نەتەوە یەکگرتووەکان: 2024 گەرمترین ساڵی مێژوو بووە

 

رۆژی هەینی، 10-01-2025، رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بڵاویکردەوە، 2024 گەرمترین ساڵی مێژوو بووە. ئەوە لەکاتێکدایە پێش ئەو ساڵە، 2023 گەرمترین ساڵ بوو. 

 

لە ساڵانی رابردوودا، پلەی گەرمیی زەوی 1.5 پلە لەو ئاستە بەرزتر بووەتەوە کە پێش قۆناخی پیشەسازی هەبوو. 

 

وڵاتانی جیهان بە چەندین رێککەوتننامەی نێودەوڵەتی لە هەوڵدابوون پلەی گەرمیی زەوی لەو ئاستەدا بمێنێتەوە و بەرزترنەبێتەوە. 

 

نەتەوە یەکگرتووەکان دەڵێت، پار ئەو پلەیە بۆ 1.55 بەرزتر بووەتەوە.

 

ئەنتۆنیۆ گوتێرێز، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند: "پلە سووتێنەرەکانی 2024 پێویستییان بە هەنگاوی داهێنەرانەیە لە گۆڕانی کەشوهەوادا. هێشتا کات هەیە رێگە لە خراپترین کارەساتی کەشوهەوا بگرین. سەرکردەکان پێویستە ئێستا هەنگاو بنێن."

 

پێش نەتەوە یەکگرتووەکان، دەزگەی کەشناسیی یەکێتیی ئەورووپا (کۆپەرنیکۆس)، 2024ـی بە گەرمترین ساڵ ناوبرد.

 

ماورۆ فاچینی، سەرۆکی یەکەی چاودێری پلەی گەرمیی زەوی لە کۆمیسیۆنی ئەورووپا گوتی: "داتای پلەی گەرمیی جیهان بۆ ساڵی 2024 پیشانی دەدات، پار لەسەر ئاستی جیهان گەرمترین ساڵ بووە لە ساڵی 1850ـەوە."

 

بەگوێرەی دەزگەی کەشناسی یەکێتیی ئەورووپا، ساڵی 2024 تێکڕای پلەی گەرمی جیهان 0.12 پلەی سیلیزی بەراورد بە پێرار بەرزبووەتەوە، ئەوەش زۆرترینە لە ساڵێکدا.  

 

رۆژی 10ـی تەممووزی پار، تێکڕای پلەی گەرمیی تەواوی گۆی زەوی 17.09 پلەی سیلیزی بوو، بەوەش بووە گەرمترین رۆژ لە مێژووی تۆمارکراوی مرۆڤایەتیدا. هەروەها، 10 ساڵی رابردوو گەرمترین ساڵ بوون لە 125 هەزار ساڵی رابردوودا.

 

کارلۆ بۆونتمپۆ، بەڕێوەبەری کۆپەرنیکۆس گوتی: "لە 12 مانگی رابردوودا چەندین رووداو ژمارەی پێوانەییان شکاند. ئەوەش بەشێکە لە کاریگەری راستەوخۆی گەرمبوونی جیهان کە بەهۆی بەرزبوونەوەی چڕی گازە گەرمکەرەکانەوە روودەدات. بنەما فیزیاییەکە زۆر روونە. کەشوهەوایەکی گەرمتر دەبێتە هۆی زیادبوون و بەهێزتربوونی شەپۆلەکانی گەرما و رووداوە سرووشتییەکان. گەرمبوونی کەشوهەوا، دەبێتە هۆی شەپۆلی بارانی بەخوڕ. گەرمبوونی دەریاکانیش زۆربوونی زریان و رووداوە وێرانکەرەکانی لێدەکەوێتەوە."

 

دوانۆکسیدی کاربۆن و میسان دوو دیارترین گازی گەرمکەرن کە بەهۆی بەکارهێنانی سووتەمەنی، چالاکییەکانی مرۆڤ و چەندین هۆکاری دیکە دەردەدرێنە بەرگەهەواوە. 

 

بە گوێرەی رێکخراوی کەشوهەوای جیهان، پێرار 40 ملیار و 600 ملیۆن تۆن گازی گەرمکەر دەردراوەتە نێو بەرگەهەوای زەوی؛ پار ملیارێک تۆن زیادی کردووە. 

 

بەگوێرەی ناوەندی لێکۆڵینەوە لە تەشەنەکردنی کارەساتەکان (CRED)، پار 115 هەزار کەس بەهۆی رووداوە سروشتییەکانەوە گیانیان لەدەستداوە، لەکاتێکدا پێرار 86 هەزار کەس گیانیان لەدەست دابوو.