Erbil (Rûdaw) - Dünyanın bilinen en eski ve en büyük inanç merkezi Göbeklitepe'de (Girê Mirazan) yer alan 5,5 metrelik "P18" numaralı dikili taşın kopyası Birleşmiş Milletler (BM) Genel Merkezi'nde sergilenecek. Arkeolog Ahmet Kınay, bunun “çok sevindirici bir haber” olduğunu söyledi.
Urfa'ya 18 kilometre mesafede Xirapreşk (Örencik) köyü yakınlarında 12 bin yıllık geçmişiyle "tarihin sıfır noktası" şeklinde nitelendirilen ve Kürtçe “Girê Mirazan” diye bilinen Göbeklitepe'nin "D yapısı" olarak adlandırılan bölümündeki "P18" numaralı dikili taşın (stel) sert kireç taşından yapılacak kopyası, BM’ye resmi sanat hediyesi olarak sunulacak.
Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, New York'taki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'nde kalıcı olarak sergilenecek olan "P18 Steli", Göbeklitepe’nin evrensel kültür mirası özelliğini tanıtma fırsatı sunacak.
“Çok sevindirici bir haber”
Arkeolog Ahmet Kınay, P18 Stelinin bir kopyasının BM Genel Merkezi’nde sergilenecek olmasının çok sevindirici olduğunu söyledi.
Girê Mirazan’daki D yapısının geçmişinin MÖ 9600 yıllarına uzandığını belirten Kınay, insanların daha yerleşime geçmediğinin sanıldığı, tarımı bulmadığı ve çanak çömleğin henüz icat edilmediği döneme ait olan bu yapının insanlık tarihi ve bölge tarihi açısından çok büyük öneme sahip olduğunu hatırlattı.
Günümüzden yaklaşık olarak 12 bin yıl önce yapılan tapınak alanın dönemi itibari ile insanlık adına bir sürpriz olduğunu vurgulayan Kınay, “Gerek mimarisi, gerek taslak üzerinen işlenen hayvan betimlemeleri çok özel. Biz bu dönemi insanlık tarihi açısından avcılık ve toplayıcılık dönemi olarak biliyorduk. Henüz yerleşimin olmadığı dönemde böyle bir şeyin ortaya çıkması bilim insanları için de sürpriz oldu” diye konuştu.
Kınay, “Girê Mirazan’daki bu yapı ve taşların üzerindeki şekillere bakıldığında, teknolojik anlamda o dönemin insanlarının olağanüstü bir yapıyı inşa etmeleri hayret vericidir. Bu dönemin insanlarının burayı inşa etmeleri için bilinç bakımından yeterli olamayacakları, sanat ve mimari de özellikle astronomi konusunda ileride olmadıkları biçimindeki önyargılar var. Dolayısıyla ben buranın bir şifresi varsa, onu da çözecek kişilerin, bu topraklarda doğan; kültürünü, dillerini ve geçmişini bilenler olacağına inanıyorum” dedi.
Semboller ne anlama geliyor?
BM Genel Merkezi’nde bir kopyası sergilenecek olan "P18 Steli" üzerindeki şekil ve figürler hakkında da bilgilerini paylaşan Ahmet Kınay, şunları söyledi.
“T şeklindeki taşın altında bulunan kuşlar Dodo Kuşlarının alt türleri, bundan 300 yıl önce soyları tükenmiştir, bu kuşlar uçmuyor. T şeklindeki insan figürlü taşın üzerindeki insan, kollarını şu an namazda yapıldığı gibi göğsünde birleştirmiştir. Bu aynı zamanda bri saygı işaretidir. Üzerindeki kemer ise tilki postundan yapılmıştır.
En üst kısımda bir yay vardır. Bu yay Ay’dır. Onun hemen üstündeki yuvarlak çemberin ise Güneş olduğu tahmin ediliyor. Daha üstte bunları taklit eden iki insan var. Bu kavuşma-birleşme anını gösteriyor. Bu insanlardan birinin dişi, diğerinin erkek olduğu düşünülüyor. Ama bunların tümü teori.
Ancak büyük ihtimalle bu da bize ekinokslar bağlamında bilgi veriyor. Yani Ay ile Güneşin kavuştuğu 21 Mart ile 21 Aralık tarihlerini simgeliyor. 21 Mart ve 21 Aralık ekinosuyla insanlar buraya gelerek ölen yakınları ve atalarını anmışlardır. Bu uygulama Kürt külktürüne çok uzak değildir. Bayramlarda ölen akrabalar için yapılan ziyarete gidenlerle kıyaslayabiliriz.
Ve yine bu iki tarih de (21 Mart-21 Aralık) Kürt tarihinde çok önemlidir. 21 Mart hepimizin bildiği Newroz (Yeni Yıl) anlamındadır. 21 Aralık hala Güney ve Doğu Kürdistan’da “Yelda Gecesi” (Yılın En Uzun Gecesi) ve pirlerin düğünü adı ile kutlanır.”
Göbeklitepe
İlk kez 1963'te görevlilerin yüzey araştırmaları sırasında fark edilen Göbeklitepe'deki kazı çalışmalarını 1995'ten bu yana Urfa Müzesi ve Berlin Alman Arkeoloji Enstitüsü ortaklaşa yürütüyor.
Bölgede şimdiye kadar Neolitik döneme ait yabani hayvan figürlü "T" biçimli dikili taşlar, 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli dünyanın en eski tapınak kalıntıları, çok sayıda yabani hayvan figürü, dikili taşlar ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi tarihi eserler bulundu.
Dünyanın en eski "tapınak merkezi" olduğu ifade edilen Göbeklitepe, 2018'de UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alındı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın