یازدەیەمین ساڵڕۆژ بە ژمارەیەک خەڵاتی نوێوە؛ جیهان پیرۆزبایی لە رووداو دەکات

 

 

ئەمڕۆ رووداو فوو لە مۆمی یازدە ساڵەی تەمەنی دەکات. کاژێر 5:00ی ئێوارەی رۆژی 29-05-2013 بە دەستپێکردنی پەخشی گەورەترین تۆڕی میدیایی کوردستان، وەرچەرخانێک لە میدیای کوردستانیدا دەستیپێکرد.

 

رووداو لەو کاتەوە لە فراوانبوون و پێشڤەچوونی بێوەستاندا بووە؛ یازدەیەمین ساڵڕۆژی لەدایکبوونیشی بە ژمارەیەک خەڵاتی جیهانی و نێوخۆیی نوێوە پیرۆز دەکات.

 

باڵیۆز و کۆنسوڵەکانی جیهان بەو بۆنەیەوە پیرۆزبایی ئاراستەی رووداو دەکەن.

 

 

میکێلی کامێرۆتا، کۆنسوڵی گشتیی ئیتاڵیا لە هەولێر بە رووداو دەڵێت، "هیوای باشترینتان بۆ دەخوازم."

 

لەبارەی بردنەوەی خەڵاتی وێبی، کامێرۆتا دەڵێت، "پیرۆزبایی لە هەمووتان دەکەم، چونکە بەم دواییانە خەڵاتێکی زۆر گرنگتان بەدەستهێنا؛ هیوادارم لە هەموو تیمە فرەنەتەوە و نێودەوڵەتییەکەتان بەردەوام بن لەو کارەی دەیکەن."

 

 

رووداو ئەم ساڵ وەکو تاکە میدیای کوردستان و عێراق توانی ژمارەیەک خەڵاتی جیهانیی باڵا بەدەستبهێنێت و ناوی خۆی لە تەنیشت دامەزراوە زەبەلاحەکانی وەکو گووگڵ، مێتا، مایکرۆسۆفت، سی ئێن ئێن و ناسا چەسپاند.

 

مانگی رابردوو، بەڵگەفیلمی کۆرۆوای-ی تۆڕی میدیایی رووداو، کە باس لە هۆزێکی دارستانەکانی پاپوای رۆژئاوا لە ئیندۆنیزیا دەکات و تا حەفتاکانی سەدەی رابردوو، کەس نەیدەزانی ئەو هۆزە هەن و ئەندامانی هۆزەکەش نەیاندەزانی جیهانێک لە دەرەوەی دارستانەکەیاندا هەیە، لەنێو زیاتر لە 13 هەزار بەشداربوو، وەکو براوەی خەڵاتی بەنێوبانگی وێبی بۆ باشترین بەرهەمی ڤیدیۆیی لە بواری گەڕان و شێوازی ژیاندا دەستنیشان کرا.

 

 

یاکۆ بێرێندز، کۆنسوڵی گشتیی هۆڵەندا لە هەولێر پیرۆزبایی لە رووداو دەکات و دامەزراندنی تۆڕە میدیاییەکە بە "قۆناخێکی گرنگ" ناودەبات.

 

کۆنسوڵی گشتیی هۆڵەندا لە هەولێر دەڵێت، "لە دوو ساڵی رابردوودا بینیم کە رووداو چەند خەڵاتێکی بردەوە؛ ماوەیەکی کەم لەمەوبەر یەکێکی دیکەی بردەوە،" کە مەبەست لێی خەڵاتی وێبییە.

 

 

لە ئۆکتۆبەری 2023یشدا رووداو وەکو "باشترین میدیای قەبارە مامناوەندی ساڵ لەسەر ئاستی جیهان" خەڵاتی زێڕینی ستیڤیی بردەوە.

 

هەروەها دوو بەرنامە و دوو بەڵگەنامەی رووداو، هەر لەم مانگەدا، وەکو باشترین بەرهەمی ڤیدیۆیی و تەلەڤیزیۆنی، حەوت خەڵاتی تێلی-یان بەدەستهێنا.

 

بێرێندز رایگەیاند، "تێڕوانینی من بۆ رووداو ئەرێنییە. ژمارەیەک دەزگای میدیایی باش لەم هەرێمەدا هەن و بێگومان رووداویش یەکێکیانە." دەشڵێت، "تێبینیی من بۆ میدیا ئەوەیە کە بێلایەنی شتێکی باشە،" داواش دەکات، "وەبەرهێنان لە رۆژنامەڤانانی گەنجی بوێردا بکەن، ئەوانەی کە ئامادەن سەرکێشی بکەن."

 

 

هەروەها ئانو سارێلا، باڵیۆزی فینلاند لە رێگەی ئیمەیڵەوە پەیامێکی پیرۆزبایی ئاراستەی رووداو کردووە و تێیدا دەڵێت، "لە یازدەیەمین ساڵڕۆژی [دامەزراندنی] رووداودا، هیوای باشترینی بۆ دەخوازم."

 

لە ساڵڕۆژی دامەزراندنی رووداودا، باڵیۆزی فینلاند جەخت دەکاتەوە کە "ئازادیی قسەکردن و رادەربڕین بنەمای سەرەکیی کۆمەڵگەی دیموکراسین و میدیای ئازاد و سەربەخۆ بۆ دیموکراسییەکی کارا پێویستە."

 

 

ئەحمەد زاهری، کۆنسوڵی گشتیی ئیمارات لە هەولێر پێیوایە رووداو "یەکێکە لە کەناڵە هەرە گرنگەکان"ی عێراق و هەرێمی کوردستان.

 

ئەحمەد زاهری دەڵێت، رووداو "متمانەیەکی گەورەی هەیە و بە یەکێک لە سەکۆ میدیاییە هەرە گرنگەکان لە هەرێمی کوردستان دادەنرێت." دەشڵێت، "بەم بۆنەیەوە پیرۆزباییتان لێدەکەم کە ساڵیادی دامەزراندنی کەناڵی رووداوە."

 

 

زاهری هەروەها دەڵێت، "هیوادارم [رووداو] ئامادەییەکی بەهێزی لە وڵاتانی عەرەبیدا هەبێت، بەتایبەتی لە عێراق لە پارێزگا عەرەبییەکان و هەندێک بەرنامەی تەلەڤیزیۆنی، زنجیرە فیلمی کۆمەڵایەتی و بەرنامەی کۆمیدی هەبن کە ئەمە هەموویان ئامادەیی رووداو لە ناوچەکە بەهێز دەکەن."

 

 

نەزمی حزووری، کۆنسوڵی گشتیی فەلەستین لە هەولێر داوای کردنەوەی کەناڵێکی عەرەبی هاوشێوەی رووداو دەکات.

 

حزووری لە هەولێر بە ڤەژین موراد، پەیامنێری رووداوی گوت، "پێویستە کەناڵێک هەبێت لە ئاستی رووداودا بێت بۆ ئەوەی جەماوەری عەرەبی بدوێنێت و لێی نزیکتر بێت."

 

 

کۆنسوڵی فەلەستین دەشڵێت، "رووداو، رووداوەکەیە؛ ئەو رووداوەی هەمیشە ئامادەیی هەیە، لە هەواڵی سیاسی بێت یان ئابووری، کۆمەڵایەتی، وەرزشی یان کولتووری بێت."

 

حزووری باس لەوە دەکات، "لەگەڵ بەیانیی هەموو رۆژێکدا،" رووداو "دەچێتە نێو هەموو ماڵەکانەوە بە روویەکی جوانەوە و دەشڵێت، "کاتێک رووداو بە روویەکی جوانەوە دەبینی، بە راستی دیمەنێکی جوانە، لەوە جوانتریش بەرنامە جیاجیاکانییەتی."

 

حزووری ئاماژە بەوە دەکات، "پێویستە لەسەر میدیای کوردستان کەناڵێک بە زمانی عەرەبیی گرنگ هەبێت بۆ ئەوەی بتوانێت جەماوەری عەرەبیی دەوروبەری کوردستان بدوێنێت؛ بۆ ئەوەی جەماوەری عەرەبی زیاتر ئاگاداری ئەم هەرێمە و داهێنانەکانی بێت لە بواری کولتووری، کۆمەڵایەتی، دابونەریت، گەشتیاری و بەهاکانی برایەتی، چونکە لە نێوان کورد و عەرەبدا پەیوەندیی بەهێز و مێژوویی لەسەر یەک خاک هەیە؛ یەک هەوا، یەک جوانی و گیانی خۆشەویستی و برایەتیی لە نێوانیاندا هەیە."

 

 

باڵیۆزی بەریتانیا لە بەغدا لە پەیامێکی پیرۆزباییدا "پێشوازی" لە پشتیوانی رووداو بۆ رۆڵی ژنان لە میدیادا دەکات.

 

ستیڤن چارلس هیچن دەڵێت، "بە بۆنەی یازدەیەمین ساڵرۆژی لەدایکبوونی، گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی تۆڕی میدیایی رووداو دەکەم".

باڵیۆزی بەریتانیا دەشڵێت: "پێشوازی لە هەڵوەستەی رووداو بۆ پرسە گرنگەکان، پەرەدان بە ئازادیی میدیا و ئەو کارەشی دەکەم کە بۆ پشتیوانیکردن لە رۆڵی ژنان لە میدیادا کردوویەتی."

 

ئەوە لە کاتێکدایە تۆڕی میدیایی رووداو هەوڵی داوە لە هێزی کارەکەیدا هاوسەنگیی نێوان رەگەزەکان بپارێزێت، بواری بە دروستبوونی چەندین ئەستێرەی درەوشاوەی راگەیاندنی کوردی لە نێو خانمە رۆژنامەڤانەکاندا داوە و خانمەکان بەشێکن لە پێشکێشکار و پەیامنێرە هەرە دیارەکانی رووداو.

 

لە سەرەتای ئەمساڵیشەوە رووداو بە هاوبەشی لەگەڵ سندووقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ دانیشتووان (UNFPA) دەستی بە خولی راهێنانی میدیایی کرد کە ئامانج لێی پەروەردەکردنی زیاتر لە 300 خانمە لەسەر بنەمای پیشەیی و نوێترین تەکنیکەکانی رۆژنامەڤانی.

 

رووداو هەروەها ساڵانە بە بەخشینی خەڵاتی شەهید شیفا گەردی، کاری خانمە پەیامنێرە جەنگییەکان بەرز رادەگرێت.

 

باڵیۆزی بەریتانیا دەڵێت، "بەردەوام رووداو هاندەدەم کە ئەم بەهایانە بەرز رابگرێت و تیشک بخاتە سەر ئەو چیرۆکانەی بۆ هاووڵاتییانی عێراقی لە سەرانسەری وڵات گرنگن."

 

هیچن جەخت دەکاتەوە کە "ئازادیی راگەیاندن، ئێستا لە هەموو کاتێک گرنگترە. رووداو، میدیا کوردستانی و عێراقییە نیشتمانییەکانی دیکەش بەشێکی گرنگی ئەمەن"؛ دەشڵێت: "بەریتانیا لە سەرانسەری جیهان، دۆست و پشتیوانی میدیای سەربەخۆ و بێلایەنە."

 

 

سینچویڵ لیم، کۆنسوڵی گشتیی کۆریای باشوور پیرۆزبایی لە تۆڕی میدیایی رووداو دەکات و هیوای بۆ دەخوازێت "بەردەوام بێت لە فەراهەمکردنی زانیاریی ورد و بەهادار."

 

بەو بۆنەیەوە، لیم لە هەولێر بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "پیرۆزباییتان لێدەکەم بە بۆنەی یازدەیەمین ساڵرۆژی دامەزراندنی رووداوەوە."

 

 

کۆنسوڵی کۆریای باشوور هەروەها دەڵێت، "دڵخۆش بووم کە بیستم رووداو خەڵاتی گرانبەهای وێبیی ئەمساڵی بەدەستهێناوە."

 

وەکو ئاماژەیەک بۆ گرانبەهایی ئەو خەڵاتەی کە رووداو بەدەستیهێنا، کۆنسوڵی کۆریای باشوور دەڵێت، "بۆ زانیاریتان، باندی بی تی ئێسی کۆریاش ئەمساڵ هەمان خەڵاتی بردەوە."

 

ئەو کۆرییانەی چەند ساڵێک لەمەوبەر لە هەرێمی کوردستان دەژیان، بە گوتەی لیم، "زۆر سەرسامن بە گەشەی بەرچاوی هەرێمەکە. بۆ ئەوەی ئەم گەشەکردنە بەردەوام بێت، رۆڵی میدیا زۆر گرنگە. چاوەڕوانین کە رووداو بەردەوام بێت لە فەراهەمکردنی زانیاریی ورد و بەهادار بۆ ئەوەی متمانە لە نێو کۆمەڵگەدا بەهێز بکات"؛ دەشڵێت: "با پێکەوە بە وریاییەوە کاربکەین بۆ ئەوەی کاتێک خەڵک بیر لە متمانە دەکاتەوە، ناوی رووداوی بیربکەوێتەوە."

 

 

لیۆ جیۆن، کۆنسوڵی گشتیی چین لە هەرێمی کوردستان یازدەیەمین ساڵیادی دامەزراندنی تۆڕی میدیایی رووداو پیرۆز دەکات و دەڵێت، رووداو "بووەتە یەکێک لە گرنگترین و کاریگەرترین تۆڕە میدیاییەکان"ی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست.

 

جیۆن لە هەولێر قسەی بۆ ڤەژین موراد کرد و گوتی: "دڵخۆشین بە یازدەیەمین ساڵرۆژی دامەزراندنی رووداو."

 

جیۆن پێیوایە "یازدە ساڵ، کاتێکی درێژ نییە"، بەڵام "لە ماوەی 11 ساڵی رابردوودا، رووداو و بەڕێوەبەرایەتییە بەهێزەکەی، بە تیمێکی کۆڵنەدەرەوە کاریانکردووە. رووداو بووەتە یەکێک لە گرنگترین و کاریگەرترین تۆڕە میدیاییەکان، نەوەک تەنیا لە هەرێمی کوردستانی عێراق، بەڵکو لە سەرانسەری عێراق و ناوچەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست. بۆیە دەمەوێت پیرۆزبایی گەرم ئاراستەی رووداو و هەموو تیمی رووداو بکەم لە بەرامبەر دەستکەوتی مەزنی 11 ساڵی رابردوویان."

 

 

کۆنسوڵی چین دڵخۆشی خۆی پیشاندەدات کە پار رووداو وەک یەکەمین تۆڕی میدیایی عێراق، نووسینگەی لە پەکینی پایتەختی وڵاتەکەی کردەوە.

 

جیۆن دەڵێت، "پار رووداو بووە یەکەمین میدیای عێراق کە نووسینگە و نێردراوی لە پەکین هەبێت. رووماڵی رووداو لە چین زۆر گشتگیر و هاوسەنگە. نزیکەی هەموو رۆژێک، بینەرانی ئێرە دەتوانن سەیری هەواڵەکانی تەلەڤزیۆنی رووداو بکەن لەسەر چین."

 

جیۆن پیرۆزبایی لە رووداو دەکات و دەڵێت، لە بەرامبەر "ئەو سەرکەوتنە مەزنەی لە رووماڵکردنی هەواڵەکانی چین بەدەستی هێناوە." جیۆن دەشڵێت، "وەک کۆنسوڵی گشتیی چین لێرە لە هەولێر، زۆر شانازی بە کارەکانی رووداوەوە دەکەم."

 

کۆنسوڵی چین بڕوای وایە، "لەم سەردەمەدا، لە سەدەی 21ـدا، کە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان تاوەکو دێت گرنگتر دەبن و هەموو کەسێک بەکاریان دێنێت، ئاسان نییە بۆ دامەزراوەیەکی میدیایی کارێکی باش بکات،" بەڵام دەڵێت، "بڕوام بە رووداوە. هیوادارم رووداو هەر بە گرنگترین و کاریگەرترین دامەزراوەی میدیایی لە کوردستان، عێراق و ئەم ناوچەیەش بمێنێتەوە."

 

ئەوەش لە کاتێکدایە کە رووداو وەک دامەزراوەیەکی میدیایی توانیویەتی پێشکەوتنی تەکنەلۆجیا لە خزمەتی گەیاندنی پەیامەکەیدا بەکاربێنێت و هەژمارەکانی لە فەیسبووک، ئینستاگرام و تیکتۆک لەسەر ئاستی میدیاکانی ناوچەکە، بینەری یەکجار زۆریان هەیە.

 

کۆنسوڵی چین "هیوای بەختێکی باش" بۆ روووداو دەخوازێت؛ ئاماژە بەوەش دەکات "بڕوای پتەو"ی هەیە بەوەی کە رووداو "بەردەوام دەبێت لە کاری کۆڵنەدەرانە، بە تایبەتی لە رووماڵکردنی هەواڵەکانی چین بۆ ئەوەی دەرفەتێکی باشتر بە وەرگرانی ئێرە بدات تاوەلو رووماڵێکی چڕتر، هاوسەنگتر و بابەتیانەتر لەسەر چین ببینن."

 

جیۆن هەروەها دەڵێت، "بە لەبەرچاوگرتنی مێژووی رابردووی کوردستان و عێراق، بڕوام وایە گەشەی ئابووری و کۆمەڵایەتی، کاری لە پێشینەن بۆ خەڵک. بۆیە پێویستە کاری لە پێشینەی حکومەتیش بن. لەو پڕۆسەیەدا، بڕوام وایە میدیای وەک رووداو دەتوانن رۆڵێکی زۆر گرنگ بگێڕن. ئومێدەوارم رووداو بەردەوام بێت لە رووماڵی ورد، بابەتیانە، هاوسەنگ و پیشەییانە بۆ هەموو هەواڵەکان."

 

لە 29ی ئایاری 2013، رووداو وەک تۆڕێکی میدیایی بە تەلەڤزیۆن، رادیۆ و پۆرتاڵ دەستی بە پەخش کرد.

 

پێش ئەوەی وەک تۆڕێکی میدیایی دەستبەکاربێت، رووداو لە دوو هەفتەنامەی چاپکراو پێکهاتبوو؛ وەشانێکی سیاسی و گشتی کە ژمارەی یەکەمی لە 5ی نیسانی 2008 و وەشانێکی وەرزشیش کە 4ی حوزەیرانی هەمان ساڵ یەکەمین ژمارەی دەرکرد. وەک روانگەی رووداو بۆ رۆیشتن لەگەڵ تەوژمی داهێنانی دیجیتاڵیی جیهان و لابردنی کاخەز بۆ پاراستنی ژینگە، وەرزشییەکە بە دەرکردنی ژمارە 530 لە یەکی کانوونی دووەمی 2019 و گشتییەکە بە ژمارەی 593 لە 24ی شوباتی 2020 وەستێنران.

 

تۆڕی میدیایی رووداو هەوڵی داوە سوود لە نوێترین داهێنانە تەکنەلۆجییەکانی بواری راگەیاندن ببینێت بۆ ئەوەی لە جیهانێکی پێشکەوتوودا بەردەوام لە نزیک وەرگرەکەی بمێنێتەوە. لە تەلەڤزیۆن بە هەردوو شێوەزاری کرمانجی سەروو و خواروو پەخش دەکات و لە پۆرتاڵ و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیش بە عەرەبی، ئینگلیزی و تورکیش هەواڵ و بەرهەمەکانی دەگەیێنێت.

 

جگە لەوەی کە تەلەڤزیۆنەکەی پڕبینەرترین و پۆرتاڵەکەی پڕخوێنەرترینی کوردستانە، ئاماری ناوەندە جیهانییەکان دەیسەلمێنن کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیش وەرگری زۆری لە ناوچەکەدا هەیە.

 

ئەم تۆڕە کوردستانییە فرە زمانە کە لە یازدە ساڵی رابردوودا  دەیان خەڵاتی جیهانی و نێوخۆیی بەدەستهێناوە؛ بەهۆی پیشەیی، لێهاتوویی و متمانەیەوە بووەتە سەرچاوەیەکی سەرەکیی هەواڵ لە بارەی رووداو و پێشهاتەکانی کوردستان و ناوچەکە بۆ کەناڵ و ئاژانسە هەواڵییە هەرە دیارەکانی جیهان، دیارترینیان ئاژانسی هەواڵی فەرەنسی، ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێس، تۆڕی هەواڵی ئەورووپی ئینێکس.