محەممەد ئەمین پێنجوێنی، سیاستەڤانێکی کوردە پێیوایە هاتنی پاپا فرانسیس بۆ هەرێمی کوردستان کاردانەوەیەکی گەورەی جیهانی دەبێت، جارێکی دیکە دۆزی کورد دەچێتەوە سەر مینبەری میدیا جیهانییەکان. باس لەو سەردانەی خۆی و شاندێکی ئافرەتانی کورد بۆلای پاپای ڤاتیکانیش دەکات کە لە دوو کاتی جیا ئەنجامدراون و دەڵێت: "کاتێک شاندێکی ژنانی کورد چوونەتە دیداری پاپا، پاپا بە زمانی کوردی بەخێرهاتنی کردوون".

 

محەممەد ئەمین پێنجوێنی، سیاسەتڤانی کورد بە رووداوی راگەیاند: "هاتنی پاپا فرانسیس بۆ پارچەیەکی کوردستان مانای ئەوەیە دەبێتە میوانی میللەتی کورد، مانای ئەوەیە جارێکی دیکە پرسی کورد و مافە رەواکانی کورد دەچێتەوە سەر سەکۆ و میدیا جیهانییەکان، باسی ئەوە دەکرێت پاپا لە عێراقەوە چووە بەشێکی کوردستان لەکاتێکدا کورد وڵاتێکی هەیە و بەسەر چوار دەوڵەتدا دابەش کراوە، ئەمانە هەمووی لە میدیاکانی جیهان شرۆڤەی بۆ دەکرێت و بە چاک و خراپ قسەی لەسەر دەکرێت، ئەمەش بۆ دۆزی کورد بە تایبەتی باشووری کوردستان گرنگی هەیە و سەردانێکی بەهێزە لە رووی مەعنەوییەوە".

 

ئەو سیسەتڤانە کوردە باس لەو دیدارە و ئامانجی سەردانەکەیان بۆ لای پاپا دەکات کە لە 25 ساڵی رابردوو ئەنجامیان داوەو دەڵێت: "بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەی کورد لە تورکیا بە شێوەیەکی ئاشتییانە، وەکو شاندێک لە بەهاری ساڵی 1995 سەردانی بارەگای نەتەوەیەکگرتووەکانمان لە نیویۆرک کرد و چاومان بە سەرۆکی پەرلەمانی یەکێتیی ئەوروپا کەوت، لە چوارچێوەی ئەو چالاکییانەش سەردانی پاپامان کرد".

 

بە گوتەی پێنجوێنی ئەوان چوار کەس بوون کە چاویان بە پاپا کەوتووە و دەڵێ: "عسمەت شەریف، عەبدولڕەحمان دووڕە، دلبخوین دارا و محەممەد ئەمین پێنجوێنی بەندە، نامەیەکمان نووسیبوو، هاوکات نامەیەکی بەڕێز ئۆجەلانیشمان پێبوو، هەردوو نامەکەمان دایە پاپا، داوامان لێکرد لە رێگەی خۆیانەوە هەوڵ بدەن کێشەی کورد لە تورکیا بە ئاشتی چارەسەر بکرێت نەک بە شەڕ".

 

محەممەد ئەمین پێنجوێنی دەشڵێت: "هاوکات هەندێک دۆکیۆمێنتمان دەربارەی کوردستان و دابەشبوونی کوردستان و ئەو ستەمکارییەی بە سەر میللەتی کورددا هاتووە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێشکەشی پاپا کرد. لە ئەنجامی قسەکاندا پاپا گوتی لە خودا دەپاڕێمەوە نوێژێکتان بۆ دەکەم و هیوادارم بە ئاشتی و ئارامی لە وڵاتی خۆتان بژین و وڵاتی خۆتان ئازاد بێت".

 

پێنجوێنی باسی ئەو سەردانەی ژنانی کورد بۆلای پاپا دەکات کە بە زمانی کوردی بەخێرهاتنی کردون و دەڵێت: "جارێکیش لە یادمە نازانم بە دیاریکراوی چ ساڵێک بوو، پێموابێت ساڵی 1996 بوو، ژنانی کورد چوونە لای پاپا، بە زمانی کوردی بەخێرهاتنی کردن و گوتی: "ئون خێرهاتن".

 

ئەو سیاستەڤانە کوردە پێیوایە هاتنی پاپا بۆ عێراق و باشووری کوردستان "نامەیەکی ئاشکرایە بۆ ئاشتی ناوچەکە، کە وڵاتی عێراق بە کوردستانیشەوە، ماوەیەکی زۆرە دووچاری شەڕێکی مەزهەبی و نێوخۆیی بووەتەوە، نامەکەش مانایەکی دیکە بە میللەتی عێراق ئیسلامەکانی عێراق بە هەردوو باڵەکەی بە شیعە و سوننەوە دەدات کە دەڵێ ئیبراهیم خەلیل لە ئوور لەدایکبووە، واتا ئەم وڵاتە نەک هەر هی ئیسلامە، بەڵکو هی کریستیانەکانیشە و ئێمە مافمان بەسەر ئەو وڵاتەوە هەیە کە ناوی عێراقە بە کوردستانیشەوە، بۆیە هەوڵ دەدەین ئاشتی لەو وڵاتە دروست ببێت".

 

 

لەبارەی گوتارەکەی پاپا فرانسیس کە لە شاری ئوور پێشکەشی کرد، محەممەد ئەمین پێنجوێنی گوتی: "گوتارەکەی پاپا پەیامێکی ئاشتی بوو بۆ هەموو میللەتانی ناوچەکە، پەیامێک بوو بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی مەزهەبی کە لە ناوچەکەدا هەیە، پەیامێک بوو بۆ ئاشتی و تەبایی لەنێوانی ئایینەکان و مەزهەبەکانی کە لە ناوچەکەدا هەن. بە بڕوای من پەیامێکی سیاسیشی لە پشت بوو بۆ ناوچەکە بە تایبەتی بۆ عێراق و خەڵکی عێراق".

 

بە گوتەی پێنجوێنی پەیامە سیاسییەکەی بریتییە لەوەی "پێویستە بەرەیەک دژی تیژڕەو کە بەناوی ئایینەوە کار دەکەن، بەرەیەکی گەورە دروست ببێت لە نێوانی بەشێکی موسڵمانە شیعەکان، بەو پێیەی پاپا سیستانی هەڵبژارد و چوو بۆ نەجەف، واتە ئێمەی باوەڕدار و ئیمانداری میانڕەو دژی ئەوانەین کە بەناوی ئایینەوە تیژڕەوی و تیرۆر دەکەن".

 

ئەو سیاسەتڤانە کوردە پێیوایە پەیامێکی دیکەش لە قسەکانیدا هەبوو، کە ئەویش بۆ هەموو جیهانی بسەلمێنێت "کە  ئەو وڵاتەی ئێستا ناوی عێراقە، بەشی کریستیانەکانی جیهانە، موڵک و زێدی ئێمەشە و بەرگری لێدەکەین".

 

لەبارەی مێژووی ئوور و پێغەمبەر ئیبراهیم، محەممەد ئەمین پێنجوێنی دەڵێ: "ئوور بە زمانی سۆمەری کۆن بە مانای شار دێت، شاری ئوور یەکەم شارە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا کە دروستبووە وەکو شار، کە پیشەسازی و نەخۆشخانە و خوێندنی تێدابێت و ئیدارەی هەبێت. ئەوکاتیش چەند شارێک لە رۆژهەڵاتی ناوین و ناوچەکە هەبوون". 

 

لەبارەی بەشێک لەو شارانەی ئەو سەردەمە، محەممەد ئەمین پێنجوێنی دەڵێت: "ئوورشەلیم، ئوور، ئوورفە، ئورمیە و ئووربل. ئوورشەلیم واتە شاری ئاشتی، ئورمیە واتە شاری سەر ئاو یان لێوار ئاو، ئوورفە، زۆر لە سەرچاوە مێژووییەکان باس لەوە دەکەن کە ئیبراهیم لە ئوورفە لە دایکبووە، ئوورفە واتە شاری کەڤر-بەرد، ئووربل، هەولێری ئێستا واتە شاری خودا، کە ئەوکات یەکێک لە خوداکان ناوی بل بووە، واتە شاری خوای بل، ئەمە پێش ئەوەی ئاشوورییەکان بێن و هەولێر داگیر بکەن بیکەین بە ئەربائیلۆ".

 

سەبارەت بە ئایینی زەردەشت پێنجوێنی دەڵێ: "پێش 10 بۆ 15 ساڵ لە زانکۆی ئەزهەر گفتوگۆیەکی گەورە روویدا، کە ئایا ئیبراهیم زەردەشتە یان زەردەشت ئیبراهیمە؟ چونکە یەکەم پەیامهێن کە لەسەر ئەرز داوای یەکتاپەرستی کرد زەردەشت بوو، کە هەموو خوداکانی دیکەی رەتکردەوە و داوای یەکتاپەرستی کرد، ئەمە فکرە و بیری زەردەشت بوو. واتە کە ئووری بەجێهشتووە و چووەتە ناوچەکانی دیکەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناوەکەی خۆی گۆڕیبوو بە ئیبراهیم".

 

پێنجوێنی ئاماژە بە "راستییەکی مێژوویی و ئەرکۆلۆژی" دەدات کە ئەرکۆلۆژییەکانی عێراق ئەوەیان سەلماندووە کە "سۆمەرییەکان لە چیاکانی کوردستانەوە ژیاون و هاتوونەتە خوارەوە لە زۆنگاوەکانی باشووری عێراق و ناسریە ئەو شارستانیەتەیان دروستکردووە".