرێن، بەڵام لە هەندێ ناوچەی ویلایەتەکە بە یەک کاژێر درێژکرایەوە. 

 

لە ناوچەی ئەتلانتای ویلایەتی جۆرجیاش بە هەمان شێوە بە یەک کاژێر درێژکرایەوە. 

 

لە کارۆلاینای باکوور کاتەکە بە نیو ژکاژێر درێژکرایەوە و تا کاژێر 8:00ی ئێوارە بە کاتی نێوخۆ خەڵک دەتوانن دەنگبدەن.

 

مەسک لەگەڵ ژمارەیەک کەسی دیکەی نزیک لە ترەمپ سەیری ئەنجامی هەڵبژاردن دەکات. 

 

دواتر ترەمپ لەگەڵ ژمارەیەکی زۆر لە لایەنگرانی لە پام بیچ سەیری ئەنجام دەکات.

 

ترەمپ پێشتر لە پام بیچ دەنگی دا. 

 

ئیلۆن مەسک لە دوای یەکەمین هەوڵی شکستخواردووی کوشتنی ترەمپ لە تەممووز، پشتیوانی خۆی بۆ بەربژێرەکە راگەیاند.

 

ئەنجامی جیاکردنەوەی 5٪ی دەنگەکانی ویلایەتی ئیندیانا و 2٪ـی کێنتەکی بڵاوکرایەوە کە پێشانیدەدات ترەمپ بە رێژەیەکی گەورە لە پێشە. 

 

لە ویلایەتی ئیندیانا، دۆناڵد ترەمپ 71.1٪ و کامالا هاریس 27.4٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە. 

 

لە کێنتەکی، ترەمپ 66.2٪ و هاریس 32.7٪ی بەدەستهێناوە.

 

ئەو دوو ویلایەتە زۆرینە کۆمارین، واتە پارتەکەی ترەمپ لە زۆرینەی هەڵبژاردنەکاندا بردوویەتییەوە. 

ئەنجامەکان بەخێرایی زۆر دەگۆڕێن.

 

 

 

ئەنجامی بەرایی لە ویلایەتی کێنتەکی

دۆناڵد ترەمپ: 65٪

کامالا هاریس: 33.3٪

 

ئەنجامی بەرایی لە ویلایەتی ئیندیانا

 

دۆناڵد ترەمپ: 70.5٪

کامالا هاریس: 26.3 

 

 

 

 

 

 

هێشتا سندووقەکانی دەنگدان دانەخراون و دۆناڵد ترەمپ دەڵێت لە شاری فیلادێلفیای ویلایەتی پێنسلڤانیا باس لە ساختەکاری دەکرێت و هێزی ئەمنی دەستوەردان دەکات. 

 

هاوکات، پۆلیسی شارەکە رەتیدەکاتەوە و رایدەگەیێنێت لە هیچ کێشەیەکی لەو جۆرە ئاگادار نەکراونەتەوە و دەڵێت ئەوان نازانین ترەمپ باسی چی دەکات و هیچ کێشەیەکی لەو جۆرە رووینەداوە پێویست بکات پۆلیس دەستوەردان بکات. 

 

 

 

 

کریستین ئێمهۆف، هاوژینی پێشووی دەگ ئێمهۆف کە ئێستا هاوژینی کامالا هاریسە، دەنگی بە هاریس دا. کریستین ڤیدیۆیەکی خۆی لەکاتی دەنگدان بڵاوکردەوە و لەسەری نووسی: "کاتێک بینیم خەڵک ڤیدیۆی خۆیان بڵاودەکەنەوە و دەنگ بە هاریس و تیم وۆڵز دەدەن، زۆر کارتی تێکردم."

 

هاوژینی پێشووی دەگ هەروەها نووسی: "دەنگدان بە کچەکانمان، ژنەکانمان و خوشکەکانمان لە ویلایەتە سوور و شینەکان؛ ئێستا کاتیەتی. من بە شانازییەوە دەنگم بە کامالا هاریسی هاوڕێم دا."

 

کریستین ئێمهۆف لە ساڵی 1992 ژیانی هاوژینی لەگەڵ دەگ ئێمهۆف پێکهێنا و لە 2009 جیابوونەوە. دەگ لە ساڵی 2014 ژیانی هاوژینی لەگەڵ کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان پێکهێنا.

 

 

هەڵبژاردنی ئەمریکا بەردەوامە و ملیۆنان دەنگدەر روو لە سندووقەکان دەکەن و بەربژێری خۆیان هەڵدەبژێرن. دەنگدان کاژێر 6:00ـی بەیانی بە کاتی واشنتن دی سی، واتا 2:00ـی دوای نیوەڕۆ بەکاتی هەولێر دەستیپێکرد.

 

بڕیارە دەنگدان 14 کاژێر بخایەنێت و کاژێر 8:00ـی شەو بەکاتی واشنتن، واتا 4:00ـی بەرەبەیانی چوارشەممە بە کاتی هەولێر بوەستێت؛ بەڵام بەهۆی گەورەیی ئەمریکا و بانتایی ویلایەتەکان کاتەکان دەگۆڕێن. سندووقی زۆربەی ویلایەتەکان کاژێر 8:00ـی شەو بەکاتی واشنتن دادەخرێن.

 

- 6:00ـی ئێوارە - واشنتن (2:00 بەرەبەیان - هەولێر): سندووقەکانی هەریەک لە چەند شارێکی ویلایەتی ئیندیانا و کێنتەکی دادەخرێن.

 

- 7:00ـی شەو - واشنتن (3:00 بەرەبەیان - هەولێر): دەنگدان لە هەریەک لە جۆرجیا، کارۆلاینای باشوور، ڤێرمۆنت، ڤێرجینیا، چەند شارێکی فلۆریدا، چەند شارێکی ئیندیانا و بەشێکی نیو هامشەر دەوەستێت.

 

- 7:30ـی شەو - واشنتن (3:30 بەرەبەیان - هەولێر): کارۆلاینای باکوور، ئۆهایۆ و ڤێرجینیای رۆژئاوا.

 

- 8:00ـی شەو - واشنتن (4:00 بەرەبەیان - هەولێر): ئەلەباما، کۆنێکتیکەت، دێلاوێر، بەشێکی فلۆریدا، ئیلینۆی، مەین، مێریلاند، ماساچوسێتس، میسیسیپی، میزوری، نیو جێرسی، ئۆکلاهۆما، پێنسلڤانیا، رۆد ئایلاند، تێنەسی و واشنتن دی سی.

 

- 8:30ـی شەو - واشنتن (4:30 بەرەبەیان - هەولێر): دەنگدان لە ویلایەتی ئارکەنساس دەوەستێت.

 

- 9:00ـی شەو - واشنتن (5:00 بەرەبەیان - هەولێر): بەشێکی ئەریزۆنا، کۆلۆرادۆ، کانساس، لویزیانا، میشیگن، مینیسۆتا، بەشێکی نێبراسکا، نیو مەکسیکۆ، نیو یۆرک، بەشێکی داکۆتای باشوور، بەشێکی تێکساس، ویسکنسن و وایۆمینگ.

 

- 10:00ـی شەو - واشنتن (6:00 بەیانی - هەولێر): ئایۆوا، مۆنتانا، نێڤادا و یوتا.

 

- 11:00ـی شەو - واشنتن (7:00 بەیانی - هەولێر): کالیفۆرنیا، هاوایی، ئایداهۆ، ئۆریگن و ویلایەتی واشنتن. 

 

- 1:00ـی بەرەبەیان - واشنتن (10:00 بەیانی - هەولێر): ویلایەتی ئەلاسکا دوایین ویلایەتە دەنگدانی تێدا دەوەستێت.

 

 

ئەم هەڵبژاردنەی ئەمریکا بە گرنگترینی 164 ساڵی رابردوو دادەنرێت؛ لەلایەک بۆ نێوخۆی ئەمریکا و لەلایەکی دیکەشەوە بۆ تەواوی جیهان. کۆشکی سپی ئەو ناوەندەیە کە بڕیارگەلێکی گرنگی جیهانی تێدا دەدرێت و بە واژۆیەکی سەرۆک دەکرێت جەنگ هەڵبگیرسێت یاخود کۆتایی بە جەنگێک بهێندرێت. 

 

 ئێستا شەڕەکە کەوتووەتە نێو خودی کۆشکی سپییەوە، بەڵام شەڕی دەستەویەخە نا، بەڵکو شەڕی بردنەوەی کورسیی دەسەڵات. هەر کەسێک ئەو شەڕە بباتەوە، دەبێتە سەرۆکی پڕهەژموونترین وڵاتی جیهان. 

 

تەواوی راپۆرتەکە لێرە بخوێنەوە

 

 

 

لە کاتێکدا خەڵکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا سەرقاڵی هەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێن و چاوی زۆرینەی جیهان لەسەر ئەمریکایە، لە وڵاتی چینی رکابەریشی، ئەنجام و دەرهاویشتەکانی رۆژەڤی گەرمە. بەشێکی چینییەکان بەلایانەوە گرنگ نییە کێ دەبێتە سەرۆکی ئەمریکا و بەشێکی دیکەشیان بۆچوونی دیکەیان هەیە.

 

شی تیان ژی، خوێندکاری خوێندنی باڵا لە چین دەڵێت، "پێموایە ترەمپ لە هەڵبژاردنەکاندا سەربکەوێت، چونکە پێموایە لە ئەمریکا خەڵکێکی زۆرتر پشتگیریی لێدەکەن، هەروەها سەرۆکێکی بەسۆزە. پێشتریش هەواڵێک هەبوو کە فیشەکێک بەر گوێی کەوت، بەڵام ئەو هاواری دەکرد، بەوەش سەرنجی چینییەکانی بەلای خۆیدا راکێشا، وەکو سەرکردەیەکی بەسۆز خۆی نیشاندا. پێموایە ئەگەر ترەمپ هەڵبژێردرێت، رەنگە کاریگەری و گۆڕانکارییەکی ئەوتۆی لەگەڵ سیاسەتەکانی چین نەبێت. پێموایە هیچ باشتر یان خراپتر نابێت. ئەوەندەی تێبگەم، ئەو کاریگەریی زۆری نابێت."

 

لە سەردەمی ترەمپ پێناسەی گومرگی لەسەر کاڵاکانی چین سەپێندرا و بایدن بەردەوامیی پێدا؛ باجی سەر ئۆتۆمبێلی کارەبایی چینیش تاوەکو رێژەی 100% زیادی کردووە.

 

ئێستا شەڕی سەرەکیی ئەم دوو وڵاتە لەسەر کۆنترۆڵی بازاڕی چیپە؛ ئەو ئامێرە بچووکە بەکارخەرانەی لە پیشەسازیی مۆبایلێکی سادەوە بگرە تاوەکو تانک و فڕۆکە تێیاندا بەکاردەهێندرێت.

 

ئەو پرسە وایکردووە کە بۆ چینییەکان، کێ سەرۆک بێت لە ئەمریکا، جیاوازییەک لە سیاسەتی ئابوورییان ناکات.

 

کاترین گوانگ، ستافی کۆمپانیایەکی چینی دەڵێت، "بۆم گرنگ نییە، چونکە ئەمە کاروباری خۆیانە لە ئەمریکا و هیچ پەیوەندییەکی بە چینەوە نییە. پێموانییە کاریگەرییەکی بەرچاو هەبێت لە سیاسەتەکانیان بەرامبەر بە چین، چ هاریس سەربکەوێت یان ترەمپ، کاریگەرییەکانیان هاوشێوەی یەکە."

 

بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هەندێک لە چینییەکان پێیانوایە بە هاتنەوەی ترەمپ بۆ دەسەڵات، فۆکەسی سەربازیی ئەمریکا بۆ بابەتە بازرگانی و داراییەکان دەگۆڕدرێت.

 

وانگ جینگ، ستافی خانەنشینکراو پێیوایە ترەمپ سەردەکەوێت، "ئەگەر سەرکەوت لانیکەم شەڕی نوێ نابێت. ئەگەر سەرکەوت، سەرەتا ئۆکراینا ئارام دەبێتەوە، شەڕیش نامێنێت. لە وڵاتانی دیکەش شەڕ دەستپێناکات؛ چونکە سەرنجی سەرەکیی ترەمپ لەسەر شەڕە بازرگانییەکان و ئابوورییە."

 

سەرەڕای ناکۆکی و رکابەریی تووندی ئەو دوو وڵاتە زلهێزە، ئاڵوگۆڕی بازرگانیی ئەمریکا و چین لە ساڵی 2023 گەیشتە 285 ملیار دۆلار، ئەمریکا بە بەهای 153 ملیار و 800 ملیۆن دۆلار کاڵای هەناردەی چین کردووە.

 

 

بەربژێری کۆمارییەکان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا دوای دەنگدان لە ویلایەتی فلۆریدا بە رۆژنامەڤانانی گوت، ئەگەر هەڵبژاردنێکی دادپەروەرانە بەڕێوەبچێت، ئامادەیە ئەنجامەکەی پەسند بکات.

 

دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا ئاماژەی بەوە کرد، "ئەگەر هەڵبژاردنێک بدۆڕێنم کە دادپەروەرانە بێت، یەکەم کەس دەبم دان بەو هەڵبژاردنەدا بنێم."

 

لە وەڵامی ئەو پرسیارەی کە پێی وایە هەڵبژاردنەکە دادپەروەرانەیە یان نا، ترەمپ گوتی، "پێموایە تاوەکو ئێستا هەڵبژاردنەکە دادپەروەرانەیە."

 

ترەمپ لەبارەی بانگەشەی خۆی و جێگرەکەی قسەی کرد و گوتی، "پێموایە شێوازی بانگەشەی هەڵبژاردنمان بەراورد بە پێشتر، باشترین بانگەشەی هەڵبژاردن بوو."

 

رۆژی شەممە، دامەزراوەی YouGov ئەنجامی راپرسییەکی بڵاوکردەوە و تێیدا دەرکەوتووە، 67%ی ئەمریکییەکان پێیان وایە ئەگەر ترەمپ نەبێتە براوەی هەڵبژاردنەکە، ئەنجامەکەی پەسند ناکات.

 

راپرسییەکە باس لە بۆچوونی دیموکرات و کۆمارییەکان لەوبارەیەوە دەکات و دەڵێت، 82%ی دیموکراتەکان و 55%ی کۆمارییەکان پێیان وایە ترەمپ لەئەگەری شکستهێنانی لە هەڵبژاردنەکە، ئەنجام رەتدەکاتەوە.

 

 

کێ سەرۆکی ئەمریکا بێت، بۆ هەموو جیهان گرنگە؛ بەتایبەت بۆ وڵاتێکی وەکو ئێران کە 45 ساڵە کێشەیان پێکەوە هەیە و ئەمریکا سەرۆکایەتیی کەمپینی گوشارە نێودەوڵەتییەکان دژی ئێران دەکات؛ بەڵام وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت، بۆ تاران گرنگ نییە 47ـەمین سەرۆکی ئەمریکا، دۆناڵد ترەمپ بێت یان کامالا هاریس.

 

ئیسماعیل بەقایی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت، "هەڵبژاردنی ئەمریکا پەیوەندیی بە خەڵکی خودی ئەمریکاوە هەیە. بۆ ئێمە کردەوە گرنگە. ئێمە سەرنجی کردەوەی ئەمریکا دەدەین و لەسەر ئەو بنەمایە هەڵسەنگاندنی بۆ دەکەین، بەڵام رابردووی پەیوەندییەکانی نێوان دوو وڵات و شێوازی هەڵسوکەوتی ئەمریکا لەگەڵ ئێران پێشانی داوە، جیاوازیی زۆر لەنێوان کابینە جیاوازەکاندا نەبووە و کەم تا زۆر، دژایەتیکردنی ئێران لە هەموو کابینەکاندا هەبووە."

 

ئەمە سیاسەتێکی فەرمییە، بەڵام شارەزایانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لە ئێران دەڵێن، سیاسەتی نافەرمیی حکومەتی ئێستای تاران جیاوازە لەوە و هیوادارە بەربژێری دیموکراتەکان دەنگ بهێنێتەوە.

 

ئارام حەسەنزاد، شارەزای پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان دەڵێت، ئەنجامی هەڵبژاردنی ئەمریکا بۆ داهاتووی ئابووری، دۆخی ئەمنی و کاریگەریی ناوچەیی ئێران گرنگیی چارەنووسسازی هەیە. دەشڵێت، ترەمپ ئەگەر دەنگ بهێنێتەوە، دەگەڕێتەوە سەر کەمپینی ئەوپەڕی گوشار دژی ئێران، بەڵام هاریس پردەکانی دیپلۆماسی لەگەڵ ئێران نۆژەن دەکاتەوە.

 

نەریتخوازانی تووندڕۆ کە دژی دانوستاندنن لەگەڵ ئەمریکا، دژی ئەو بۆچوونەن و پێیانوایە دەتوانن بە رووکردنە رۆژهەڵات، گەمارۆکانی رۆژئاوا ناکاریگەر بکەن.

 

رەحیم زارع، ئەندامی لیژنەی پلاندانان و بودجەی پەرلەمانی ئێران دەڵێت، دیموکرات و کۆمارییەکان بۆ دژایەتیی ئێران وەکو یەکترن و هەڵبژاردنی ئەمریکا کاریگەریی لەسەر دۆخی ئابووریی ئێران نابێت. بە گوتەی زارع، زیاتربوونی فرۆشتنی نەوت لەم سێ ساڵەدا کە قورسترین گەمارۆ خراوەتە سەر ئێران، نیشانەی سەرکەوتنی ئەو وڵاتەیە بەسەر گەمارۆکانی ئەمریکادا.

 

ئەمریکا لەدوای هاتنەسەر کاری کۆماری ئیسلامییەوە گەمارۆی خستووەتە سەر ئێران، بەڵام لە 2006ـەوە کە یەکەم پاکێجی گەمارۆ ئابوورییەکانی بەسەر ئەو وڵاتەدا سەپاند، دۆخی ئابووریی وڵاتەکە ساڵ بە ساڵ خراپتر دەبێت.

 

 

ترەمپ و هاریس بە جیدییەوە لە پرسی غەززە و ئاشتی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەڕوانن، تائێستاش چەندینجار لەگەڵ کۆمەڵگەی موسڵمانان و عەرەبی لە میشگن لەسەری کۆبوونەتەوە، دەشیانەوێت بگەنە ئاشتی لە ناوچەکە، بەڵام بۆچوونیان لەسەر رێگەی گەیشتنیان بە ئاشتی جیاوازە. هاریس لەگەڵ ئاگربەست و ترەمپیش لەگەڵ بردنەوەیەکی خێراتری ئیسرائیلە لە شەڕەکە.

 

بە بۆچوونی دیپلۆماتکارێکی پێشووی ئەمریکا، هەرکام لەو دوو بەربژێرە دەربچن، هیچ لە سیاسەتی ئەمریکا بۆ ئیسرائیل ناگۆڕێت، چونکە پشتیوانیکردنی ئیسرائیل پاڵپشتیی هەردوو پارتەکەی هەیە و بەردەوامیش دەبێت.

 

دان مارتینێز، دیپلۆماتکاری پێشووی ئەمریکا دەڵێت، "شتێک دەتوانم پێتی بڵێم، جۆرێک سیاسەتی جێگیرە، سەبارەت بە ئیسرائیل و رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، هەردوو پارتەکە پشتیوانی لە ئیسرائیل دەکەن، پێشبینیی منیش ئەوەیە کە ئەمە بەردەوام دەبێت، بێ گوێدانە ئەنجامی هەڵبژاردنەکە، پێموایە ئیدارەی بایدن زۆر روون بوون لە پشتیوانیی بەردەوامیان بۆ ئیسرائیل، سەرباری هەموو ئەو نیگەرانی و پرسیار و خۆپێشاندانانەی دژی پشتیوانییەکەی دروستبوون، بەڵام ئەوان بەردەوام بوون لە پشتیوانیکردنی ئیسرائیل، ئەمەش شتێکە بەردەوام دەبێت."

 

بەو پێیەی کامالا هاریس، جێگری جۆ بایدنی سەرۆکی ئێستای ئەمریکایە، بەشێک لەو بەرپرسیارێتییەی دەکەوێتە ئەستۆ کە ئەم ئیدارەیە بەرامبەر کێشەی غەززە هەیەتی، هەر ئەمەش وایکردووە هاریس چەندین جار لەگەڵ کۆمەڵگەی موسڵمانی ئەمریکا کۆببێتەوە و بەڵێنی چارەسەرکردنی شەڕی غەززەیان پێبدات.

 

لێکۆڵینڤانێکی سعودییش کە بۆ چەند گفتوگۆیەکی تایبەت بە کاریگەریی هەڵبژاردنی ئەمریکا لە واشنتنە، دەڵێت، "بۆ ئێمەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست گرنگ نییە کام لەو دوو بەربژێرە دەردەچێت، ئێمە ئیدارەیەکمان دەوێت هاوبەشی وڵاتانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بێت و بەدوای ئاشتییەوە بێت، نەک بە تەنیا بەدوای بەرژەوەنییەکانی خۆیەوە."

 

خالید ئەلمەعینە، لێکۆڵینڤانی سعودی ئاماژەی بەوە کرد، "هەر کەسێک بیباتەوە، بە رەچاوکردنی ئەوەی لە رابردوودا روویداوە، گۆڕانێکی گەورە روونادات، چونکە ئێستا هەردووکیان تاقینەکراونەتەوە و هەوڵیان لەگەڵ نەدراوە، بەتایبەتییش هاریس. ئەوەی ئێمەش چاوەڕێی دەکەین ئەوان ئەنجامی بدەن، هەردوو بەربژێرەکە بیکەن، جا هەرکامیان بێت، ئەوەیە کە پێویستە سیاسەتێکی کۆکراوەیان لەسەر رۆژهەڵاتی نێوەڕاست هەبێت، زیاتر سەرنجیان لەسەر پێشخستنەکان بێت، نەک ناکۆکییەکان، هەموو هەوڵێکیان بدەن تاوەکو ئەمریکا هاوبەشێک بێت و بەشێک بێت لە ئاشتی و پێشکەوتن، نەک بریکارێکی بیانی بێت و بەدوای بەرژەوەندییەکانی خۆیەوە بێت."

 

ژمارەی موسڵمانانی ئەمریکا، نزیکەی 1.3%ی کۆی دانیشتووانی ئەمریکا دەبن، بەڵام بەشێکی زۆری ئەو موسڵمانانە کەوتوونەتە ئەو ویلایەتانەی بە ویلایەتی یەکلاکەرەوە ناسراون، لەنێویاندا میشیگن و پەنسلڤانیا، هەر ئەمەش وایکردووە پرسی غەززە و ئاشتیی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، پرسێکی گرنگی ئەم هەڵبژاردنە بێت و هەردوو بەربژێرەکە بە بایەخەوە قسەی لەسەر بکەن.

 

 

کاریگەریى هەڵبژاردنى سەرۆکایەتیى ئەمریکا لە بەغداش رەنگی داوەتەوە، هاووڵاتییان بەسەر دوو بەربژێرە رکابەرەکەدا دابەش بوون؛ بەشێکیان پێشبینیی سەرکەوتنی ترەمپ و بەشێکیش پێشبینیی سەرکەوتنی هاریس دەکەن.

 

قەیس نەجم، دانیشتووى بەغدا دەڵێت، "ئێمە وەکو هاووڵاتییانى عێراق بە شێوەیەکى بەهێز چاودێریى ئەم هەڵبژاردنە دەکەین، هەڵوەستە لەوە دەکەین کە کێ دەیباتەوە، هەمیشە ترس و دڵەڕاوکێمان هەیە، ئەگەر هاریس دەربچێت، لەسەر هەمان رێچکەى سەرۆکى ئێستاى ئەمریکا دەڕوات، چونکە تەواوکارى هەمان رێچکەیە؛ بەڵام ئەگەر ترەمپ دەربچێت، کەسێکە کە زۆر جار قسەى راستى نییە، ئەگەر هەیە هەڵسوکەوتێکى شێتانەى هەبێت کە جیهان بەرەو جەنگێک ببات کە لەوەى ئێستاى بەهێزتر بێت."

 

6ى تشرینی دووەم دواى راگەیاندنى ئەنجامى بەرایی، عێراقییەکان دەزانن مامەڵە لەگەڵ کێ دەکەن وەکو سەرۆکى ئەمریکا.

 

ئەنوەر موسەوى، دانیشتووى بەغدا ئاماژە بەوە دەکات، "ئەگەر ترەمپ بیباتەوە، پێموایە بەگوێرەى سیاسەتەکانى، ئەگەر هەیە بەبێ سازشکردنى ئەمریکا، کار لەسەر راگرتنى جەنگ بکات، ئەگەر هەیە جەنگ لە رۆژهەڵاخى نێوەڕاست بوەستێت و مامەڵەیەکى ھێورتر لەوەى ئێستا بکرێت."

 

ناردنى دۆلار بۆ هاووڵاتییان و بوونى سەربازانى ئەمریکا لە عێراق بۆ حکومەتەکەیان پرسی سەرەکی دەبێت لە مامەڵەى ئیدارەى نوێى واشنتن.

 

ئەگەر دۆناڵد ترەمپ ببێتە 47ـەمین سەرۆکى وڵاتەکەى، چارەنووسى هێزەکانى ئەمریکا لە عێراق بۆ بەغدا روون نابێت.

 

پاتریک مارا، سەرۆکی پارتی کۆمارییەکان لە واشنتن بە رووداوی گوت، "ئەوە بابەتێکى سەربازییە و بە بڕواى من ترەمپ کار لەسەر ئەوە دەکات، هەرچەندە فەرماندەی هێزە چەکدارەکان دەبێت، بەڵام ئەو راوێژکاری هەیە و هەنگاوێک دەنێت بۆئەوەی هەرچی پێویست بێت لە بەرژەوەندیی ئەمریکا و هاوپەیمانەکەی بێت ئەنجامی بدات. لەوانەیە لە هەندێک شوێن ئەگەر پێویست بێت، هێز بکشێنێتەوە، بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەو کشانەوەیەی لە ئەفغانستان روویدا، لەبەرچاو دەگیرێت."

 

21 ساڵ بەسەر گۆڕینى سیستمى حوکمڕانى لە عێراق تێپەڕیوە، بەڵام هێشتا پارەى شادەمارى ئابووریى عێراق، کە نەوتە، لەژێر هەژموونى ئەمریکادایە.

 

 

دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ هاوژینەکەیدا لە فلۆریدا چووە سەر سندووقەکانی دەنگدان و رایگەیاند، زۆر متمانەی هەیە بەوەی کە جارێکی دیکە کۆشکی سپی دەبەنەوە. هەروەها گوتی، باوەڕی وایە کامپەینێکی هەڵبژاردنی زۆر باشی بەرامبەر کامالا هاریسی دیموکرات کردووە.

 

دوایین راپرسییەکان دەریدەخەن، کێبڕکێی ترەمپ و هاریس زۆر نزیکە و زۆر گەرمە.

 

هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا هەموو چوار ساڵ جارێک لە یەکەم سێشەممەی مانگی تشرینی دووەم بەڕێوەدەچێت. پرسیارەکە ئەوەیە، کەی و بۆچی ئەم رۆژە هەڵبژێردراوە؟

 

دەنگدانی سەرۆکایەتیی ئەمریکا تاوەکو ساڵی 1844 لە سەرەتای تشرینی دووەم تاوەکو سەرەتای کانوونی دووەم بەڕێوەدەچوو، واتە مانگێکی دەخایاند.

 

دواتر سیستمەکە دووچاری رەخنەیەکی زۆر بووەوە و پێیان وابوو ئەگەر بەربژێرێک لە ناوچەیەک دەنگێکی زۆر یان کەم بهێنێت، دەکرێت کاریگەری لەسەر دەنگدەران دروست بکات و بەربژێرەکەش زەرەر یان قازانجێکی زۆر دەکات.

 

لە ساڵی 1845 کۆنگرێسی ئەمریکا یاسایەکی دەرکرد و جەختی لەسەر ئەوە دەکردەوە، دەبێت تەواوی ویلایەتەکان لە یەک رۆژدا دەنگ بدەن و یەکەم سێشەممەی مانگی تشرینی دووەمی وەکو رۆژی دەنگدانەکە دیاریکرد.

 

بۆچی یەکەم سێشەمەی تشرینی دووەم؟

 

لەو کاتەدا زۆرینەی کۆمەڵگەی ئەمریکی جووتیار بوون؛ بۆیە سەرەتای تشرینی دووەم کاتێکی باش بوو بۆ جووتیارەکان، چونکە وەرزی دروێنە تەواو بووە و جووتیارەکانیش کاتیان هەیە.

 

زۆرینەی دانیشتووانی ئەمریکا کریستیان بوون. رۆژی یەکشەممە رۆژێکی پیرۆزە لای ئەوان و لەو رۆژەدا سەردانی پەرستگا دەکەن و خەریکی پەرستش دەبن. جووتیارەکان لە رۆژانی چوارشەممەیشدا بەرهەمی خۆیان دەبردە بازاڕ؛ بۆیە ئەو دوو رۆژەیان دیاری نەکرد.

 

دەبووایە گوندنشینەکان دەیان کیلۆمەتر ببڕن و رۆژێک بۆ گەشتەکەیان تەرخان بکەن تاوەکو دەنگ بدەن. رۆژانی یەکشەممە و چوارشەممە نەیاندەتوانی گەشت بکەن؛ بۆیە رۆژی دووشەممە و پێنجشەممەش دیاری نەکران. 

 

یەکێکی دیکە لە هۆکارەکانی دیاریکردنی یەکەم سێشەممەی مانگی تشرینی دووەم ئەوە بوو رۆژەکە ناکەوێتە پێش سەری مانگ، بەوەش ئەو کەسانەی کرێکار بوون، کرێی کاریان وەرگرتووە، بەوەش چاوەڕێ دەکرا ژمارەیەکی زیاتری خەڵک بەشداری لە دەنگدان بکەن.

 

 

دوایین راپرسییەکان دەریدەخەن کە دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان زۆربەی خاڵەکانی ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان لە بەرژەوەندی خۆی یەکلایی دەکاتەوە. ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان حەوت ویلایەتن و براوەیان دەبێتە 47ـەمین سەرۆکی ئەمریکا.

 

ئەمڕۆ لە ئەمریکا هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی بەڕێوەدەچێت و دوایین راپرسییش کە کۆکراوەی کۆمەڵێک راپرسیی متمانەپێکراوی نێو ئەمریکایە دەریدەخات، ترەمپ لە 7 ویلایەتی خۆڵەمێشییەکان، دەنگی پێنجیان لە بەرژەوەندیی خۆی یەکلایی دەکاتەوە.

 

 

لە ئەمریکا 50 ویلایەت هەن؛ هەر ویلایەتێک کۆمەڵێک کەس لەخۆدەگرن کە پێیان دەگوترێت کۆمەڵەی هەڵبژاردن (electoral college) و بۆ ئاسان تێگەیشتن ئێمە (خاڵ) بەکاردەهێنین.

 

بەگوێرەی ژمارەی دانیشتووانی هەر ویلایەتێک، خاڵ دادەنرێت. هەموو ویلایەتەکانی ئەمریکا 538 خاڵیان هەیە. بۆ نموونە، کالیفۆرنیا 54 خاڵی هەیە و زۆرترینە، ئەوەش لەبەرئەوەی ژمارەی دانیشتووانی زۆرترینە و 38 ملیۆن و 970 هەزار کەس لەو ویلایەتە دەژین.

 

ویلایەتی وایۆمینگ تەنیا 3 خاڵی هەیە، چونکە دانیشتووانەکەی 580 هەزار و 202 کەسە.

 

بۆ نموونە، دۆناڵد ترەمپ لە ویلایەتی کالیفۆڕنیا 5 ملیۆن دەنگ دەهێنێت و کامالا هاریس 5 ملیۆن و 1 دەنگ دەهێنێت. لەو کاتەدا کامالا هاریس سەرجەم 54 خاڵەکە دەباتەوە و دۆناڵد ترەمپیش هیچ دەنگێک نابات. ئەمەش درووشمی هەڵبژاردنی ئەمریکایە کە دەڵێت، "براوە هەموو خاڵەکان دەباتەوە."

 

بەگوێرەی راپرسییەکان، لە ویلایەتە یەکلاییبووەکان ترەمپ 219 خاڵ و هاریسیش 211 خاڵی مسۆگەر کردووە و لە بەشێکی ئەو ویلایەتانە تەنانەت بانگەشەی هەڵبژاردنیش نەبوو.

 

هەموو شەڕەکە لە ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان کە 97 خاڵیان هەیە.

 

ترەمپ پێویستە 51 خاڵی دیکە بەدەستبهێنێت و هاریسیش 59 خاڵ، ئینجا گرنگ نییە لە کام ویلایەت بۆئەوەی هەر کامێکیان ببێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا.

 

ئەگەر ترەمپ 270 خاڵ و هاریس 269 خاڵ بەدەستبهێنێت، ئەوا هەر ترەمپ دەبێتە سەرۆکی ئەمریکا؛ پێچەوانەکەیشی راستە.

 

ویلایەتە خۆڵەمێشییەکان بریتین لە ئەریزۆنا، نیڤادا، ویسکۆنسن، میشیگن، پێنسلڤانیا، کارۆلاینای باکوور و جۆرجیا.

 

ئەریزۆنا 11 خاڵ، نیڤادا 6 خاڵ، ویسکۆنسن 10 خاڵ، میشیگن 15 خاڵ، پێنسلڤانیا 19 خاڵ، کارۆلاینای باکوور 16 خاڵ و جۆرجیا 16 خاڵیان لەسەرە؛ واتە ئەو ویلایەتانە پێکەوە 97 خاڵیان هەیە.

 

بەگوێرەی راپرسییەکان، ترەمپ لە هەریەکە لە ویلایەتەکانی ئاریزۆنا، نیڤادا، پێنسلڤانیا، کارۆلاینای باکوور و جۆرجیا براوە دەبێت. ئەگەر ئەوە رووبدات، 68 خاڵ لەو ویلایەتە خۆڵەمێشییانە  بەدەستدەهێنێت، بەوەش ترەمپ دەبێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا.

 

بەگوێرەی راپرسییەکان، هاریس لە ویسکۆنسن و میشیگن براوە دەبێت کە پێکەوە 25 خاڵیان هەیە، بەڵام ئەوە بەس نییە بۆئەوەی ببێتە سەرۆکی ئەمریکا.

 

پێنسلڤانیا بە گرنگترین ویلایەتی خۆڵەمێشییەکان دادەنرێت. ترەمپ لە هەڵبژاردنی 2016 بە جیاوازیی 1 خاڵ ویلایەتەکەی بردەوە، بەڵام بە هەمان خاڵ لە هەڵبژاردنی 2020 ویلایەتەکەی دۆڕاند.

 

کارۆلاینانی باکوور لە هەڵبژاردنی 2008ـەوە دەنگی بە بەربژێری دیموکراتەکان نەداوە.

 

 

دوایین راپرسی لە ئەریزۆنا: ترەمپ 49.1%ی دەنگەکان؛ هاریس 47.7%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە نیڤادا: ترەمپ 48.2%ی دەنگەکان؛ هاریس 47.6%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە ویسکۆنسن: ترەمپ 48.2%ی دەنگەکان؛ هاریس 48.6%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە میشیگن: ترەمپ 47.8%ی دەنگەکان؛ هاریس 48.3%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە پێنسلڤانیا: ترەمپ 48.5%ی دەنگەکان؛ هاریس 48.1%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە کارۆلاینای باکوور: ترەمپ 48.7%ی دەنگەکان؛ هاریس 47.5%ی دەنگەکان

دوایین راپرسی لە جۆرجیا: ترەمپ 49.7%ی دەنگەکان؛ هاریس 47.8%ی دەنگەکان

 

 

ئەمریکییەکان لەسەر سندووقەکانی دەنگدانن، ئەمە بیرهێنانەوەیەکە لەسەر ئەوەی سەرۆکی ئەمریکا چۆن هەڵدەبژێردرێت.

 

هەڵبژاردنی ئەمریکا هەموو چوار ساڵ جارێک بەڕێوەدەچێت، ئەمە خولی 60ـەمە و تێیدا 47ـەم سەرۆکی ئەمریکا هەڵدەبژێردرێت. یەکەم هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا لە ساڵی 1788 بەڕێوەچوو، تێیدا جۆرج واشنتن وەکو یەکەم سەرۆکی ئەمریکا هەڵبژێردرا.

 

هەموو هەڵبژاردنێک لە یەکەم سێشەممەی مانگی 11 دا دەکرێت، بۆ ئەم ساڵ بەروارەکەی کەوتە 05-11-2024. بە گشتی دوو جۆرە دەنگدان هەیە لە ئەمریکا، پێشوەختە و ئاسایی. 

 

دەنگدانی پێشوەختە لە 20-09-2024 دەستیپێکرد و تاوەکو ئێستا نزیکەی 80 ملیۆن کەس دەنگیانداوە. لەوانەش، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا و کامالا هاریس، جێگری سەرۆک و بەربژێری دیموکراتەکان.

 

 

رکابەریی گەرم لە نێوان دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکان (پارتی سوور) و کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان (پارتی شین)ـە.

 

لە ئەمریکا 50 ویلایەت هەن، هەر ویلایەتێک کۆمەڵێک کەس لەخۆ دەگرن کە پێیان دەگوترێت کۆمەڵەی هەڵبژاردن (electoral college)، بۆ ئاسان تێگەیشتن ئێمە (خاڵ) بەکار دەهێنین. 

 

بەگوێرەی ژمارەی دانیشتووانی هەر ویلایەتێک، خاڵ دادەنرێت. هەموو ویلایەتەکانی ئەمریکا 538 خاڵیان هەیە. بۆ نموونە، کالیفۆرنیا 54 خاڵی هەیە و زۆرترینە ئەمەش لەبەرئەوەی 38 ملیۆن و 970 هەزار کەس لەو ویلایەتە دەژین. ئەمەش واتا بەهای هەر ئەندامێکی کۆمەڵەی هەڵبژاردن 721 هەزار و 666 کەسە.

 

ویلایەتی وایۆمینگ تەنیا سێ خاڵی هەیە، دانێشتووانەکەی 580 هەزار و 202 کەسن. 

 

بۆ نموونە، دۆناڵد ترەمپ لە ویلایەتی کالیفۆرنیا 5 ملیۆن دەنگ دەهێنێت، کامالا هاریس 5 ملیۆن و 1 دەنگ دەهێنێت، لەو حاڵەتە کامالا هاریس هەر 54 خاڵەکە دەباتەوە و دۆناڵد ترەمپیش 0 خاڵ بەدەستدەهێنێت. ئەمەش درووشمی هەڵبژاردنی ئەمریکایە کە دەڵێت: "براوە هەموو خاڵەکان دەبات The winner takes all."

 

ئەی هەر بەربژێرێک 270 خاڵی پێویستە بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی چوار ساڵی داهاتووی ئەمریکا.

 

بەگوێرەی راپرسییەکان، ئێستا ترەمپ 219 خاڵ و هاریسیش 211 خاڵی مسۆگەر کردووە. هەموو شەڕەکە لە ویلایەتە یەکلانەبووەوەکانە کە 108 خاڵیان لەسەرە. 

 

کەواتە ترەمپ پێویستە 51 خاڵی دیکە بەدەستبهێنێت و هاریسیش 59 خاڵ، ئینجا گرنگ نییە لە کام ویلایەت، بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا، بەڵام بە ئەگەرێکی زۆر یەکلاکردنەوەی ئەو 51 خاڵ و 59 خاڵە لە ویلایەتە یەکلانەبووەوەکان دەبێت.

 

ئەگەر تەنانەت ترەمپ 270 خاڵ و هاریس 269 خاڵ بەدەستبهێنێت؛ ئەوا هەر ترەمپ دەبێتە سەرۆکی ئەمریکا.

 

 

 

بەربژێری کۆمارییەکان بۆ جێگری سەرۆکی ئەمریکا لە وێستگەیەکی دەنگدانی شاری سێنسیناتی ویلایەتی ئۆهایۆ دەنگیدا و دەڵێت، "پلانی ترەمپ بۆ خۆشگوزەرانیی خەڵکە."

 

رۆژی سێشەممە 5ی تشرینی دووەمی 2024 جەیمس دەیڤد ڤانس، بەربژێری کۆمارییەکان بۆ جێگری سەرۆکی ئەمریکا لەبەردەم ئەو وێستگەی دەنگی لێدا گوتی، "دەنگم بە دۆناڵد ترەمپ و خۆم دا؛ هەروەها دەنگمان بە برێنت مەورینۆ بۆ بوونە ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەران دا."

 

ڤانس پەیامێکی ئاراستەی دەنگدەران کرد و گوتی، "ئەگەر لەگەڵ سیاسەتەکانی دۆناڵد ترەمپدان و پێتانوایە تاکە بەربژێرە بۆ پاراستنی ئاشتی، دەنگ بە دۆناڵد ترەمپ بدەن. هیوادارم خەڵکی ئێرە و تەواوی ویلایەتی ئۆهایۆ باشترین کەس هەڵبژێرن. پێموایە خەڵک بە باشترین شێوە بڕیار لەسەر داهاتوویان دەدەن. هیوادارم هەمووان لە بەرژەوەندیی من و ترەمپ دەنگ بدەن."

 

ئەمڕۆ دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەمریکا بەڕێوەدەچێت و زیاتر لە 160 ملیۆن کەس ناوی خۆیان تۆمار کردووە. 

 

ڤانس لە گوتەکانیدا ئاماژەی بەوەش کرد، "پێش هەموو شتێک، پەیامی ئێمە ئەوەیە، براوە دەبین. ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە خۆشگوزەرانی و باشترکردنی ژیانی خەڵکە." جەختی لەوەش کردەوە، "پلانی ترەمپ بۆ خۆشگوزەرانی، ئاشتی و ژیانێکی باشترە بۆ هاووڵاتییانی ئەمریکا. تەنانەت ئەگەر دەنگیشمان پێنەدەن، هێشتا هەر خۆشم دەوێن. ئەگەر منیش ببمە جێگری سەرۆکی ئەمریکا بۆ چوار ساڵی داهاتوو، کاری باشتر لە بەرژەوەندیی ئێوە دەکەم."

 

جگە لە هەڵبژاردنی سەرۆک، هەر ئەمڕۆ 435 ئەندامەکەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی وڵاتەکەش هەڵدەبژێردرێن.

 

هەروەها لە کۆی 100 ئەندامی ئەنجوومەنی پیران، 34یان هەڵدەبژێردرێن. 11 ویلایەتیش حاکمی نوێ هەڵدەبژێرن. هەروەها 78%ی ئەندامانی ئەنجوومەنی نوێنەران و پیرانی ویلایەتەکانیش هەڵدەبژێردرێن، کە بە پەرلەمانی ویلایەتەکان دادەنرێن.

 

 

سەرۆکی پارتی کۆمارییەکان لە واشنتن دەڵێت، ئەگەری سەرکەوتنی ترەمپ و کۆمارییەکان زۆر بەهێزە و گرنگترین هۆکاریش کە وادەکات کۆمارییەکان سەربکەون، پرسی ئابووری و ئاشتیی ئەمریکایە. لەبارەی سیاسەتی ترەمپ لەگەڵ هاوپەیمانانی، بەتایبەت کوردەکان، گوتی، "هاوپەیمانی لەگەڵ هاوبەشەکانی بە نزیکی دەهێڵێتەوە."

 

رۆژی سێشەممە 05-11-2024 پاتریک مارا، سەرۆکی پارتی کۆمارییەکان لە واشنتن لە بەرنامەی نووڕۆژی تۆڕی میدیایی رووداو قسەی کرد.

 

لە وەڵامی پرسیاری رووداو لەبارەی ئەگەری سەرکەوتنی ترەمپ و کۆمارییەکان پاتریک مارا گوتی، "پێموایە ئەگەری سەرکەوتنی ترەمپ و کۆمارییەکان زۆر بەهێزە. ئەوە روونە کە کۆمارییەکان و دیموکراتەکانیش دەزانن ئەنجوومەنی پیران ئێستا لەدەست دیموکراتەکەنە و دەکەوێتە دەستی کۆمارییەکان."

 

سەبارەت بە هۆکارەکانی دەنگدان بە کۆمارییەکان مارا باسی لەوە کرد، "بەر لە هەموو شتێک سەیر بکەن لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا چی روویداوە، ئەمریکییەکان پارەی زیاتر لە گیرفانیان دەردەهێنن بۆئەوەی شمەک و کەلوپەلی سەرەکی بکڕن. گاز و بەنزین گران بووە، هەروەها هەڵاوسان زۆر بەرز بووەتەوە. ئێستا چەند جەنگێک روودەدەن، بۆیە ئابووری و ئاشتی دوو گرنگترین هۆکارن بۆئەوەی دەنگدەران دەنگ بە کۆمارییەکان بدەن."

 

دەربارەی سیاسەتی دەرەوەی ترەمپ لەکاتی سەرۆکایەتی، سەرۆکی پارتی کۆمارییەکان لە واشنتن دەڵێت، "ترەمپ هەمیشە گوتوویەتی کە نایەوێت وڵاتەکەی بچێتە نێو هیچ شەڕێکەوە و ئەمریکا لەپێش هەموو شتێکەوەیە؛ بەڵام بێگومان لەگەڵ هاوپەیمانانی رێگری لە دروستبوونی ئەو شەڕانە دەکات."

 

لە وەڵامی ئەوەی ئایا ئەگەر ترەمپ ببێتەوە بە سەرۆک، هێزەکانی ئەمریکا لە رۆژئاوای کوردستان دەکشێنێتەوە؟ مارا گوتی، "قورسە ئێستا شتیک بڵێم، جۆرە کشانەوەیەک دەبێت، بەڵام پێموانییە هەموو هێزەکە لەوێ بکشێتەوە، چونکە نابێت بارودۆخێک دروستبکەیت کەسە خراپەکان بێن و شوێنەکە پڕبکەنەوە، بۆیە پێموانییە کشانەوەیەکی تەواو هەبێت، پێموایە بەشێک لە هێزەکە لە ناوچەکە دەمێننەوە."

 

پاتریک مارا دەربارەی روانگەی کۆمارییەکان لەبارەی پەیوەندیی نێوان هەولێر و بەغدا گوتی، "هەرچی هاوڕێ و هاوپەیمانی باشی ئەمریکان، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا دەمێننەوە."

 

 

 

پاتریک مارا: پێموایە ئەگەرێکی زۆر بەهێزە، روونە کە کۆمارییەکان و دیموکراتەکانیش دەزانن ئەنجوومەنی پیران کە ئێستا لەدەست دیموکراتەکەنە، ئەوەش دەکەوێتە دەستی کۆمارییەکان. سەبارەت بە بابەتی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، زۆر زۆر نزیکن لە یەکدی، بەڵام ئێمە لە دۆخێکداین کە دەتوانم بڵێم سەرۆک ترەمپ بەگوێرەی پێشبینییەکان و بەگوێرەی ئەو ژمارانەی هەن، دەبینین زۆر زیاترن لەو ژمارانەی لە 2020 هەبوون و لەو ژمارانەی لە هەڵبژاردنی 2016دا هەبوون. سەرباری ئەمە، لە ساڵی 2020 ئەو دەنگدانە پێشوەختەی هەبوو چ ئەوانەی خۆیان دەچوون دەنگیان دەدا یان بە پۆستە دەنگەکانیان دەنارد، ئەوە ئێستا گۆڕاوە و دەبینین خەڵکێکی زۆر لە ویلایەتە یەکلانەبووەوەکان کە 7 دانەن، پێموایە ترەمپ پێش هاریس دەکەوێت.

 

 

پاتریک مارا: بەر لە هەموو شتێک سەیر بکەن لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا چی روویداوە؟ ئەمریکییەکان پارەی زیاتر لە گیرفانیان دەردەهێنن بۆئەوەی شمەک و کەلوپەلی سەرەکی بکڕن. گاز و بەنزین گران بووە. پارەی زیاتر دەدەن بۆ ئاو و کارەبا و هەڵاوسان زۆر زیاتر بووە و کێشەی زۆر گەورەی دروستکردووە، ئەمە هەمووی خەتای ئیدارەی جۆ بایدنە؛ ئەمە یەکەم. دووەم، لە دەسەڵاتی ئیدارەی بایدن تێکەڵی چەند شەڕێک بووین، بەڵام کاتێک ترەمپ سەرۆک بوو، ئەمریکای لە شەڕەکان دەردەهێنا. ئێستا لەنێو چەند شەڕێکداین و لەسەر ئاستی جیهان چەند شەڕێک روویانداوە؛ بۆیە ئابووری و ئاشتی دوو هۆکاری سەرەکین.

 

 

پاتریک مارا: سەرۆک ترەمپ جیاوازە لەو کۆمارییانەی سەرۆکی ئەمریکا بوون، بۆ نموونە ئەگەر سەیری دیک چینی بکەیت، کە پشتگیری لە کامالا هاریس کرد و خۆیشی کۆماری بوو، ئەوانە هەر ئەوە بوون کە تیکەڵی شەڕ بوون. شەڕی عێراق و شەڕی دیکەش، وەکو ئەفغانستان. بەڵام ترەمپ هەمیشە گوتوویەتی، نایەوێت ئەمریکا بچێتە نێو هیچ شەڕێکەوە، ئەو گوتوویەتی، ئەمریکا لەپێش هەموو شتێکە؛ بەڵام لەگەڵ هاوپەیمانەکان بۆ رێگردیکردنی لەو شەڕانە کار دەکات.

 

 

پاتریک مارا: پێموایە ئەو کاتەی لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەکاندا قسەی کرد لەسەر ئەو شتانەی پەیوەندیی بە سیاسەتی دەرەوە هەیە، هەندێک قسە دەکات راستە لەسەری کەوتووە لەو چوارچێوەیەدا، بەڵام هەمووان دەزانن لە راستیدا ئەو کارانە ناکات، کە لەو هەڵمەتانە هەندێک جار میدیای ئەمریکی باسی دەکەن، دەزانن کە میدیای ئەمریکی لە دژی ترەمپ وەستاونەتەوە، بەڵام ئەو ئەو کارانە ناکات.

 

 

پاتریک مارا: سەیرکە! لە ناوچەکە تەماشا دەکەین هاوڕێ و هاوپەیمانەکانمان کێن؟ ئەوە پێوەرە سەرەکییەکەیە بۆ سیاسەتی دەرەوە ئەگەر ترەمپ بووەوە بە سەرۆک. ئێستا قورسە بڵیم بابەتەکە چییە، بەڵام ئەوەی ئێستا بۆ ترەمپ گرنگە، رەخساندنی هەلی کار و بابەتی ئابوورییە لەنێو ئەمریکا. هەنگاوی دووەم سیاسەتی دەرەوەیە، بەڵام ئەوە لەبەرچاو دەگرین کە نابێت تێکەڵی هیچ شەڕێک ببین، بەڵام ترەمپ گوتوویەتی، پەیوەندیی لەگەڵ هاوپەیمانەکانی بەهێزتر دەکات. لەڕووی مێژووییەوە ترەمپ هەمیشە کاری لەگەڵ ئەوانە کردووە کە نزیکی بوون و ویستوویەتی پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دیکەش دروست بکات، بینیتان لەگەڵ سەرۆکی کۆریای باکوور چاوپێکەوتنی کرد، ئەو دەیەوێت بەجۆرێکی دیکە ئەم بابەتانە چارەسەر بکات. ئەو هەوڵدەدات لەگەڵ هەموو ئەو سەرکردانەی دژی ئەمریکان، پەیوەندی دروست بکات.

 

 

پاتریک مارا: من ناتوانم لەبری ئەو قسە بکەم کە هێشتا بە سەرۆکی ئەمریکا هەڵنەبژێردراوە، بەڵام دەتوانم بڵێم لە پەیوەندی لەگەڵ هاوپەیمانانی دەرەوەی بەردەوام دەبێت.

 

 

پاتریک مارا: لەم کاتەدا دەزانین سەرۆک ترەمپ ئەو سەرۆکە بوو بڕیاریدا هێزی ئەمریکا لە ئەفغانستان بکشێتەوە، بەڵام کشانەوەکە ئەو نەیکرد، بایدن کردی و بینیمان چ ئاژاوەیەکی نایەوە، خەڵک و سەربازی ئەمریکا بوونە قوربانی و هاوبەشەکانمان لە ئەفغانستان زیانیان بەرکەوت، باشترین کار ئیدارەی ترەمپ بیکات ئەوەیە، چەند راوێژکارێک و هێزێکی بچووک لە عێراق بن و هەر جۆرە کشانەوەیەک لە عێراق دەبێت بە پرۆسەیەک بێت کە کەمترین زیانی لێبکەوێتەوە و بەو خێراییە ناکرێت وەکو ئەوەی لە ئەفغانستان روویدا.

 

 

پاتریک مارا: قورسە ئێستا شتیک بڵێم، جۆرە کشانەوەیەک دەبێت، بەڵام پێموانییە هەموو هێزەکە لەوێ بکشێتەوە، چونکە نابێت بارودۆخێک دروست بکەیت، کەسە خراپەکان بێن و شوێنەکە پڕ بکەنەوە، بۆیە پێموانییە کشانەوەیەکی تەواو هەبێت؛ پێموانییە بەم جۆرە بێت و بەشێک لە هێزەکە لە ناوچەکە دەمێننەوە.

 

 

پاتریک مارا: لەسەر ئەو بابەتە نازانم، لەوانەیە ترەمپیش نەزانێت سیاسەتەکە چۆن دەبێت و دەبێت سەیری بارودۆخی عێراق بکەین.

 

 

پاتریک مارا: هەرچی هاوڕێ و هاوپەیمانی باشی ئەمریکان، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا دەمێنێتەوە. سەرۆک ترەمپ هەمیشە بەرژەوەندیی ئەمریکا لە پێش هەموو شتێک دادەنێت. ئیسرائیل هاوپەیمانی ئەمریکایە و پشتیوانیی ئەمریکا بۆ ئیسرائیل بەردەوام دەبێت.

 

 

پاتریک مارا: گرنگە پەیوەندییەکانمان لەگەڵ هاوپەیمان و هاوڕێکانمان بهێڵینەوە، لەژێر ئیدارەی ترەمپ نابینی سەربازی ئەمریکی زیاتر لە خاکی ناوچەکەدا بێت وەکو پێشتر و، رووداوی کارەساتبار روونادات.

 

 

پاتریک مارا: پێشبینی دەکەم کار بۆ ئەوە بکات، بەڵام دیسانەوە دەڵێم، ئەوە دەبێت بە پرۆسەیەکدا بڕوات، هەرچەندە ئەو فەرماندەی هێزە چەکدارەکانە، بەڵام ئەو راوێژکاری هەیە و هەنگاوێک دەنێت بۆئەوەی هەرچی پێویست بێت لە بەرژەوەندیی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی ئەنجامی بدات. لەوانەیە لە هەندێک شوێن ئەگەر پێویست بێت هێز بکشێنێتەوە، بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەو کشانەوەیەی کە لە ئەفغانستان روویدا لەبەرچاو دەگیڕێت، لەوانەیە جۆرە بوونێكی سەربازی هەبێت یان ئەوەتا پاڵپشتییەکی گەورە بۆ هاوپەیمانان دابینبکرێت تاوەکو بۆشایی نەمانی هێزەکان، پڕبکرێتەوە.

 

 

 

بەگوێرەی دوایین راپرسیش کە چەند کاژێرێک بەر لە دەنگدانەکە کراوە، هاریس بەڕێژەی 1% لەپێش ترەمپە.

 

هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا و ئەگەری گەڕانەوەی ترەمپ بۆ کۆشکی سپی، تاڕادەیەک ناتۆی نیگەران کردووە. سکرتێری گشتیی نوێی ناتۆ سەردانی ئەڵمانیای کرد و لە لێدوانی نێو کۆنفرانسە رۆژنامەڤانییەکەیدا ئاماژەیەک لەسەر ئەو نیگەرانییە هەبوو.

 

ئۆلاف شۆڵتز، راوێژکاری ئەڵمانیا رایگەیاند، "ئامانجی هاوپەیمانیی ئاتلانتیکی روونە؛ بەهێز بین لەبەردەم ئەوەی دەیەوێت هێرشمان بکاتە سەر. ناتۆ بنەمای سەرەکیی ئاسایشی هاوبەشی ئەمبەر و ئەوبەری زەریای ئاتلانتیکە و هەر بەو جۆرەش دەمێنێتەوە."

 

سەبارەت بە هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا مارک رووتە، سکرتێری گشتیی ناتۆ دەڵێت، "هەر کەس براوە بێت، ئێمە مامەڵەی لەگەڵدا دەکەین، لەگەڵ هاریس کار دەکەین و لەگەڵ ترەمپیش کار دەکەین. گرنگ ئەوەیە ناتۆ بە یەکگرتوویی بمێنێتەوە."

 

لە چوار ساڵی سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترەمپ، کێشەی نێوان ئەمریکا و ناتۆ بە زەقی دەرکەوت. ترەمپ ئەو کات داوای لە 30 ئەندامەکەی ناتۆ دەکرد لانیکەم 2%ی کۆی بەرهەمی ناوخۆییان تەرخان بکەن بۆ خەرجیی سەربازی و بەگری؛ بەڵام تاوەکو کانوونی یەکەمی 2019، تەنیا 9 وڵات گەیشتبوونە ئەو رێژەیە.

 

رۆژی 04-12-2019 دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا رایگەیاند، "ویستم ئەوانەی کە لە 2%ی بەرهەمی ناوخۆییان خەرجیی سەربازی دەکەن، بانگهێشتی خوانێك بکەم."

 

لە ساڵی 2019وە تاوەکو ئەم ساڵ ژمارەی ئەو ئەندامانەی ناتۆ بۆ 23 وڵات بەرزبووەتەوە و لەگەڵ بەردەوامبوونی شەڕی ئۆکراینا، پێشبینیی زیادبوونی ژمارەیان دەکرێت. هەرچەندە ترەمپ دواتر داواکارییەکانی لە 2%وە بۆ 3% بەرزکردەوە و هەڕەشەی کشانەوەی لە ناتۆ کرد.

 

پێچەوانەی ئیدارەی بایدن، ترەمپ بانگەشە بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆکراینا دەکات و دەڵێت، ئەگەر ئەو لە کۆشکی سپی بوایە، هیچ شەڕێک رووی نەدەدا.

 

ڤیکتۆر ئۆربان، سەرۆکوەزیرانی هەنگاریا رایگەیاند، "ئاراستەی با لە ئەمریکا وا دەگۆڕێت. دیموکراتەکان دەڕۆن و کۆمارییەکان دێن، دۆناڵد ترەمپ دەبێتەوە بە سەرۆکی ئەمریکا، واتە لایەنگرانی ئاشتی لە رۆژئاوا دەبنە زۆرینە، پێچەوانەی ئەوانەی ئێستا کە زۆرینە لایەنگری شەڕن."

 

کۆی بەرهەمی ناوخۆیی ساڵانەی وڵاتانی ناتۆ زیاتر لە 45 تریلیۆن دۆلارە؛ نزیکەی تریلیۆنێک و 470 ملیار دۆلار بۆ کەرتی سەربازی تەرخان دەکەن؛ لە سەرووی هەموویانەوە بە ریزبەندی: پۆڵەندا سەرووی 4%، ئیستۆنیا و ئەمریکا و لاتڤیا و یۆنان لە 3%ی بودجەیان بۆ خەرجیی سەربازییە.

 

 

وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، "ئێمە زۆر گرنگی بە هەڵبژاردنی ئەمریکا و ئەوە نادەین کێ سەردەکەوێت تاوەکو سیاسەتی ئێمە دیاری بکەن."

 

درەنگی شەوی دووشەممە 4ی تشرینی دووەم عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لەبارەی هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، "سەرکەوتنی هیچ یەکێک لە بەربژێرەکانی سەرۆکایەتیی ئەمریکا هەڵوێست و بۆچوونەکانی ئێمە ناگۆڕێت."

 

وەزیری دەرەوەی ئێران ئاماژەی بەوەش کرد، "هێڵە سەرەکی و ستراتیژییەکانی وڵات ناکەوێتە ژێر کاریگەریی هیچ شتێکەوە، تەنیا لەوانەیە تەکتیکەکان بگۆڕێن یان دوابکەون، ئەوەش هەر ئەو شتەیە رێبەری ئێران باسی کردووە و دەڵێت، بەرپرسانی وڵات لەکاتی پێویست بڕیار بدەن."

 

عێراقچی جەختی لەوە کردەوە کە وڵاتەکەی "هیچ کات سازش لە سەر ئامانج و بنەما سەرەکییەکانی ناکات."

 

ئەو قسانەی وەزیری دەرەوی ئێران لە کاتێکدایە، ئەمڕۆ 5ی تشرینی دووەم هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا بەڕێوەدەچێت. هەریەک لە دۆناڵد ترەمپ و کامالا هاریس کێبڕکێ دەکەن بۆ بەدەستهێنانی کورسیی سەرۆکایەتی.

 

 

لە بنکەی دەنگدانی گوندی دیکسڤڵ نۆچی ویلایەتی هەمشایەری ئەمریکا شەش کەس دەنگیان داوە، سیان لەو دەنگدەرانە دەنگیان بە کامالا هاریس و سیانەکەی دیکەش دەنگیان بە دۆناڵد ترەمپ داوە.

 

تۆم تیلۆتسۆن دەنگدەر و دانیشتووی گوندەکە دەڵێت، "ئەمە گەورەترین پەیامە کە هەمیشە دەمانەوێت بە کۆمەڵگەی جیهانیی بگەیێنین. هەر کەسێک سەیرمان دەکات دەنگ دەدات. هەرچەندە دەنگی ئێمە هەڵبژاردن یەکلایی ناکاتەوە، بەڵام ئەگەر بتوانین هانی خەڵک بدەین دەنگ بدەن و بڵێن، هێی ئەو کوڕانە بە نیوەشەو لە خەو هەستاون تاوەکو دەنگ بدەن، 100%ی دەنگدەران چوون دەنگ بدەن. رەنگە وا لە کەسانێک بکەم لە رۆژدا لە کاتی خۆیان بگرن و دەنگ بدەن."

 

دەنگدانەکە لەو گوندەی ویلایەتەکەی ئەمریکا لەدوای کاژێر 12:00ی شەوی دووشەممە دەستیپێکرد؛ 60 ساڵە یەکەم دەنگ لەو بنکەیە دەدرێت. ئەنجامەکە رەنگدانەوەی ململانێی تووندی نێوان دوو بەربژێرەکەی سەرۆکایەتییە.

 

لێزلی ئۆتن لەو گوندە دەڵێت، "هیچ ئامێرێکی گەورە لێرە نییە، هیچ گوشارێک ناکرێت و لە دەرگەی کەس نادرێت. شەش دەنگدەرن لە رۆژی هەڵبژاردن بە مەبەستی دەنگدان، دەنگ دەدەن."

 

ئەمڕۆ سێشەممە کاژێر 06:00ی بەیانی بە کاتی ئەمریکا و 02:00ی پاشنیوەڕۆ بە کاتی هەولێر دەنگدانی گشتیی ئەمریکا دەستیپێکرد. لە 168 ملیۆن دەنگدەری تۆمارکراو 80 ملیۆنیان لە دەنگدانی پێشوەختە دەنگیان داوە.

 

 

لە پەرستگەیەکی گوندی تولاسەندرەپورەم لە باشووری هیندستان ژمارەیەک هاووڵاتی نوێژ و نزای سەرکەوتن بۆ کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا دەکەن.

 

ئەرولمۆژی، هاووڵاتی دەڵێت، "پێشتر لەم گوندە رێگە نەدەدرا ژنان لە ماڵەکانیان بێنە دەرەوە، ئێستا ژنێکی گوندەکەمان نزیکە لەوەی ببێتە سەرۆکی ئەمریکا. ئەمە خۆشییەکی زۆرە بۆ ئێمە. نازانم چۆن خۆشییەکانم دەربڕم."

 

کامالا هاریسی 60 ساڵ لە دایکێکی هیندی و باوکێکی جامایکیی کۆچبەر لە ئەمریکا لەدایکبووە. باپیرە گەورەی هاریس پێش 100 ساڵ لەو گوندە کە 14 هەزار کیلۆمەتر لە واشنتن دیسییەوە دوورە، لەدایکبووە. 

 

شەقام، دووکان و ناوچەکانی گوندەکەی هیندستان بە وێنەکانی کامالا رازێندراونەتەوە. ناتاراجان، پیاوی ئاینی دەڵێت، "نەوەی یەکێکی ئەم گوندە بەربژێرە بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا. سەرکەوتنی، دڵخۆشمان دەکات."

 

مانیکاندان گانسان، فرۆشیار ئاماژە بەوە دەکات، "سەرکەوتنی ئەو، سەرچاوەیەکی گەورەی دڵخۆشیمان دەبێت. ئەگەر ئاماژە بە سەردانیکردنی گوندەکەشمان بکات، ئەوە دڵخۆشتر دەبین."

 

ئەمڕۆ سێشەممە دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا بەڕێوەدەچێت. 164 ملیۆن کەس ناوی خۆیان تۆمار کردووە و کارتی دەنگدانیان وەرگرتووەتەوە.

 

 

 

تائێستا لە زیاتر لە نیوەی ویلایەتەکان دەنگدان دەستیپێکردووە.

 

🟢 دەنگدان لەسەر مافی لەباربردنی کۆرپەلە لە 10 ویلایەت سندووقی بۆ دانراوە.

 

🟢 یەک لەسەر سێ [34 کورسی لە 100 کورسی]ـی سیناتۆرەکان.

 

🟢 435 ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەران.

 

🟢 بەرهەمهێنان و بەکارهێنانی ماریوانا [حەشیش] لە چوار ویلایەت دەنگی لەسەر دەدرێت.

 

🟢 دەتانەوێ دەنگدان چۆن بەڕێوەبچێت؟ خەڵکی لە بەشێک لە ناوچەکانی ئەمریکا وەڵامی ئەم پرسیارە لەسەر سندووقی دەنگدان دەدەنەوە.

 

بەپێی هەڵبژاردنەکانی پێشوو، لە پاش داخستنی تەواوی بنکەکان، ئەنجامەکان بەنزیکەیی دەردەکەون، بەڵام بۆ ئەم ساڵ چاوەڕێ دەکرێت زووتر براوە دەرکەوێت، بەتایبەت کاتێک نزیکەی 80 ملیۆن کەس لەکۆی نزیکەی 186 ملیۆن کەس کە خۆیان بۆ دەنگدان تۆمارکردووە، پێشوەختە دەنگی خۆیان داوە.

 

لە ئەمریکا مەرج نییە ئەو بەربژێرەی زۆرترین دەنگی دەنگدەران بەدەستدەهێنێ ببێتە سەرۆک، چونکە خەڵک دەنگ بە 538 ئەندامی کۆلێژی هەڵبژاردن دەدەن و دواتر ئەمان سەرۆک هەڵدەبژێرن. بۆ سەرکەوتن، ترەمپ یان هاریس دەبێت لانیکەم 270 دەنگی ئەندامانی کۆلێژی هەڵبژاردن بەدەستبهێنن.

 

شێوازی هەڵبژاردنەکە هەندێک ئاڵۆزە و لە وڵاتانی دیکە ناچێت، بەڵام ئێمە لێرەین بۆ ئاسانکردنی پرۆسەکە و چاوتان لەسەرمان بێت.

 

 

ئەگەرچی لە پاش کردنەوەی بنکەکانی دەنگدان، هێشتا ترەمپ هیچی نەگوتووە، بەڵام سێ کاژێر لەمەوبەر، لە تروس سۆشیاڵ کە پلاتفۆڕمی خۆیەتی، نووسی: ئێستا کاتیەتی، وەرنە دەرەوە و دەنگ بدەن. تاوەکو پێکەوە جارێکی دیکە ئەمریکا گەورە و نایاب بکەینەوە.

 

 

تەمەن: 60 ساڵ

 

حیزب: دیموکراتەکان

 

بەڵێنەکانی: هاریس دەڵێت، "ئێمە ناگەڕێینەوە دواوە" بەمانای رەتکردنەوەی سیاسەتەکانی ترەمپ و ئیدارەکەی پێشتری. هاریس هەروەها پشتیوانی لەباربردنی منداڵە. پلانێکی ئابووری ئاشکراکردووە بۆ راگرتنی هەڵاوسان و دروستکردنی خانووی پێویست بۆ ئەمریکییەکان.

 

 

تەمەن: 78 ساڵ

 

حیزب: کۆمارییەکان

 

بەڵێنەکانی: ترەمپ دەڵێت، "سنوورەکان دادەخەم بەڕووی کۆچبەری نایاساییدا". هەروەها بەڵێنی داوە باج کەم بکاتەوە و بیرە نەوتی نوێ لێبدات بۆ ئەوەی نرخی سووتەمەنی دابەزێت.

دەنگدان لە ویلایەتەکانی نیویۆرک، ڤێرمۆنت و بەشێکی شار و شارۆچکەکانی ئەمریکا بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ دەستیپێکرد.

 

لەو ناوچانە کاژێر 06:00ـی بەیانییە و خەڵکی وردە وردە دەچن بەرەو بنکەکانی دەنگدان.

 

لەبەرئەوەی مەودای نێوان ویلایەتەکان دوورە و کاتەکانیان جیاوازە، زۆربەیان لە کاژێرەکانی دواتردا بنکەکانیان بەڕووی دەنگدەران دەکرێتەوە.

 

لەم هەڵبژاردنەدا، نزیکەی 186 ملیۆن کەس خۆیان بۆ دەنگدان تۆمارکردووە و هەریەک لە دۆناڵد ترەمپ و کامالا هاریس بۆ بردنەوەی زۆرینەی دەنگەکان رکابەری دەکەن.

 

ئەمڕۆ (سێشەممە، 5-11-2024) کاژێر 14:00 (بەکاتی هەولێر) بنکەکانی دەنگدان لە ئەمریکا دەکرێنەوە، براوەی ئەو هەڵبژاردنە 4 ساڵ سەرۆکایەتیی ئەمریکا وەردەگرێت و رۆژی 20ـی کانوونی دووەم سوێندی یاسایی دەخوات.

 

ئەمە هەڵبژاردنی ژمارە 60ـی سەرۆکایەتیی ئەمریکایە بۆ دیاریکردنی سەرۆکی ژمارە 47ـی ئەو وڵاتە. 

 

دۆناڵد ترەمپ، بەربژێری کۆمارییەکانە و کامالا هاریس، بەربژێری دیموکراتەکانە، ئەوەی دووەمیان ئەگەر بیباتەوە، دەبێتە یەکەم ژنە سەرۆک لە مێژووی ئەمریکادا.

 

ململانێکان لەنێوان کۆماری و دیموکراتەکان لە کۆمەڵێک ویلایەتی یەکلانەبووەوەیە و ئەوان چارەنووسی سەرۆک دیاری دەکەن، کە پێکدێن لە ویلایەتەکانی: نیوهامشەر، مینیسۆتا، نیڤادا، میشیگن، پەنسلەیڤانیا، ویسکۆنسن، ئەریزۆنا، جۆرجیا، کارۆلاینای باکوور، فلۆریدا و تەکساس.

 

پەنسلڤەینیا و 19 ناوچەکەی هەڵبژاردن، وەکو یەکێک لە ویلایەتە هەرە گرنگەکان سەیر دەکرێت و چاوەڕێ دەکرێت لەم هەڵبژاردنەشدا هەر وا بێ، هەروەها کۆمارییەکان سەرنجیان لەسەر سەرکەوتنە لە جۆرجیا، ئەریزۆنا و نیڤادا، لە هەڵبژاردنی رابردوودا جۆ بایدن، بەربژێری ئەوکاتی دیموکراتەکان بە جیاوازیێکی کەم لەو ناوچانە هەڵبژاردنی بردەوە.

 

لەم هەڵبژاردنەدا 74 ملیۆن کەس لەوانەی مافی دەنگدانیان هەیە، لەنێویشیاندا جۆ بایدن، پێش 24 کاژێر لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی گشتی، لە هەڵبژاردنی پێشوەختەدا دەنگیان داوە.

 

چاوەڕێ ناکرێت ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی بۆ چەند رۆژێک روون ببێتەوە، ئەنجامی کۆتاییش ماوەیەکی دەوێت بەڵام هەر ویلایەتە و ئەنجامەکەی خۆی رادەگەیێنێت کە تاڕادەیەک بەربژێری سەرکەوتوو دیاری دەکات.

 

لە ساڵی 2020 پاش چوار رۆژ لە هەڵبژاردن ئەنجام راگەیێنرا، ئەمەش پاش دڵنیابوونەوە لە ئەنجامی پەنسلڤەینیا، لەو ویلایەتەدا بایدن 20 خاڵ لە پێش ترەمپەوە بوو و گەیشتە دەنگی پێویست لە کۆکردنەوەی خاڵەکان کە 270ـیە، لەکاتێکدا لە ساڵی 2016 دۆناڵد ترەمپ ئەو ناوچەیەی بردەوە و هەڵبژاردنەکەی لە بەرژەوەندیی خۆی یەکلاییکردەوە.

 

راپرسییەکی نوێ دەریدەخات هاریس لە دەنگدانی پێشوەختە دا لەپێشە، هەروەها لە راپرسییەکی دیکەشدا لە دەنگی رەشپێستەکان بە هەمان شێوە هاریس لە پێشەوەیە.