چۆن ئەوڕەحمان دووڕە بووە بەشیریست؟

 

ساڵی 1995 لە بەرلین، لە ماڵی کولتوورەکانی جیهان، کۆنفرانسی ئەحمەدی خانی سازکرا. زانای ئایینی و وڵاتپارێزی نێودار سەیدا ئەوڕەحمان دووڕە یەکێک لە بەشدارانی کۆنفرانسەکە بوو. زانای ناوبراو ئەوکات سەرۆکی بزاڤی ئیسلامی کوردستان بوو لە دەرەوەی وڵات. 

 

لە کۆنفرانسەکەدا، ئەوڕەحمان دووڕە وەکو زانایەکی ئایینی باسی لە خانی دەکرد، وەکو مەلایەک لەسەر سەکۆی کوردایەتییەوە بئاخڤێ، بە جۆش و خرۆشەوە باسی لە تێزی کوردایەتی لەلای خانی دەکرد و وەها قسەی دەکرد:

 

"هەر کوردەک ب شەرەف و ب ناموس، ئێدی سەرۆک بە، سیاسەتڤان بە، کارمەند بە، هەر تشتەک بە، هەر کوردەک فەرزە ل سەر وێ ئان وی کوردایەتی بکە ئو کار ژ بۆ چێبوونا دەولەتا کوردی بکە. دەولەتا تە توونە بە دین ئو ئیمانا تە ژی ژی نینە. ئەم دبیننن کو داگیرکارێن کوردستانێ مزگەڤتێن کوردستانێ وێران دکن، هەروەسا قورئانێن د وان مزگەفتان دە ژی دشەوتین، ما هون نابینن؟ ئانجاخ مرۆڤێن کۆر وان تشتان نابینن. ئەم نەبن خوەدی دەولەت، ئەمێ چەم ئو چەم بچن." 

 

سەیدا دووڕە، تووڕە دەبوو، تاکو دەهات بە جۆش و خرۆشتر دەبوو، لە کۆتایی قسەکانیدا گوتی: "لەوما ئەز سەرێ خوە ژ بۆ حەزرەتێ خانی دتەوینم، ژ بەر کو؛ ب بەها ئو قیمەتا دەولەت، هەبوونا سەردار ئو سەرۆک حەسیایە، بەری سەدان سالان، ل سەر مژارا لەشکر ئو دەولەتێ نڤیسی ئو وان تشتێن حەیاتی ب کوردان دا فێم کرن. براتی ئو ب هەڤرە ژیانەک وسا دەرەوە، مینا نها داگیرکارێن کوردستانێ دبێژن، خاپاندنە، گەرەک مالا من ژی هەبە، چێ نابە ئەم نە د ماڵەکی دە ب هەڤ رە بژین، یانی د مالا وە دە، ئەز بن دەست ئو کۆلە بم، نا ئەز ژی مالا خوە دخوازم، دەولەتا خوە دخوازم، ئەز د دەولەتا خوە دە بم، هنگێ هەر کەس دکارە د مالا خوە دە بەحسا جیرانەتییەکە باش بکە." 

 

لەگەڵ مامۆستا جەمال نەبەز و "حەسەن" هاوڕێیەکی باکووری، هاوشانی یەکتر دانیشتبووین و گوێمان دەگرت. لە سۆنگەی قەدەخەکردنی زمانی کوردی دا لە باکووری کوردستان و تورکیا، حەسەن بە گەورەیی و لە بەرلین فێری کوردی ببوو. وەکو خۆی دەیگوت، لە خێزانێکی گەورەدا ئەم تاکە کەس بوو ئەو بڕە کوردییەی دەزانی. باش لە زمان و دەربڕینی کلاسیکیی سەیدا ئەوڕەحمان دووڕە حاڵی نەدەبوو. ئەو هاوڕێ باکوورییەمان لە مامۆستا جەمال نەبەزی پرسی: مامۆستا، سەیدا بۆچ بە تووڕەیی و دەنگی بەرز قسە دەکات؟ چما باسی خانی ناکات؟ بۆچ لە باسی دەوڵەت و کوردایەتی دا زۆرتر دەنگ هەڵدەبڕێت و تووڕە دەبێت؟

  

مامۆستا نەبەز لە وەڵام دا گوتی: بیرمەندێکی کورد هەیە، ناوی بەشیر موشیرە، دەیناسیت؟ هاوڕێیەکەمان بە نەخێر وەڵامی دایەوە. مامۆستا جەمال نەبەز پێیگوت: ئەگەر ئەو زاتەت ناسیبا، باش باش حاڵی دەبوویت سەیدا ئەوڕەحمان دووڕە باسی چی دەکات. سەیدا تێز و تێگەی مامۆستا بەشیر لەبارەی کوردایەتییەوە روون دەکاتەوە، باسی ئینفیساڵییەت دەکات، جوداخوازی، "بوێلوجولوک، سێپاراتیزم"، مامۆستا نەبەز چونکە زمانی تورکیشی دەزانی، ویستی بە زمانی تورکی و تەنانەت بە ئەڵمانیش بیخاتە "دیماغییەوە"، پاشان گوتی، زۆر بە کورتی ئوستاد گوتوویەتی:

 

"ئەوەی ئینفیساڵی نەبێت، گەوادە." حەسەن، کەمێک داما، تاسانێک کەوتە سەر رووخساری، بەڵام تاسانێکی تیژتێپەڕانە بوو، پێکەنی و گوتی: "خوەدێ گەلەک راست گۆتییە". مامۆستا نەبەز گوتی، "بزانە هەموو کوردێکی رەسەن بەشیریستە." 

 

ئەوەی مامۆستا جەمال نەبەزی ناسیبێت، دەزانێت زۆرجار توورەکەیەکی پێبوو، لە ناو توورەکەکەدا تەرمۆزێک ئاوی گەرم، کوپی یەکجارە، چا و هەندێ شتی دیکە هەبوون. پاش ئەو دانیشتنە گوتی با باچینە دەرێ و لەناو باخچەکە چای ئینگلیز بخۆینەوە. توورەکەکەی کردەوە و کەرەستەکانی چای دەرهێنا. مامۆستا نەبەز، حەسەن و من، سێقۆڵی و چوارمەشقی دانیشبووین. پاشان سەیدا ئەوڕەحمان دووڕەیش هات و مامۆستا نەبەز بە سرووشتی میهرەبانانە و چاوتێرانەی خۆی چای پێشکێش کردین. مامۆستا جەمال نەبەز ئاماژەی بە حەسەن کرد و بە سەیدا دووڕەی گوت: "ئەم هاوڕێیەمان باش لە تووڕەبوونی جەنابت حاڵی نەدەبوو، کاتێک باست لە خانی دەکرد، بەتایبەتی چۆن باسی لە گرنگیی هەبوون یان دروستبوونی دەوڵەتی کوردی کردووە، جا منیش بۆ ئەوەی ئەو هاوڕێیەمان باشتر حاڵی بێت، بە دروشمە نەمرەکەی ئوستاد، بۆم شرۆڤە کرد، لە روانگەی بەشیرەوە بۆم باس کرد و ئیتر ویستی خانی و جەنابیشت یەکسەر چووە دیماغییەوە." 

 

سەیدا دووڕە پرسی: "ئەو شرۆڤەیە چەوایە ئو بەشیر چ کەسە؟" 

 

مامۆستا نەبەز باسی ئوستادی بۆ سەیدا ئەوڕەحمان دووڕە کرد و پاشان گوتی، "ئوستاد بەشیر لە یەک دروشمدا قسەی دڵی هەموو کوردێکی بە نامووسی کردووە و بەردەوام دەیگوت: "ئەوەی ئینفیسالی نەبێت، گەوادە." 

 

سەیدا دووڕە گوتی: ها ئەڤە، تشتەک کو خانی گۆتییە، تشتەک کو ئەز دبێژم ئەڤە، ئەز مینا مەلە (باکوورییەکان نابێژن مەلا، بەڵکو دبێژن، مەلە، گوتنەکە پەیوەندی بە رێزمانی کرمانجییەوە هەس، نێر و مێ لە زاراوەکەدا هەیە، مرۆڤ رێزمانەکە چووبێتە دیماغییەوە، لەو وردەکارییانەی شێوەزارەکە تێدەگات) نکارم پەیڤا داویێ ل هەر دەر بێژم، لێ وەلە وسایە، ئەوێ دەولەتێ بۆ کوردان نەخوازە، ب قەولا ئوستاد بەشیر گەوادە، لێ ئەزێ ئەو پەیڤ ل با وە ئو کەسێن تایبەت هەلبەت بێژم. 

 

مامۆستا جەمال نەبەز روویکردە حەسەن و گوتی: "ناڵێم هەموو کوردێکی رەسەن و بە نامووس بەشیریستە؟" 

 

سەیدا دووڕە گوتی: "ژ بەر کو بەشیر تێزا وی ئەڤ بوویە، خوەدێ ئەز ژی بەشیریستم." 

 

ئەم بیرهێنان و بەسەرکردنەوەیە لە یادی 60 ساڵەی کۆچی دوایی بەشیردا، پێشکێش بێت بە گیانی بەهەشتی مەلای نیشتمانپەروەر و کوردایەتی سەیدا ئەوڕەحمان دووڕە. هەموو ساڵێک لە کازیوەی رۆژی 30-07دا، دڵی بەشیریستان دادەخورپێت، ئاخر لەو رۆژەدا نەتەوەی کورد ئوستادی لە دەستدا و گیانی بەرەو بەهەشتی یەزدان هەڵفڕی.