Erbil (Rûdaw) – Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 13 yıl aradan sonra Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne günübirlik resmi ziyaret gerçekleştirecek. Erdoğan, Bağdat ve Erbil hattında üst düzey yetkililerle görüşecek. Ziyarette Orta Doğu'daki sıcak gündem, güvenlik, ticari ilişkiler ve su konuları masada olacak.
Cumhurbaşkanı 22 Nisan tarihinde Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne resmi bir ziyaret gerçekleştirecek. Günübirlik ziyaretin ilk durağı başkent Bağdat, ikinci durağı ise Erbil olacak.
Erdoğan, Bağdat’a ilk olarak Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid ile görüşecek. Ardından Irak Başbakanı Muhammed Şiya es Sudani ile bir araya gelecek.
Erdoğan, Bağdat temaslarının ardından Erbil'e gelecek ve Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani ve Başbakan Mesrur Barzani ile birer görüşme gerçekleştirecek.
Erdoğan: Irak-Türkiye ilişkilerini genelleme çatısı altında ele alacağız
Erdoğan Erbil temaslarında diğer liderler ve Irak Türkmen Cephesi yetkilileri bir araya gelmesi bekleniyor.
Önceki gün İstanbul'da gazetecilerin sorularını cevaplayan Erdoğan, “Irak ziyaretimiz aslında ertelenen bir ziyaretti. Şimdi seçim de bitti ve Irak'a olan bu ziyaretimizi gerçekleştireceğiz. Günübirlik bir ziyaret. Önce Bağdat. Bağdat'taki Sayın Cumhurbaşkanı ve Başbakan ile yapacağımız görüşmelerden sonra Erbil ziyareti gerçekleştireceğiz. Erbil'de de Kuzey Irak sorunlarını aynı zamanda merkezi yönetimle ilgili sorunları görüşme fırsatımız olacak. Irak-Türkiye ilişkilerini genelleme çatısı altında ele alacağımız konular olacak” dedi.
Sudani: Eroğan’ın Bağdat ziyareti sıradan bir ziyaret olmayacak
Irak Başbakanı Sudani ise ABD’deki temasları esnasında Washington'daki Atlantic Council Araştırma Enstitüsü'nde düzenlenen panelde yaptığı konuşmada, Erdoğan'ın Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne gerçekleştireceği ziyarete de değindi.
"Bu sıradan bir ziyaret olmayacak" diyen Sudani, "Türkiye Başkanı'nın Irak ziyareti gelir geçer türden bir ziyaret olmayacak. Irak ve Türkiye'nin ortak bir tarihi, çıkarları ve derin fırsatları var ama aynı zamanda sorunlarımız da var. İki ülke arasında ilk defa meseleleri ertelemek yerine bunlara ilişkin çözüm iradesi mevcut" ifadelerini kullandı
Sudani, "Su ve güvenlik gündemimizin ilk sıralarında yer alıyor” dedi ve tüm konularda hassas görüşmelerin yapılacağını vurguladı.
Irak topraklarının Türkiye'ye karşı saldırı sahası olmasına izin vermeyeceklerini ifade eden Sudani, “Çözümlerimizin ana hatlarını çizdik ve ilişkimiz saygıya dayalı olacak. Koordinasyon ve iş birliği olmadan herhangi bir saldırıya veya herhangi bir güvenlik sorununa doğrudan müdahale edilmesine izin vermeyeceğiz” diye konuştu.
Sudani, Irak’ın güvenlik kurumlarıyla "güvenlik ve istikrarını koruyabileceğini ve Türkiye'ye yönelik her türlü tehdidi önleyebileceğini” söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile su meselesine karşı da çözümü değerlendireceklerini vurgulayan Sudani, bu konuda “stratejik çözümlerinin bulunduğunu” dile getirdi.
Sudani, “Bu çözümler, bize uzun vadeli ve sürdürülebilir çözüm fırsatı sağlayan kapsamlı istişarelerin ardından geldi. Çözümler, küresel su kıtlığının etkilerine tabi olmayacak, ancak Irak'ın su payının tahsisinde adalete dayalı olacak” diye konuştu.
Güvenlik konusu
12 yıl sonra yapılacak kritik ziyaretin ana gündem maddeleri güvenlik işbirliği, su kaynaklarının kullanımı, Kürdistan Bölgesi ve Irak’tan Türkiye’ye petrol ve doğal gaz akışı ile ticari ilişkilerin geliştirilmesi olacak.
İki taraf arasında, güvenlikten, enerjiye, ticaretten, su kullanımına, ulaştırmadan, sağlığa kadar pek çok alanı içeren bir stratejik çerçeve anlaşmasına imza atılacak.
Ayrıca iki ülke kabine üyeleri karşılıklı olarak 30'a yakın anlaşmaya imza atacak. Anlaşmaların takibi için ise bakanlıklar arasında çalışma komiteleri oluşturulacak.
Görüşmelerde Türkiye açısından en en kritik başlık güvenlik meselesi olacak. Bu çerçevede PKK ile mücadele ve sınır güvenliği başlıklarında işbirliği alanlarının ele alınması bekleniyor.
Mart ayında Bağdat'ta düzenlenen Türkiye-Irak Güvenlik Zirvesi'nden sonra yapılan açıklamada PKK “yasadışı örgüt” olarak metne girmişti. Ancak Ankara, PKK'nin “terör örgütü” olarak nitelendirilmesini bekliyor.
Su konusu
Kritik görüşmedeki bir başka konu başlığı ise Irak’ın su sorunu. Erdoğan, Irak’ın su konusundaki beklentisini bildiklerini, bunun karşılanması için çalışmaların sürdüğünü ifade etmişti. Bu yönde de önemli adımlar atılması bekleniyor.
Irak, Türkiye'nin Dicle ve Fırat Nehri üzerine inşa ettiği barajlardan kendi payına düşen miktarı alamamaktan şikayetçi.
1980 yılında Irak ve Türkiye arasında Irak’ın ihtiyaç duyduğu su miktarına ilişkin maddeyi içeren bir ekonomik protokol imzalandı. İki taraf 2009 yılında su konusunda mutabakat zaptı imzaladı ve 2014'te yeniledi.
Kürdistan’dan petrol ihracatı
Kürdistan Bölgesi’nden Türkiye’ye geçen yıl durdurulan petrol ihracatı konusu da Erdoğan’ın ziyaretiyle gündeme gelecek.
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatı konusunda verdiği karar sonrası 25 Mart 2023’te Irak'tan Ceyhan Limanı'na petrol akışı durdu. Erbil petrol ihracatı konusunda anlaşmaya hazır olduğunu belirtse de Bağdat uluslararası şirketlerle olan sözleşmelerden dolayı anlaşmaya yanaşmıyor. Petrolün durması Irak ve Kürdistan Bölgesi ekonomisine bir yılda yaklaşık 14 milyar dolar zarar verdi.
Öte yandan Irak, Kerkük’ten Fişhabur’a giden petrol boru hattının onarımını tamamladığını ve test amaçlı petrol sevkiyatının yapıldığını açıklamıştı.
Kalkınma Yolu Projesi ve ticaret hacmi
Erdoğan'ın ziyaretin kritik gündemlerinden biri Basra Körfezi hinterlandını Türkiye üzerinden Avrupa'ya açacak olan Kalkınma Yolu Projesi.
Orta Doğu'nun en büyük limanı olması hedeflenen ve 2025'te tamamlanması planlanan Irak'ın güneyindeki Basra kentinde yer alan Büyük Fav Limanı'nın inşası sürüyor.
Kalkınma Yolu Projesi'nin ilk ayağı olan liman, aynı zamanda Fırat ve Dicle nehirlerinin denize dökülmeden önce birleştiği Şattülarap'ın ağzında yer alıyor.
Limandan başlayarak Divaniye, Necef, Kerbela, Bağdat ve Musul'dan geçerek Türkiye sınırına uzanacak demir yolu ve kara yolu hatlarını ihtiva eden projenin, Türkiye sınırından Mersin Limanı'na erişim sağlaması ve karayoluyla İstanbul üzerinden Avrupa'ya ulaşması öngörülüyor.
Projenin otoyol, demir yolu, enerji nakil ve iletişim hatlarını içeren ve 2028, 2033 ve 2050 olarak belirlenen üç aşamada tamamlanması planlanıyor.
Erdoğan’ın Irak ziyareti kapsamında İş Forumu da düzenlenecek. Türkiye ile Irak arasındaki ticaret hacmini artırmaya yönelik adımlar ele alınacak.
İki ülke arasında ticaret hacminin Kalkınma Yolu Projesi'nin tamamlanmasıyla 2030 yılında 20 milyar dolara ulaştırılması hedefleniyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın