Bütün bu kaynak ve referansları tüm açıklığı ile kitabın da birince cildinde olduğu gibi aşama aşama ikinci kitapta da bulacaksınız. Kelimullah Tewehudi, Kuzey Kurdistan da çok az hatta neredeyse hiç bilinmeyen bir Kürd tarihçi, araştırmacı, yazar, ve arkeolojik düzeyde antropolog. Özellikle kendisinin de Horasan’lı olması itibari ile Horasan Kürd Tarihi konusunda en yetkin, alanda bulunan bir tarihi şahsiyet ve tarihçi. Türkçede el yordamı ile yazılan Horasan yazı ve kitaplarının birinci kaynağı Kelimullah Tewehudi’dir. 30 kitap, araştırma ve yazılarının neredeyse tamamı Horasan kültürü, tarihi ve arka cephesi üzerine yazılmıştır.
Kaniya Kurda Grubu, Sitav Yayınları ve Kahir Bateyi’nin bitmez tükenmez uğraşı ile Tewehudi’nin bu temel eserlerinden en önemli olan ve tarihini anlatan 3 bin sayfalık, 6 cilt eseri Türkçeye çeviriyoruz. Bu alandaki büyük bir boşluğu dolduracak tarihi bir çalışma, ilk kez bu külliyat ile Türkçeye çevriliyor. Elinizdeki bu ikinci kitap Horasan bölgesi görüşme ve doğrudan kaynaklardan hareket eden temel yapıttır, bir dönemin önemli araştırmaları arasında yerini alacaktır. Bu ve sonraki oluşturulacak kaynaklar ile tarih tersine çevrilerek yeniden yazılacak, her şey yerli yerine oturacaktır. Her zaman olduğu gibi, gerisi bu alanda araştırma yapan, çalışmalar yürüten çevrelerin yorum ve analizleri ile tartışma daha da boyutlanarak derinleşecektir.
Bu ikinci kitap belge, fotoğraf ve aşiretler üzerine verilen bilgiler, sunumu ile Horasan tarihine daha da yakından bakıyor. Kitabın başlarında Horasan Kürdlerinin tarihi göç ve yerleştirilmesi ve amaçlanan rolü üzerine bir Horasan komutanı olan Serleşker Serdadwar’ın tanımlaması oldukça açıklayıcı: ‘Allah’ta şahittir ki, Kürdler ve Afşarlar Kuzey Horasan’da yerleşmiş olmasalardı eğer, bırakın Meşhet etrafı ve sınırı boyunca yeşil alanların kalması, kurulu bir bina bile kalmazdı. Kürdler, Afşarlara nazaran gerçekten de vahşi Özbek ve Türkmenlere karşı bir set olup karşılarında duruyorlardı.’
Yine bu kitap olmazsa şu ana kadar Horasan üzerine Türkçe yazılanların kaynağı ya olmayacaktı ya da zayıf, el yordamı ile yapılmış olacaktı. İşte Kelimullah Tewehudi’nin hem bu çalışmasının hem de bütün çalışmalarının böylesi bir kıymeti var. Aynı biçimde Tewehudi’nin şöyle bir değerlendirmesi bulunuyor. Konuya referans olması ve oldukça açıklık getirmesi açısından bu uzun alıntıyı aktaralım: ‘Eğer yabancı misyonerlerin veya seyyahların Horasanda gördükleriyle ilgili makale ve benzeri dokümanları olmasaydı bizler Kurmanclar olarak yaşanan olaylardan haberiz olacaktık. Elbette bu makale ve raporlar yaşanan tüm olayları aydınlatmak için yeterli olmayacaktır.’
Aynı biçimde kitapta önemli bir başlık olan: ‘Kumancların Horasan’a Göç ettirme Felsefesi’ bölümünde Safevi devletinin Sünnilerle ve kuzey güçleri ile çevrili topraklarını korumak, savunmak ve güçlendirmek için batı ve iç kesimlerinde bu göç ile askeri yerleştirmeleri sınırlarda yoğunlaştırdığı tarihi bilgi ve belgeleri ile dile getirilmektedir. Bu cilt eski İran tarihinde Kürdlerin yeri konumlanışı ve aşiretler örgütlenmesi ile aşiretlerin tarihini derinliğine işliyor. O dönem için yeni sayılabilecek bilgileri aktarmak için, Şerefxan’ın ünlü Kürd Tarihi Şerefname’sinin bölge ile ilgi, bağlantılı aşiretlerinin ve tarihi bilgilerinin çeviri özetini burada aktarıyor.
Bahsettiğimiz ve amaçladığımız Kürd, Kürd Alevi tarihindeki egemen Türki manipülasyonu tersine çevirmenin yanı sıra konu ile ilgilenen çevre için ayrıntılı ve referanslar belge ve fotoğraflar orijinal kaynakları ile birlikte veriliyor. Bu bakımdan da araştırmacılar için köşe taşı bir kaynak sunulmuş oluyor. Aynı zamanda ilk eserden farklı olarak burada Beylikler, tarihi şahsiyetler ve yaşadığı, etkilediği süreçler biyografileri ile aktarılıyor. Bölge yerleşimi kaynakları, coğrafi özellikleri, köy, yerleşim alan-biçimleri ve ekonomik yaşamları ile ilgili de değerli bilgiler bulunmaktadır.
İlk kitaptan farklı olarak burada epeyce uzun sayılabilecek eleştiri ve öneri mektupları kitabın sonuna eklenmiş. Neredeyse tarihi katkı özelliği taşıyan mektuplar, kitabı daha da güçlendiriyor denilebilir. Bunlardan Golam Hüseyin Rahimyan’ın durumu çok net anlatan mektubundan bir alıntı ile sunumu bitirelim: ‘Siz Kuzey Horasan Kürd aşiretlerinin vatanlarını korumak için yaptıkları emekleri ve fedakârlıkları çok güzel bir şekilde dile getirmişsiniz ve bunun için büyük emekler sarf etmişsiniz. Dilini ve soyunu unutmak üzere olan ve kendini inkar düzeyine kadar Kürd halkını hani “Firdewsi büyük kitabını yazmamış olsaydı İranlılar dillerini unutacaklardı” misali gibi sizde Firdewsi gibi Horasan Kürd Ulusu için böylesi büyük bir iş başardınız.’
Bütün bu projeler için sürekli uğraş veren Milliyetçi Kürd Düşünesinin Cemal Nebez fikri ile sürdürücüleri Kaniya Kurda grubu olmazsa bu çalışmalarda olmayacaktı. Sitav Yayınları ve Kahir Bateyi Hoca tek başına bir kültür temsilcisi olarak bu yükü omuzlamazsa yine bu tarih gün yüzüne çıkmayacaktı. Çevirmenimiz Muhsin Özdemir Hocanın özverili ve titiz çalışması olmazsa bu kitaplar hiç gün yüzüne çıkmayacaktı. Kürd yayıncılığı kurumsal desteklerden yoksun kendi bireysel çaba ve emekleri ile yürüdüğünü çok iyi biliyoruz. Hepsinin varlığı milli kültür ve tarihimizi sürdürmenin gücüdür. Tek tek var olsunlar, hepsine ayrı ayrı sonsuz emekleri için teşekkürler.
Not: Kelimullah Tewehudi, Kürdlerin Horasan’a Göç Tarihi, İkinci Cild, Sitav Yayınları.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın