Haber Merkezi - Kürt halkının Rojhılat’taki bağımsızlık mücadelesini yürüten Simkoyê Şikakî'nin kızı Hedoya Simko, 100 yaşında yaşamını yitirdi.
Hediye Zirekbilek (Hedoya Simko) hayata veda etti.
Zirekbilek, böbrek yetmezliği nedeniyle bir süredir Van Bölge Araştırma Hastanesi yoğun bakımı servisinde tedavi görüyordu.
Hediye Zirekbilek bu akşam saatlerinde fenalaşarak yaşamını yitirdi.
Zirekbilek’in naaşı yarın Özalp ilçesine bağlı Noşar Mahallesi Mezarlığı’nda defnedilecek. Taziyeler ise aynı mahallede bulunan evinde kabul edilecek.
Simkoyê Şikakî kimdir?
1887 yılında Rojhılat’ın Urmiye kentinde dünyaya gelen Smayîl Axayê Şikaki (Simkoyê Şıkaki), 21 Temmuz 1930’da Rojhılat’ın Şino kentinde dönemin İran Şahı Rıza Şah’ın talimatıyla kurulan pusuda şehit edildi.
Şikak aşireti lideri Muhammed ağanın oğlu olan Simko, ağabeyi Cafer’in İran tarafından Tebriz kentinde öldürülmesinin ardından aşiretin başına geçti.
Simkoyê Şıkaki, Kürt halkının kaderini belirlemesi için ulusal bir mücadele yürüttü.
Şikak’i 25 yıllık mücadele sürecinde özellikle Birinci Dünya Savaşının ardından Rojhılat topraklarının yüzde 50’sinde kontrolü sağlayarak özel bir yönetim kurdu.
Askerlerinin çoğunluğu Şikak aşiretinden olan Simkoyê Şikakî’nin ordusunda Rojhılat’taki farklı aşiretlerden de askerler yer aldı.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Rusların çekilmesinden sonra Rojhılat’ın Osmanlı sınırı ile Urmiye Gölü arasındaki Mahabad, Meriwan, Şino, Salmas, Urmiye, Maku, Hoy, Kotol, Dilman, Seqiz, Serdeşt, Bane ve Bukan gibi Kürt bölgelerinin hakimiyetini ele geçirdi.
Simkoyê Şikakî, yönetim merkezi olarak Salmas’taki Çariye Kalesi ile Urmiye’yi kullandı.
Amerikan New York Times gazetesi 1922 yılındaki bir haberinde Simkoyê Şikakî ayaklanmasına ilişkin, “Sınırları Urmiye, Salmas, Kirmaşan ve Erdelan olan Kürdistan Hükümeti kuruldu. Simkoyê Şikakî’nin gözü Loristan da” ifadeleri kullanıldı.
Yönetim merkezi olarak kullandığı kalesinde, bilim alanında eğitim veren Cihanbani Medresesi’ni açtı. Medresede Kürtçe ve Farsça’nın yanı sıra Rusça ve Türkçe öğretildi.
Urmiye’de “Kurdistan” gazetesini çıkardı.
Mahabad, Urmiye, Salmas ve Çariye Kalesi gibi stratejik yerler arasında telgraf hattı kurdu.
Fransız tarihçi ve yazar Chris Kutschera, Simkoyê Şikakî’nin Rus ve İngiliz yetkililere yazdığı mektuplarda açık bir şekilde Kürtlerin ulusal haklarına ve Kürdistan’ın bağımsızlığına değindiğini belirtiyor.
Chris Kutschera, çalışmalarından ötürü Şikakî’yi “Kürt Nasyonalizminin Babası” olarak tanımlıyor.
Simkoyê Şikakî, İranlı yetkililere yazdığı mektupta, “Dünyada Kürtlerin çeyreği kadar nüfusu olmadığı halde otonomi hakkı elde eden halkların olduğunu biliyoruz. Almanların nasıl bu konuyu kendi içlerinde çözdüklerine bakınız. İran’da haklarına kavuşamayan Kürt ulusunun yok olması yaşamasından daha iyidir. İran devleti kabul etmese de Kürtler otonomi hakkını istiyor. Bu bütün Kürtlerin talebidir ve halkımız için yeni bir yaşamdır” ifadelerini kullandı.
25 yıllık mücadele sürecinde bir çok başarı elde eden aynı zamanda yenilgiler de gören Simkoyê Şikakî, son yenilgisinden sonra Güney Kürdistan’a geçti.
Ardından İran hükümetinin müzakerelerde bulunmak üzere davet ettiği Şikakî, 21 Temmuz 1930’da gittiği Rojhılat’ın Şino kentinde İran’ın kurduğu pusuda şehit edildi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın