RAPOR: Dünyanın Ukrayna savaşı ile ilgili görüşleri değişiyor mu?

Haber Merkezi –  ECFR’nin yaptığı yeni bir araştırmaya göre; Ukrayna konusunda, Batı ile diğer ülkeler arasındaki görüş farkı giderek derinleşiyor.

AB ve ABD, Putin'in Ukrayna’ya saldırısının durdurulması gerektiğini hep söyledi, fakat, dünya nüfusunun büyük bir bölümü aynı fikirde değil. Yeni küresel kamuoyu anketi, dünyanın en kalabalık ülkelerinden bazılarında çoğunluk; Rusya'nın savaşı kazanacağına inanıyor.

Bu aynı zamanda Avrupa dışında neden bu kadar az kişinin Ukrayna'dan yana tutum takınmamasının da bir açıklaması oluyor.

Batı'da, Şubat 2022'de Ukrayna'ya düzenlenen geniş çaplı saldırının ardından Rusya'nın dışlanmış bir devlet haline geldiğini sık sık söylendi.

Batılı ülkelerden oluşan bir koalisyon daha sonra geniş kapsamlı yaptırımlar ve Kiev'e yardım konusunda anlaşmaya vardı. BM'de 141 ülke Rusya'nın işgalini kınama yönünde oy kullanırken yalnızca beş ülke aleyhte oy kullandı.

Çoğu zaman Putin'in yegâne dostlarının Kuzey Kore, İran, Beyaz Rusya ve Eritre gibi sicilleri pekiyi olmayan devletlerin olduğu dile getirildi.

Ancak savaş devam ettikçe BM'deki birlik daha net belirginleşti. Batılı ülkeler ile dünyanın büyük bir bölümü arasında, genellikle "küresel güney" olarak adlandırılan bir görüş ayrılığı oluştu.

Birçok Afrika, Asya ve Latin Amerika ülkesinde Rusya'nın kötü taraf, Ukrayna'nın da iyi taraf olduğu görüşü kabul görmedi. Bunun pek çok nedeni var. Başlıca nedeni ise; bir zamanlar güneydeki ülkeleri sömürgeleştiren Batılı güçlere duyulan hoşnutsuzluk olarak belirtiliyor.

Putin'e karşı 'birleşen dünya' bir hayal ürünü

ECFR (Avrupa Dış İlişkiler Konseyi) adlı düşünce kuruluşunun yaptığı bu yeni ve büyük çaplı küresel kamuoyu anketi, AB ve ABD'nin Putin'e karşı birleşen ’dünyanın’ umudu olma savının sadece hayal ürünü olduğu görüşünü güçlendiriyor.

Araştırma sonbaharda gerçekleştirildi ve on bir Avrupa ülkesinin yanı sıra dünyanın diğer coğrafyalarındaki kalabalık ülkeler olan Hindistan, Çin, ABD, Endonezya, Brezilya, Türkiye, Rusya, Güney Kore, Suudi Arabistan ve Güney Afrika gibi ülkeleri kapsıyor.

Batı'nın, ekonomik gücü ve yaşam standardının yanı sıra hoşgörü, güvenlik ve liberal değerler nedeniyle dünyanın diğer yerlerindeki pek çok kişi tarafından hâlâ takdir edildiği ortaya çıktı.

Haliyle pek çok kişi Batı'ya taşınmak istiyor.

"Ülkenizi terk etmek zorunda kalsanız hangi ülkeyi seçerdiniz?" sorusuna: Brezilya, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve Türkiye'de büyük çoğunluk ya ABD'ye ya da bir AB ülkesine yanıtını veriyor. Tek tük Rusya veya Çin diyenler de var.

Ancak Batı çekiciliğini korusa bile bu; dünyanın diğer bölgelerinde yaşayanların Batı'nın dünya görüşünü desteklediği anlamına gelmiyor.

Raporun yazarları Timothy Garton Ash, Ivan Krastev ve Mark Leonard bunu, diğer kıtalarda yaşayanların ittifaklar ve işbirlikleri arasında seçim yaptığı "alakart bir dünyada" yaşamak olarak tanımlıyor:

"Belki enerji için Rusya, kafalarda oluşan resim için ABD, yaşam tarzı için Avrupa. Ve ticaret için Çin ve Batı menüsünün tamamını ’satın alma’ beklentisi içinde olan sesiz çoğunluk olsa da, Batı ile geri kalanlar arasındaki uçurum kendisini en açık şekilde Ukrayna'daki savaşa bakıldığında gösteriyor. Böyle bakıldığında, sanki farklı gezegenlerden gelmiş gibiyiz, en azından savaşın nasıl biteceğine dair algı söz konusu olduğunda."

Yalnızca Avrupa ve ABD'de beş yıl içinde Rusya'nın kazanacağı zaferden çok Ukrayna'nın zaferine inananlar daha fazla. Ankete katılan diğer tüm ülkelerde Rusya'nın zaferine inananlar grup olarak daha büyük, hatta bazılarında aşırı bir çoğunluk söz konusu.

Bu, Batılı ülkelerin Rusya'ya karşı yaptırımlara başkalarını dâhil etmesinin neden bu kadar zor olduğunun önemli bir açıklaması olabilir. Eğer bu kadar insan Putin'in her halükarda kazanacağına inanıyorsa, o zaman kaybedecek tarafı desteklemenin ne anlamı var!

"Kiev'in barış adına Rusya'ya toprak vermeli"

Ukrayna'nın "gerektiği süre"ce desteklenmesi tutumu Avrupa ve ABD dışında pek anlaşılmıyor. Ankete göre baskın görüş; Kiev'in barış adına Rusya'ya toprak vermesi gerektiği yönünde.

Hindistan, Türkiye, Endonezya ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde çoğunluğun, Batı'yı ve Ukrayna’yı barışa karşı Rusya'dan daha büyük bir tehdit olarak görmesi de aynı mantıkla açıklanıyor.

Bu tür görüşler Avrupa'daki, Macaristan ve Slovakya gibi ülkelerde de zemin buldu. Başka bir deyişle, Batı'nın en önemli kurumları olan AB ve NATO'ya dahil olan ülkeler, refahları ve güvenlikleri için şimdilik müteşekkir.

Küresel kamuoyu anketi

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi düşünce kuruluşunun Oxford Üniversitesi işbirliğiyle dünya çapında 21 ülkede gerçekleştirdiği kamuoyu araştırması 15 Kasım'da yayınlanmak üzere tasarlandı. Anketin kapsadığı ülkeler Hindistan, Çin, ABD, Endonezya, Brezilya, Rusya, Türkiye, Güney Kore, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve on bir Avrupa ülkesi: Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Polonya, İspanya, İsviçre, Romanya, Portekiz, Danimarka ve Estonya.

18 Eylül - 3 Ekim tarihleri arasında 21 ülkede toplam 25 266 kişiyle temasa geçildi.

Tüm ülkelerdeki katılımcılara dünyanın durumunu (savaş, barış, büyük güçler ve ittifaklar) nasıl gördüklerine dair sorular soruldu. Kamuoyu yoklaması ile eş zamanlı olarak tarihçi Timothy Garton Ash, siyaset bilimci Ivan Krastev ve ECFR başkanı Mark Leonard'ın yazdığı bir rapor da var.