Dengbej Mahmut Kızıl
Diyarbakır (Rûdaw) – Kürt kültürünün en önemli parçalarından olan dengbejlik geleneğinin unutulmaz isimlerinden biri olan Mahmut Kızıl’ın (Mehmûd Qizil) vefatının üzerinden üç yıl geçti. Ancak o sesi ve sözü ile Kürtlerin yüreğinde yaşıyor.
“Binevşa Narin û Cembeliye Mire Hekkari, İbo Bege Pasini, Ciwaniye ve Nazewicim” gibi klasik şarkılarla sesi Kürdistan’ın dört bir yanında yankılanan Mahmut Kızıl, 1939 yılında Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğdu.
İlk defa 1965 yılında çıkardığı plakla aynı zamanda ilk Kürtçe plakı (Lorî lorî Cembelî) çıkaran dengbej olan Kızıl, hayatı boyunca 53 albüm çıkardı.
Dengbej Mahmut Kızıl Ayşe Şan ve Hüseyne Fare’den sonra divanlarda en çok klam söyleyen dengbejlerden biri oldu.
Kızıl, daha önce Rûdaw TV’de yayınlanan özel bir programda, kendi hayatından şöyle söz etmişti:
“Henüz 4 yaşındayken dayım Diyarbakır’a bize misafirliğe geldi. Babama baktım kızmıştı. ‘Neden kızıyorsun’ diye sordum, ‘Kürtçe konuştu diye belediyeye götürüp ona ceza vermişler’ dedi. ‘Neden Kürtçe nedir’ diye sorduğumda o da ‘anadilimiz Kürtçedir’ dedi. Ondan cesaret alarak söz verdim, sağ olduğum müddetçe kendi dilimde konuşacağım dedim. Benden sonra Ayşe Şan, Hüseyin Tutal ve Zülfükar Yumruk geldi. Bizzat Şekıro’yu eve getirip onuruna ziyafet verdim.”
Ünlü dengbej, birçok Kürtçe klamın Türk sanatçılar tarafından çalındığını belirterek, “Telif hakkımız olmadığı için birçok eser çaldılar. Kürçeye bir şey bırakmadılar” demişti.
Dengbejliğin yanı sıra müzik öğretmenliği de yapan Kızıl, Kürtçe şarkı söylemenin yasak olduğu dönemlerde bile ısrarla geleneğini sürdürme adına Kürtçe söyledi.
Kızıl, Rûdaw Diyarbakır Temsilcisi Maşallah Dekak’ın, “O dönemler baskı var mıydı, biraz anlatır mısınız?” sorusunu şöyle yanıtlamıştı:
“Evet, baskı vardı. Ancak ben çok fazla baskı görmedim. Bana karşı psikolojik baskı vardı. Hiçbir zaman söylediğim kilamlardan dolayı işkenceye tabi tutulmadım. Ancak polis ve savcılar, zaman zaman beni rahatsız ederlerdi. Bir gün savcılıktan çağırdılar. Savcı bana ‘Neden Kürtçe okuyorsun?’ dedi. Ben de ona şu cevabı verdim: Sen ‘ninni’ ile, ben ‘lorî’ ile büyüdüm. Bu nedenle ninni ve lorî aynıdır. Senin anadilin ‘ninni’, benim anadilim ise ‘lorî’dir. Bu nedenle ‘Lorî lorî Cembelî’yi okudum.”
Diyarbakır’a olan sevdasıyla tanınan dengbej, 31 Ocak 2018’de, 79 yaşında kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetti.
Mahmut Kızıl’ın ölümü tüm Kürt toplumu tarafından üzüntüyle karşılandı. Ancak o sesi, sözü ve eserleri ile ebediyen yaşayacak bir miras bıraktı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın