Strateji, taktik, stratagem

Geçenlerde değer verdiğim bir Kürd insanını dinlerken "taktik ve strateji aynı manaya gelirler" deyince ister istemez aklıma takıldı. Yıllardır bu iki kavramın doğru bilinmediğini yazılarda ve sohbetlerde gözlemlerim.

Strateji

Strateji hedef ve ilkeler demektir. Ulaşılacak hedefi belirlemedir. Proaktiftir. Üzerinde keyfi oynama yapılabilecek bir şey değildir.

Örnek verecek olursak, "21. yy'da Amerika'nın Ortadoğu'daki tercih edilen partneri/ortağı olmayı hedefliyoruz" demektir.

Stratejinin önemi kaynaklarınızı nasıl organize edeceğinizi belirlemesidir. Kaynaklar deyince kelimeyi öyle hafife almayın. Bir örgütseniz misal, en tepedeki ismi neye göre belirleyeceğinize kadar stratejiniz  referansınızdır.

Stratejiniz Amerika'nın bölgenizdeki tercih edilen partneri olmak olunca öncelikle Amerika'yı ve hedeflerini bilen, onlarla sadece kendi dillerinde anlaşacak değil, aynı zamanda onlarla onların düzeyinde rahatça oturup kalkabilecek birini lider olarak görevlendirmek istersiniz. Lider stratejiyi değil, strateji lideri belirler. Dışişlerinde alacağınız kararlarda Amerika'yı gözetir, ona ters düşmemeye azami özen gösterirsiniz. İçişlerinizi düzenlerken Amerika'nın bölgede olabilecek ihtiyaçlarında ilk akla gelen olmak ister, kendinizi bu yönde hazırlarsınız. Öğrencilerinize ingilizce öğretir, yerine göre Amerika'ya eğitime gönderir, Amerikan devletinin her seviyesinden dostlar edinmekle uğraşır, Amerikan karar vericilere yakın durmak için özel çaba gösterirsiniz, vb.

Strateji hedef belirlemedir. Proaktiftir. Kaynaklarınızı stratejinize göre seferber eder, stratejinize uygun reorganizasyona gidersiniz. Kendinizi içeride ve dışarıda stratejinize göre konumlandırırsınız.

Stratejiden sapma söz konusu değildir. Strateji değiştirmek, bu nedenle, topyekün bir karar alma sürecidir.

Taktik

Taktik güncele dairdir. Kolay değiştirilebilir bir şeydir. Hedefe ulaşmak için çıkılan yolda karşınıza çıkan engelleri aşmak için yapılan manevralardır.

Strateji A noktasından B noktasına gitme kararınızsa taktik A'dan B'ye giderken karşınıza çıkan engelleri aşmak için yaptığınız manevralardır. Bazen bir engelin etrafından dolanırsınız, olmuyorsa üstünden atlar, ikisi de olmuyorsa delip geçersiniz. Bunların her biri güncel, kısa vadeli ve reaktif kararlardır.

Türkiye seçimlerinde X veya Y adayını desteklemek, dolayısıyla, stratejik bir karar değildir. Ama denize kıyısı olmayan Güney Kürdistan'ın Türk Devleti ile, lojistik mecburiyetlerden dolayı, arayı iyi tutma kararı, Türk Devleti İskenderun limanına kadar uzanan koridoru kontrol ettiği sürece, stratejiktir.

Stratagem

Yukarıdaki kısa değinmeyle taktik ve strateji ilişkisini anlatabildiğimizi sanıyorum. Politika ve savaşlarda bir başka kavram da devreye girer: stratagem.

Stratagem, stratejiye hizmet eden, düşmanı aldatmaya dönük hile demektir.

Yıllar önce Hendekler meselesinde Qandil'in yaşlılarını, derin hayranlık duyduğum kadim Çin medeniyetine ait Sun Tzu'nun yazdığı Savaş Sanatı isimli kitaptan kendi çevirilerimle eleştirmiştim. Stratagem konusunda da yine aynı kadim medeniyetin savaşlara ait klasik bir başka temel eserine atıfta bulunmak istiyorum: 36 Stratagem.

Rekabetin geçerli olduğu her alanda; savaş, politika, iş dünyası ve hatta bireysel kariyer meselelerinde bu kitabın bir başucu kaynak eseri olması gerektiğini ne kadar desem azdır. Azdır çünkü başarı rakibinizi asıl hedefinize dair aldatarak, dikkatini dağıtıp yanlış yönlendirerek kazanılan bir şeydir.

36 Stratagem kitabında ilk maddenin başlığı "Denizi Tanrıları Aldatarak Geç" diye çevrilebilir. Bu madde asıl hedefi gizlemeye verilen isimdir. Sadece rakibinizi değil dağı taşı hedefinize dair yanlış yönlendirme hilesidir.

36 Stratagem kitabını okuyacak olursanız görürsünüz ki stratagemler Kürd siyasi zihninde en eksik konseptlerden biridir. Bu ne yazık ki böyledir. Ahmed Arif'in "teke tek döğüşte yenilmediler" dediği bahistir. Nedense mertliği nimet sanan bir milletiz. Oysa kaybedenin "mertçe kaybettik" demesi kuru avuntudur. Kurnazlıklarla ve hilelerle kazanmayı bir yerde aklımızın kesmesi gerekiyor.

Strateji, taktik ve stratagem kavramlarına, ne olup ne olmadıklarına kısa da olsa değinmiş olduk.

Strateji hedefinizdir. Kendinizi stratejiniz için yapılandırırsınız.

Taktik hedefinize ilerlerken yaptığınız manevralardır.

Stratagem kazanmak için uyguladığınız hilelerdir.

Taktiktir heval

Bir de çokça dillendirilen "Taktiktir heval" diye devam eden bir politik süreç var. "Taktiktir" derken kastedilen bir taktik değil stratagemdir. Düzeltilmişi, dile biraz zor geliyor olsa da, "Stratagemdir heval" olmalı.

"Türkiye'nin sınırlarını biz koruyacağız", "Türkiye'yi böldürmeyeceğiz", "Bağımsız Kürdistan'ı biz engelleyeceğiz", "Bağımsız Kürdistan'ı çöpe attık" hep bu stratagemin parçaları olarak kullanılmış cümlelerdir.

Söylemeye gerek yok ama söyleyelim ki söylenmiş olsun: rakibin yemediği stratagem olmaz.

(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)