Foto: Rûdaw
Duhok (Rûdaw) - PKK ile Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) arasında yıllardır süregelen çatışmalar can ve mal kayıplarının yanı sıra doğada da kayıplara neden oldu.
Kürdistan Bölgesi’nde Türkiye'nin operasyon düzenlediği birçok alan tahrip edildi. Sadece Metina Dağı ve çevresinde bulunan 12 tarihi mağara havaya uçuruldu. Uygulanan giriş yasağı, çatışmalar ve bombardımanlar nedeniyle girilemeyen ve tescil edilmemiş pek çok tarihi yer bulunuyor.
Sınırdaki Bed köyünde yaşayan Muhammed İslam, köyünü 40 yılı aşkın süredir görememesine rağmen 20 mağaranın adını hala hatırlıyor ve “Birine yüzlerce adam girebilir” diyor.
Sınır bölgeleri ve Metina Dağı, Türkiye'nin PKK'ye yönelik operasyonlarına sık sık sahne oluyor. Şimdiye kadar bir düzineden fazla tarihi mağara yok edildi.
2 bin metre yükseklikteki Kurejar Dağları'nın eteklerindeki köylerde çok sayıda mağara bulunuyor. Bu mağaraların hepsi şimdi TSK’nın hava bombardımanına hedef olmuş durumda. Operasyon bölgesinde kalan Şeladize’de de halk, mağaraların birçoğunun yıkıldığını belirtiyor.
Şeladize sakinlerinden Sami Rekani, “Biz birçok mağarayı bizzat gördük. Mesela Kuştiyan Mağarası, Hisarê Mağarası, Reş Mağarası, Çiya Nehri Mağarası, Şaneder Mağarası ve daha birçok mağara gibi… Bu mağaraların her biri kış aylarında yaklaşık 200 ila 300 koyun barındırırdı. Mağaların eski doğal haline dönmesi artık çok zor” dedi.
Duhok müzesi verilerine göre buralarda yaşam 65.000 yıl öncesinin izlerini taşıyor. Bu izler bu dağlık bölgelerde yaşamın var olduğunu gösteriyor. Şaneder Mağarası'nda eski çağlardan kalma insan kemikleri bulunmuştu.
Rûdaw’a konuşan Duhok Müzesi Müdürü Bekes Cemaleddin, "Tabii bölgede yüzlerce mağara var. Bundan 10 bin 12 bin yıl önce Kürdistan Bölgesi'ndeki mağaralarda yaşam başlamış. Çarder ve Birîndaran mağaraları eskiden yöre halkı tarafından sığınak olarak kullanılırdı” diyor.
2014-2019 yılları arasında yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye'nin PKK'ye yönelik operasyonlarının sürdüğü bölgelerde 79 mağara bulunuyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın