Erbil (Rûdaw) – Fas’taki güçlü deprem meydana gelmeden çok kısa bir süre önce, gökyüzünde mavi ışıkların belirdiğini gösteren videolar sosyal medyada yayıldı. 6 Şubat’ta Maraş merkezli depremlerde de benzer görüntüler ortaya çıkmıştı.
Son olarakı Fas’ta meydana gelen 7 büyüklüğündeki depremden kısa bir süre önce gökyüzünde tuhaf ışıklar görüldü. Deprem öncesi ve deprem sırasındaki beliren bu ışıklar uzmanlar arasında tartışmalara neden oldu.
Nadir görülen bir olay olan deprem ışıklarını bilim insanlarının bugünkü şartlarda açıklaması oldukça zor.
Deprem esnasında ortaya çıkan bu ışıkların her seferinde farklı şekilde görülmesi, sıradan yıldırımlardan UFO’lara kadar çeşitli teorilere kapı aralıyor.
Işıkların depremden önce tesadüfen görüldüğü ve gerçek bir bağlantının olmadığı varsayımı da var.
Tarih boyunca deprem ışıkları
Buna rağmen 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre 1600 yılına kadar uzanan bu tür ışıklara ilişkin 65 kayıt var.
Bu kayıtları inceleyen San Jose Üniversitesi fizik profesörü ve NASA araştırmacısı olan Friedman Freund ve meslektaşları, elde ettikleri bulguları Sismolojik Araştırma Mektupları adlı dergide yayınladı.
Örneğin 12 Kasım 1988’de Kanada Quebec'teki güçlü bir depremden 11 gün önce insanlar, St. Lawrence Nehri boyunca parlak mor-pembe bir ışık küresinin görüldüğünü bildirdi.
2007’de Peru’nun Pisco kentinde yaşanan ve Richter ölçeğine göre 8 büyüklüğüne ulaşan deprem öncesinde de gökyüzünü aydınlatan parlak bir ışık ortaya çıktı. Bu ışıklar, güvenlik kameraları tarafından kaydedildi.
Ayrıca 2009’da İtalya’nın L’Aquila şehrindeki depremden önce de gökyüzünde 10 santimetre uzunluğunda bir ışık belirmişti.
Değişiklik görülüyor
Ancak depremlerden önce beliren ışıklar arasında da fark var.
Kimi gökte yüksekte, kimi alçakta beliriyor. Kimi şimşek gibi parıldarken kimi havada süzülüyor.
Friedman Freund, 2014 yılında National Geographic’e verdiği röportajda, bu ışıkların birçok farklı şekil, form ve renkte olabileceğini söyledi.
Işık beliriyor ve deprem oluyor
Fas'ta 3 bin kişinin öldüğü şiddetli depremden yaklaşık üç dakika önce gökyüzünde esrarengiz mavi ışık patlamaları güvenlik kameralarına yansıdı.
Depremlerle ilgili birçok bilimsel makalenin yazarı Jeofizikçi John Derr, Amerikan televizyon kanalı CNN'e, “Bu fenomen kesinlikle doğru" açıklamasını yaptı.
Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi Fizikçisi Karen Daniels da New York Times'a "İnsanlar her zaman bu fenomeni merak etmişlerdir. Bu her zaman var olan ve asla tam olarak açıklanamayan kalıcı gizemlerden biri” dedi.
Jeofizikçi John Derr, 2019 yılında "Jeofizik Ansiklopedisi"nde yayımlanan söyleşide deprem ışıklarının farklı şekillerde görünebileceğini söyledi.
Buna göre bazen sıradan bir şimşek gibi görünürler, bazen de parlak bir bant gibi, kozmik ışıklar gibi görünürler.
5 ve üzeri depremlerde ışık belirir
Derr, araştırma ekibiyle birlikte 5’ten büyük depremlerin yüzde 80'inde ışıkların oluştuğunu buldu.
Araştırmalara göre birçok depremde ışık depremden kısa bir süre önce veya deprem sırasında görüldü.
Ayrıca deprem ışıklarının deprem sonrasında değil, öncesinde veya sırasında daha sık görüldüğü belirtiliyor.
Daha önceki bir çalışmada, tektonik stresin, kuvars içeren kayaların belirli bir şekilde sıkıştırıldığında güçlü elektrik alanları ürettiği, ‘piezoelektrik etki’ olarak adlandırılan bir etki yarattığı öne sürüldü.
Ancak deprem ışıklarını incelemenin zorluklarından biri de, bunların öngörülemez ve kısa ömürlü olmaları.
Merkez üssünden 600 kilometre uzakta ışığı görebilirsiniz
Jeofizikçi John Derr'in araştırmasında ayrıca insanların bu ışığı depremin merkezinden 600 kilometre uzakta bile görebildikleri belirtildi.
Derr'in çalışma arkadaşlarından Friedemann Freund, bu olayın arkasında mekanik bir reaksiyonun olduğundan şüpheleniyor.
Freund'un teorisine göre bazı kaya kristalleri parçalandıklarında elektrik üretirler. Bu, pili açıp elektrik üretmek gibidir.
Ayrıca bu ışıkların depremin merkez üssünden 600 kilometre uzakta dahi görüldüğü saptandı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın