Modern dönemin önemli tarihi Kürd liderlerinden İdris Barzani birçok yönü ile hem bölgede hem de genel Kürdistan'da milli, birleştirici ve barışçı, diplomat özellikler ile milletimizin bir güç ve birlik içinde bugüne gelmesinde tarihi emekleri bulunmaktadır. Bu yazı Büyük Milli Önder İdris Barzani hakkında arkadaş ve yakından tanıma olanağı bulan Kürdistan şahsiyetlerinin anekdotları ışığında hatırlama ve tanıtma yapılmaya çalışılmıştır. Tarihinde Kürd milleti iç dağınıklıktan dolayı dış diplomatik ilişkileri istendiği etkide yürümemiştir. Buna en iyi örnek Sovyet döneminde işgalci solun propagandasından dolayı Sovyet diplomasisi Kürd güçlerini ABD'ye yakın olmakla, ABD ve Batı ise sol ağırlıklı örgütlenmelerden dolayı Sovyetlere yakın olmakla itham etmişler bu nedenlerde istenilen ilişki her iki bölge ile de sağlanamamıştır. Buna örnek ve İdris Barzani'yi en iyi anlatabilecek bir söyleşi ile başlayabiliriz. Bu konuda ki bir soru üzerine, İdris Barzani'nin bir gazeteciye verdiği cevap; "Biz ne doğudan ne batıdan yanayız. Biz ne doğuya karşıyız ne batıya. Ne sosyalistiz ne de kapitalist.
Biz zulüm altında dört parçaya bölünmüş mazlum bir halkız. Kim bize elini uzatsa o eli tutmak zorundayız. O eli geri çevirme ya da ideolojik hesaplar ile halkımızın geleceğini tehlikeye atma lüksüne sahip değiliz. Onun için bu soruları bize sormayın lütfen. Çünkü, bizim tek bir derdimiz var: Halkımızın Özgürlük ve bağımsızlığı."
Milli birlik ve düşünceye açık olmasını anlatan sözü ise yine durumu netliği ile ortaya sermektedir. "Kürdler artık şunu anlamalı ki artık tek bir parti tüm Kürd'leri temsil edemeyebilir, çünkü insanlar farklı fikirlere sahip, dolayısıyla siyaset arenasının açık bir alan olmasını kabul etmeliyiz." 'O bir barış güverciniydi. Barış adamıydı. Bölücü, kışkırtıcı ya da anlaşmazlıkları keskinleştiren biri değildi.'
"Doğası gereği bir Kürd milliyetçisiydi. Irak, İran, Türkiye ve Suriye Kürdlerini ayırmazdı. Her zaman Kürdlerin birlik ve tek söz olmalarını, ne istediklerini, amaç ve çıkarlarının ne olduğunu ve bunlara nasıl ulaşılacağını bilmelerini isterdi. Kürdistan meselesinde oldukça milliydi. Sürekli kardeşlik, birlik ve dayanışma vurgusu yapardı."
Ölümsüz Barzani’nin cenazesinde: "Her yerde Kürd milletini savunacağımıza dair ahdimizi, ölümsüz Barzani izinde ve şahitliğinde tekrarlıyoruz" diyordu.
"Kürd ulusal Meclisi kurulması önerisi onundur, 1982 yılında bu yönlü çalışmalar her bakımdan fikri ve pratik öncülük yapmıştır. Nerede bir milli mücadele varsa, yol göstermek, yardımcı olmak veya teselli etmek isterdi." 'Pragmatik bir diplomattı, ideolojik, dar siyasi tavırlı değildi. Açıktı ve gerçeklere göre hareket ederdi. Dost canlısıydı, dostlarını hiç bırakmazdı. Dostlarını cansiperane savurdu. İlkelerden taviz vermezdi. Tek ilkesi Kürdlüktü. Kadın örgütlenme ve haklarına önem verirdi. Tasavvuf ehliydi, çok güçlü bir akideye sahipti. Sadece anlatan değildi, az anlatırdı, daha çok dinler ve uygulardı. Kürd kültürü ve tarihine hakimdi. Hemin, Hejar, Şeyh Amed-i Ciziri ve Piremerd'in tüm şiirlerini ezbere bilirdi. Baba Tahir-i Uryan'ın tüm şiirlerini ezbere bilir, sürekli şiirle misaller verirdi. Nali'yi tanır, şiirlerini bilir, tüm Kürd şairlerini okurdu.'
"Newaya mutrib û çenge. Fixan avete xerçenge. Were saqî heta kerge. Neşûyîn dil ji ve jenge" der, Sadi'nin, Hafız'ın, Mevlânâ Celaleddin-i Rumi'nin şiirlerini okur, çok sever ve bilirdi.
"Fedakâr bir insandı, derviş gibiydi. Kürd hareketinin dervişiydi."
Mart 1944'de Barzan'dan Rojhilatê geçildiğinde aileyi Gazi Muhammed karşıladı, o zaman 11 aylıktı, oradan Şino'ya geçildi. 1961 Eylül devriminde 16-17 aşında aile sorumluluğu ona verildi. Askeri işler, para ve maliyeden sorumluydu. Devrimin sırlarının 99 unu bilirdi. Daha 21 yaşında iken Hindirin ve Zozik savaşının sorumluluğunu aldı. Politbüro üyesi, askeri ve genel diplomatik ilişkilerden Sorumlu. Büyük kazanımları olan bir savaştı. Mart 1970 anlaşması önemli Kürd çıkarlarını içeriyordu ve onun imzası vardı. 11 Mart 1970 anlaşması ve 1986'da Kürdistan Bölgesi'nin kurulması gibi ulusal ve ulusal hakların elde edilmesine yönelik müzakerelerde aktif olarak yer aldı.
İslami kesimlerle ve sosyalist kesimleri aynı şekilde muhatap olurdu. Hepsine yardım ederdi. Bir araya gelmeyen Kürd partileri için: "gidip ben görüşeceğim." Dedi ve olumlu sonuçlarla döndü. Mam Celal ile 1986'da görüşme fırsatı olduğunda yarım saat içerisinde anlaştı. Amaçta birlik savunucusuydu. 1986 Aralık Irak halkları ile dayanışma kongresinde KYB, Sosyalistler ve tüm Kürd partileri: Kak İdris bizim sözcümüzdür. O bizim adımıza konuşma yetkisine sahiptir. Dediler. Burada Kürdistan cephesi kuruldu ve öncülüğü için "barışın mimari" dendi. Kürdistan halkının kendi topraklarına dönmesini isterdi. Özgür Kürdistan'a giden 1991 ayaklanması (Raperin) tam onun hayaliydi.
İdris Mustafa Barzani Mart 1944 yılında Barzan'da dünyaya geldi. Altı yaşındayken Kerbela şehrine okumaya gitti. Irak Krallığının yıkılmasının ardından Abdulkerim Kasım liderliğinde cumhuriyetin ilan edildiği 1958 yılına kadar babası Nemir Mele Mustafa Barzani'yi görme fırsatı olmadı. Mele Mustafa Barzani, Sovyetler 'den Bağdat'a dönünce çocukluğu Irak'ın güneyinde sürgünde geçen İdris Barzani babasını görebildi. Molla Mustafa Barzani'nin Sovyetler Birliği'nden dönüşü ve 1961 Eylül devrimi ayaklanmasından sonra İdris Barzani'de devrim saflarına katılan, savaşan Peşmergelerden birisiydi. Dokuz yıllık Peşmergeciliğin ardından Haziran 1970'te KDP'nin 8. kurultayında İdris Barzani ilk kez KDP Merkez Komitesi üyesi oldu. İran-Irak savaşının patlak vermesiyle birlikte Irak rejiminin Kürdler arasında çatışma çıkarma çabalarının neticeye ulaşmamasında İdris Barzani'nin büyük payı vardı. İdris Barzani, 31.1.1987 tarihinde ani bir hastalık sonucu vefat etti ve Doğu Kürdistan'ın Urmiye Eyaleti'ne bağlı Silivana kasabasında Şino Mezarlığı'nda babası Mele Mustafa Barzani'nin yanına defnedildi. Mart 1991 ayaklanması (Raperin) ve Kürdistan'ın büyük bir kısmının özgürleştirilmesinin ardından 6.10.1993 tarihinde Milli Hareket lideri Molla Mustafa Barzani ve Kürdistan kurtuluş hareketi lideri İdris Barzani'nin naaşları Doğu Kürdistan'dan Barzan'a nakledildi. Şimdi bir milli anıt ve ziyaretgah özelliği taşıyan burada, Nemir Mele Mustafa Barzani'nin vasiyeti olan: "Mezarım bir Peşmerge'nin mezarından yüksek olmasın". Nedeniyle toprakla bir iki büyük lider Barzan dağlarından Hewlere'e doğru Kürdistan'ı gözlüyor. Başka bir söylenti ise Mele Mustafa Barzani: "Mezarım Peşmerge'nin ayakkabısından yüksek olmasın." Biçimindedir.
Başkan Mesud Barzani, 'Barzani ve Kürd Kurtuluş Hareketi' isimli kitabında; "Kak İdris çok büyük bir insandı. Büyüklüğü anlayış ve olgunluğunda geliyordu, bu özellikler onu daha naif biri yapıyordu. Fedakâr bir insandı, intikamcı değil bağışlayıcıydı. Çoğu zaman halktan insanlar ve yoksullar onu kendi ailesinden sayardı. İdris Barzani'nin yardımsever biri olduğunu vurgulayan Başkan Barzani, bunun İdris Barzani'nin halkın gözündeki değerini yükselttiğini ifade etti."
Başkan mesut Barzani İdris Barzani şehadetinden sonra Helec köyündeki mezarı ziyareti sırasında şöyle söylüyordu: "Gerçekten İdris'in kaybının üzerimde bıraktığı etkiyi ve yarattığı etkinin büyüklüğünü ifade etmekte zorlanıyorum. Hayatımda büyük bir boşluk bırakmış, yüreğimi derinden yaralamış ve geçmesi mümkün olmayan etkiler bırakmıştı. Babamı kaybetmenin acısı bir yana, sırtımı dayadığım, omuz omuza mücadele ettiğim, dayanağım, kardeşimi kaybetmek çok daha sarsıcı oldu. İdris her açıdan sığınağım ve dayanağımdı, O'nun gidişi ile bu sığınağımı kaybetmiştim."
Not: Yazı büyük Lider İdris Barzani'nin yaşamı ve mücadelesi konusunda Rûdaw'da yayınlanan "Barışın Mimarı, İdris Barzani belgeselinden, Necmi Orta'nın yazılardan derlenmiştir bir katkımız düzenleme ve bazı yorumlardan ibarettir.
- Katkılarından dolayı cemilhalis.wordpress.com Cemil Halis'e teşekkürler.
- Mesud Barzani, Barzani Ve Kürd Ulusal Özgürlük Hareketi III, Doz Yayınları
- Karwan Cewher (Master Tezi), Feridun Abdulkadir KYB Politbüro Üyesi), Dr Roj Nuri Şaweys, Fazıl Mirani, Felekeddin Kakeyi, Dr Necmeddin Kerim, Hoşyar Zebari'nin Rûdaw Belgeselindeki konuşmalarından bölümler alınmıştır.
- K24 İdris Barzani anı yazısı.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın