خاچی سوور: کۆرۆنا دەبێتە هۆی زیادبوونی هەژاری و کۆچکردن

 

بەڕێوەبەری رێکخراوی خاچی سووری نێودەوڵەتی هۆشداریدەدات و دەڵێت، لەگەڵ کرانەوەی سنوورەکان و بەهۆی هەژاری و بێکارییەوە، دەکرێت خەڵک بەلێشاو بۆ وڵاتانی دیکە کۆچ بکەن. 

 

جاگن چاپگن، بەڕێوەبەری گشتیی رێکخراوی خاچی سووری نێودەوڵەتی، ئاماژە بەوە دەکات، دەبێت ئاسایی وەریبگرین ئەگەر دیاردەی کۆچکردن بەشێوەیەکی گەورە زیادبێت لە مانگ و ساڵەکانی داهاتوودا "ئەوەی ئێمە گوێمان لێدەبێت ئەوەیە، ئەو خەڵکەی سەرچاوەی بژێوی ژیانیان لەدەستداوە، هەرکاتێک کە سنوورەکان کرانەوە، دەکرێت ناچاربن شوێنی ژیانیان بگۆڕن".

 

خاچی سووری نێودەوڵەتی چاوەڕێدەکات زیادبوونی کۆچکردن بەهۆی کۆرۆنا بە تێچوویەکی زۆر لەسەر ئەو وڵاتانە بکەوێت کە کۆچبەران روویان لێدەکەن، ئەمە لەکاتێکدایە کە ئابووریی زۆربەی وڵاتانی جیهان کەوتووەتە ژێر کاریگەریی گەورەی کۆرۆنا و تەنانەت لە وڵاتە گەشەسەندووەکانیش، هەژاری بەرزبووەتەوە. 

 

جاگن چاپگن پێیوایە، ئەگەر خەڵک ناچاربێت کۆچ بکات، ئەوا تێچووی هاوکاریکردنی کۆچبەرەکان لەکاتی رۆیشتنیان و لەو کاتەی کە دەگەنە وڵاتی ئامانج، زۆر زیاتر دەبێت لەو بڕەی کە پێویستە بۆ هاوکاریکردنی بژێوی ژیان، خوێندن و تەندروستییان لە وڵاتەکانی خۆیان.

 

بەگوێرەی ئامارەکانی بانکی جیهانی، لە ساڵی 1990دا 36%ـی دانیشتووانی جیهان لەژێر هێڵی هەژاریدا بوون، کە دەیکردە ملیارێک و 900 ملیۆن کەس. ئەو رێژەیە تاوەکو چەند مانگێک پێش کۆرۆنا بۆ 8% دابەزیبوو، واتە تەنیا 560 ملیۆن کەس لەژێر هێڵی هەژاریدا بوون، بەڵام دەرکەوتنی کۆرۆنا ئەو ئاراستەیەی پێچەوانە کردەوە، بەجۆرێک کە ئێستا بانکی جیهانی پێشبینیدەکات کۆرۆنا ببێتە هۆی هەژاربوونی لانیکەم 71 ملیۆن کەسی دیکە لە سەرانسەری جیهان. 

 

هاوکات پەیمانگەی جیهانیی پەرەپێدانی توێژینەوەی ئابووریی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان هۆشداری دەدات کە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکەوە، رێژەی هەژاری لە جیهان بەردەوامدەبێت لە بەرزبوونەوە و لە 8%ـەوە بۆ 12.8% بەرزدەبێتەوە.

 

 

بەپێی دوایین ئامارەکانی وۆڵد مێتەر کە چاودێریی ئامارەکانی تووشبووانی کۆرۆنا دەکات، 15 ملیۆن و 945 هەزار و 37 کەس لە جیهان تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون، 642 هەزار و 775 کەسیش گیانیان لەدەستداوە. 

 

هاوکات رێکخراوی خۆراک و کشتوکاڵی سەر بە نەتەوەیەکگرتووەکان بە هاوبەشی لەگەڵ رێکخراوەکانی خۆراکی جیهانی، رێکخراوی منداڵپارێزی نەتەوە یەکگرتووەکان، سندووقی نێودەوڵەتی گەشەپێدانی کشتوکاڵ، بانکی جیهانی و زانکۆی ئۆکسفۆردی بەریتانی راپۆرتێکی هاوبەشیان لەبارەی کاریگەرییەکانی کۆرۆنا لەسەر ئاسایشی خۆراکی عێراق بڵاوکردووەتەوە، کە دەریدەخات پەتاکە بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی رێژەی هەژاری و برسێتی. 

 

 

- چاوەڕێدەکرێت بەهۆی قەدەخەی هاتووچۆ و بێبازاڕییەوە، رێژەی هەژاری لە 22.5%ـەوە بۆ 31% بەرزبێتەوە

 

- نزیکەی سێ ملیۆن و 500 هەزار عێراقی خۆراکی پێویستیان دەستناکەوێت

 

- نزیکەی 2.5%ـی منداڵانی عێراق لە برسێتی مەترسیداردان و 9.9% یان خۆراکی پێویستیان دەستناکەوێت

 

- %31.6ـی دانیشتووانی عێراق بەهۆی کەمبوونەوەی داهاتیان خواردنی گرانبەها ناکڕن

 

- 33.9٪ـی خێزانە عێراقییەکان بەهۆی قەدەخەی هاتووچۆوە دەستیان بە فرۆشگەی خواردن و دامەزراوە تەندروستییەکان ناگات

 

- پارێزگاکانی نەینەوا و موسەننا زۆرترین رێژەی کەمخۆراکییان تێدایە

 

راپۆرتەکە ئاماژە بەوەش دەکات کە وێڕای ئەوەی کۆرۆنا وایکردووە برسێتی لە عێراق زیادبێت، بەرهەمی کشتوکاڵی و پەلەوەر لە عێراق زیادیکردووە، بەجۆرێک لە سەرەتای ئەم ساڵەوە چوار ملیۆن و 400 هەزار تۆن گەنم گەیشتووەتە سایلۆکانی حکومەت و 935 تۆن شووتی، کاڵەک، بامیە، خەیار، باینجان، ماش و تەماتەش بەرهەمهێنراوە.