Dorothea Keist tanımamız gereken önemli bir isim.
Dorothea Hanımı tanımak bizim için neden önemli?
Dorothea'nin benim arkadaşım olması ve birbirimize büyük saygı duymamız bir dostluk meselesidir ve sadece bizimle ilgilidir. Dorothea hakkında dostane ilişkimiz hakkında da yazmıyorum. Herkes Dorothea gibi cömert ve iyi kalpli olabilir. Ama bizim için bu hanımı tanımamızı gerektiren iki önemli nokta nokta var;
1. Kürtler ve Kürdistan üzerine görsel çalışmaları.
2. Kürt kadınları arasında okuma yazma bilmemenin sona erdirilmesine yardımcı olmak için yaptığı çalışmalar.
Bu hanımın Kürtler ve Kürt kadınları için neler yaptığını çoğumuz bilmiyoruz. Dorothea Keist Kürtler için ve Kürtler hakkında çalışabilmek adına evvela Kürtçeyi öğreniyor. Kürtçe'yi İsviçre'nin Zürih kentinde ve Paris'teki Kürt Enstitüsü'nde iyi bir şekilde öğreniyor. Kürtçeyi çok iyi konuşup yazıyor ve o kadar ki nasıl Kürtçe öğrenileceğine dair bir de kitap yazıyor.
Raperinin (Güney Kürdistan’da 1991’deki Büyük Ayaklanma) hemen ardından birçok taraftan kuşatma altına alınan Kürdistan’da durum daha da karmaşık bir hal aldı. O dönemde 1991'in sonlarına doğru Dorothea Keist ve Cristina Karrer adlı meslektaşı Kürdistan'a gelerek Kürt kadınları üzerine “Bizim Hayatımız” adlı bir belgesel çekti. Belgeselde dört Kürt kadının hikâyesi anlatılıyor; Kadınlardan biri Kuzey Kürdistan'dan, biri Barzan'dan, biri Süleymaniye'den ve diğeri se Sine’den (Doğu Kürdistan). Belgesel önemli ve ilginç olayların hikayeleri Kürt kadınları kendi dilinden anlatıyor.
“Bizim Hayatımız” belgeseli sadece dört kadının hikâyesini anlatmıyor, çok açık bir şekilde Kürdistan kadınlarının hayatına ve bir bütün ülkenin o dönemde içinde bulunduğu durumuna ışık tutuyor. Belgesel, o dönemde Kürdistan'daki durum ve kadınların yaşamına bir bakış sunuyor. Belgeseli izleyenler Kürdistan'ın net bir fotoğrafını, günlük yaşamın ayrıntılarını ve kadınların yaşamın birçok önemli alanında aktif katılımını görebiliyor. Belgeselde kameranın objektifleri çok ayrıntılı bir şekilde ve hassas bir şekilde kullanılıyor, oldukça önemli görüntüler kayıt altına alınıyor.
Dorothea ile 1992 yazında Kürdistan-Çemçemal'de tanıştım. Kendisi İsviçre'nin Luzern şehrinden. Luzern dünyanın en güzel şehirlerinden biri ancak Dorothea, ayaklanmanın hemen ardından bu güzel şehri terk ederek Kürdistan'a gelmiş, elektrikten, sudan yoksun ve daha birçok engelin bulunduğu zor durumda uzun süre kalmıştır. Ayrıca Dorothea gibi insanların Kürdistan'a gelmesini istemedikleri için sınır geçişlerinde de kendisine birçok sorun çıkarılır. O sadece amacına ulaşabilmek için tüm bu engelleri ve zorlukları göze alır, amacı ise Kürt kadınlarının sesini ve rengini görüntü ve filmleri ile dünyaya ulaştırmaktır.
Temmuz 1992'de bir gün Çemçemal'deki Kürt Güzel Enstitüsü'nde oturmuştum, Dorothea Keist, meslektaşı Cristina Karrer ve tercümnanları Arif Omer bizi ziyaret etti. Sevgili dostum Arif, her iki film yapımcısıyla birlikte İngilizce-Kürtçe çevirmen olarak çalışıyordu. Onlar Çemçemal’in Hezeşin köyüne gideceklerdi ama sevgili Arif benim de onlarla bu geziye katılmamı önerdi.
Dorothea'nin Kürt dili, Kürt kültürü ve Kürt sorunuyla uzun bir dostluk hikayesi var. Hikayenin kendisi, “Kürtlerle ve Kürtler hakkında çalışmak için bir noktada Kürdistan'a gitmek zorundaydım” diyor. İsviçre'de onlarca yıl Kürt halkına yardım etti. Kendi ülkesinde de Kürt kültürüne ve Kürt kadınlarına hizmet etti. Eserleri ve çalışmaları sanki derin bir vadiden geliyormuş gibi yankı bulmadan geçip gidiyordu. Ketum bir vadide ilkeler ve önemli insani değerler uğruna çalışıyordu.
Dorothea 1990'ların başında filmleri ve belgeselleri üzerinde çalışmak için Kürdistan'a ulaşmak için birçok zorlukla karşılaştı. Öyle yıllardı ki kimse Kürdistan'a doğrudan seyahat edemiyor ancak komşu ülkelerden geçmek zorunda kalıyordu. Bu nedenle o günlerde Dorothea Keist’in isteği üzerine eserlerinin üzerinde ismi “Derya Kwêstanî” diye yazıyordu.
Kürtçenin Kurmanci lehçesinde yazılan okuma ve yazma eğitimi kitabı çalışması Dorothea’nin en önemli eserlerinden biridir. Kitabı, özellikle Kuzey Kürdistan'dan Avrupa ülkelerine göç eden Kürt kadınları için eğitim ve öğretim alanında ışık olmuştu. Dorothea hem dilbilimci hem de eğitmendi. Alman ve İngiliz dili ve edebiyatı eğitimi almıştı, dolayısıyla dilin ne olduğunu ve dilin gücünü biliyordu. Dilden mahrum bırakılmanın ne kadar korkunç olduğunu biliyordu. Kürtçenin Türkiye ve Suriye'de yasaklandığını da biliyordu. Bu nedenle en azından Avrupa'daki Kürt kadınlarının, özellikle de annelerin dil öğrenmesi için fırsat yaratılması gerektiğini savunuyordu. Dorothea “Bu da benim bir milletin ve onun dilinin kalkınmasına verdiğim desteğimdir. Bu katılım ve desteğim küçük de olsa insani bir prensipten ve kalbimden geçtiği içindir” derdi.
Kürt dili ve sanatının gelişmesi için düşünceleri ve bakış açısı baz alındığında Dorothea öncülerden biriydi. Kürtlerin kendi içinde böyle liderleri olsaydı her şey daha kolay olurdu.
Dorothea’nın adı önemli ve sevgiyle kalmaya devam edecek çünkü;
Kürt kadınlarının yaşadığı zorlu sürecin önemli bir bölümünü “Bizim Hayatımız” adlı belgeselde görüntüleriyle kayıt altına aldı.
- Yazılı olarak da; Kürt kadınlarının öğrenme alt yapısının temellerini oluşturdu. Kadınlar öyle bir duruma getirilmişlerdi ki Kürtçenin eğitim ve öğretim dili olduğuna olan inançlarını dahi kaybetmişlerdi. Ancak İsviçre’de İsveçli entelektüel ve dilbilimci bir hanım etrafımızdaki egemenlerin Kürtlerin kendisine, diline kültürüne ve diline karşı nasıl bir zülüm ve adaletsiz bir yaklaşım içinde olduklarını görüyor, süreci yaşıyor ve olan biteni idrak edebiliyordu.
Dorothea Keist’e ve çalışmalarına minnettarız. Kürdistan'dan size sevgiler gönderiyorum sevgili hanımefendi, değerli dostum sağlıklı günler diliyorum.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın