کار و کاروباری کۆمەڵایەتی: لە چوار ساڵی رابردوودا زیاتر لە 69 هەزار کرێکار دەستەبەر کراون

 

رۆژی پێنجشەممە 31-08-2023 محەممەد ئەمین، بەرپرسی پلان لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی لە وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "لە ساڵی 2019 تاوەکو شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵ، 84039 کرێکار دەستەبەریان بۆ کراوە، بە کۆی گشتی ئێستا لە هەرێمی کوردستان 138 هەزار و 92 کرێکار دەستەبەریان بۆ کراوە."

 

بەگوێرەی ئەو ئامارانە بێت کە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی بۆ تۆڕی میدیایی رووداوی ناردووە، پار زۆرترین کرێکار دەستەبەر کراون کە 27558 کرێکار بوون. تاوەکو ئێستا زۆرترین کرێکاری دەستەبەرکراو لە پارێزگای هەولێرە کە ژمارەیان 66587 کەس بوون.

 

بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی، جگە لە دەستەبەرکردنی کرێکارانی ناوخۆیی، دەستەبەری کۆمەڵایەتی بۆ کرێکارانی بیانیش دەکات کە هەمووی بەگوێرەی رەگەزیش جیاکراونەتەوە، کە هەر بەپێی ئامارەکان زۆرترین دەستەبەری کۆمەڵایەتی بۆ کرێکارانی نێوخۆیی کراوە کە زیاتر لە 96 هەزار لە رەگەزی نێر و زیاتر لە 19 هەزار لە رەگەزی مێن.

 

ژمارەی ئەو کرێکارە بیانییانەی کە دەستەبەری کۆمەڵایەتییان بۆ کراوە 22513 کرێکارن کە زیاتر لە 19 هەزاریان لە رەگەزی نێر و زیاتر لە دوو هەزاریان لە رەگەزی مێن.

 

بەرپرسی پلان لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی دەڵێت، "ئەو کرێکارانەی کە دەستەبەری کۆمەڵایەتییان بۆ دەکرێت دوای خانەنشین بوون ئەو بڕە پارەی لێیان وەرگیراوە بۆیان خەرجدەکرێت، چونکە کرێکار وەکو هەر فەرمانبەرێکی دیکە کە کار دەکات دوای 30 ساڵ خانەنشین دەبێت و پارەی خانەنشینبوونەکەی بەگوێرەی رێژەکەی وەردەگرێت."

 

بە گوتەی بەرپرسی پلان لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی، هەر کرێکارێک بەگوێرەی مووچەکەی رێژەیەکی وەکو دەستەبەری کۆمەڵایەتی لێدەبڕدرێت، بە نموونە کرێکارمان هەیە مووچەی مانگانەی لە دەستەبەری نووسراوە 700 هەزار و هەیە نووسراوە 350 هەزار دینار، بەڵام ئێمە لە دەستەبەری کەمترین رێژە 350 هەزار دینارمان تۆمارکردووە."

 

محەممەد ئەمین دەڵێت، "دەکەوێتە سەر خاوەن کۆمپانیا چەند دەستەبەر بۆ کرێکارەکەی دەنووسێت، بۆ نموونە؛ هەیە مووچەی پێنج ملیۆنە و هەمووی دەنووسێت، کۆمپانیاش هەیە 350 هەزار دینار دەنووسێت، ئێمە ناتوانین زۆریان لێبکەین، تەنیا بە یەک شێواز دەتوانین بەرگری لە کرێکارەکە بکەین ئەگەر خۆی بێت و سکاڵا بکات و بڵێت مووچەم پێنج ملیۆنە و 350 نووسراوە، ئەوکات بەگوێرەی بەڵگەنامەکانی بەدواداچوون دەکەین و کێشەکانی چارەسەر دەکەین."

 

 

ساڵی 2019:

12339

 

ساڵی 2020:

10856

 

ساڵی 2021:

18511

 

ساڵی 2022:

27558

 

کۆی گشتی: 69264

 

 

هەولێر: 66587

سلێمانی: 50032

دهۆک: 21473

کۆی گشتی: 138092

 

 

هەولێر: 41928

سلێمانی: 36448

دهۆک: 17881

کۆی گشتی: 96257

 

 

هەولێر: 7025

سلێمانی: 10004

دهۆک: 2263

کۆی گشتی: 19292

 

 

هەولێر: 15463

سلێمانی: 3103

دهۆک: 1209

کۆی گشتی: 19775

 

 

هەولێر: 2171

سلێمانی: 447

دهۆک: 120 

کۆی گشتی: 2738

 

 

ساڵی 2019:

1640

 

ساڵی 2020:

1533

 

ساڵی 2021:

2268

 

ساڵی 2022:

5316

 

کۆی گشتی: 10757

 

 

هەولێر: 419

سلێمانی: 291

دهۆک: 171

کۆی گشتی: 881

ناوەوەی هەرێمی کوردستان: 702 کرێکار

دەرەوەی هەرێمی کوردستان: 179 کرێکار

 

بەپێی یاسای دەستەبەری کۆمەڵایەتی، ئەگەر کرێکار دەستەبەری بۆ کرابێت، هەموو مافەکانی کارمەندی کەرتی گشتیی هەیە، وەک قەرەبوو، خانەنشینی، پێکان لەسەر کار، پاداشتی کۆتایی خزمەت و ... هتد. 

 

لە یاسای دەستەبەریی کۆمەڵایەتیدا هاتووە: هەر کرێکارێکی ئافرەت 20 ساڵ کاری کردبێت، دەستەبەریی بۆ کرابێت و تەمەنی گەیشتبێتە 55 ساڵ و، هەر کرێکارێکی پیاو 25 ساڵ کاری کردبێت، دەستەبەریی بۆ کرابێت و تەمەنی گەیشتبێتە 60 ساڵ وەکو هەر فەرمانبەرێکی حکومەت خۆبەخۆ خانەنشین دەبن. 

 

لە یاسای دەستەبەریی کۆمەڵایەتیدا هاتووە: هەر خاوەن کارێک لە هەشت کاژێر زیاتر کار بە کرێکارەکانی بکات، دەبێت پارەی ئەو کاتە زیادەیەیان بداتێ؛ پارەکە بۆ شەو و رۆژ جیاوازە.

 

ئەگەر کرێکار کاتی زیادە کاری پێکرا و پارەی ئەو زیادەکارەی نەدرایێ، دەتوانێت لە دادگەی کار سکاڵا لە خاوەن کارەکەی  بکات.