Bir hata oluştu! Lütfen tekrar deneyin
Türkiye’deki birkaç saatlik darbe girişiminin ardından Erdoğan’ı arayıp Ankara’ya destek bildiren ilk kişi herhalde Putin’di. Bu telefon, bölgesel yeni anlaşmanın temelini oluşturdu. Erdoğan ve Putin gibi iktidar isteyen iki lider için mizacını dışa vurmak beklenen bir durumdur. Bu yüzden Erdoğan, Rusya ziyaretinde, Putin’in telefonunun kendisine psikolojik güç verdiğini saklamadı.
Türkiye, Katar, Rusya ve İran arasında bölgesel sorunların çözümü için yapılan bu yeni anlaşmanın kanıtları hızlı biçimde ortaya çıkıyor. Özellikle de Suriye ve Irak krizi konusunda. Gerçi bu denklemde baş aktör olmayabilir çünkü en başta önce Suudi Arabistan, sonra ABD geliyor.
Darbe girişimi sonrası Erdoğan, Batı’ya yönelik sert eleştirilerde bulunarak, üst düzey bir heyetle Rusya’ya gitti ve Putin ile Rus yetkililerle günaşırı görüştü. Taraflar ilişkilerini, Rus uçağının düşürülmesinden önceki düzeye döndürmeye karar verdi.
Sonrasında da İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Türkiye’ye giderek mevkidaşı Çavuşoğlu’yla birden fazla kes kucaklaştı. İkilinin sözlerinden yeni anlaşmanın kodları okunuyordu. Çavuşoğlu’nun söylediğine göre Zarif, kendisini 15 Temmuz gecesi en çok arayan kişiydi.
Zarif’in ziyaretinden bir gün sonra Binali Yıldırım ülkedeki medya kuruluşlarının temsilcileriyle yaptığı toplantıda önümüzdeki 6 ay içinde Suriye’de önemli değişimlere şaşırmamalarını söyledi.
Darbe girişmi sonrası Türkiye için önemli olan sıkıştığı diplomasi çıkmazından kurtulmak. Ankara, ABD ve Avrupa’nın Rus uçağının düşürülmesinden sonra daha fazla destek vermesini bekliyordu ancak Batı, özellikle de NATO, üyesi Türkiye için hiçbir destek reaksiyonu göstermedi.
Erdoğan yaralı bir aslan gibi Avurpa’dan siyasi öc almak istiyor. Bu yüzden Avrupa Birliği’ne kulak vermek yerine Rusya’ya yöneliyor. Hatta NATO üyeliği bile tartışma konusu olmuş durumda.
Rus uçağının düşürülmesinin ardından Türkiye ekonomisi 10 milyar dolara yakın bir zarar gördü. Rusya’yla ekonomik ilişkileri de %43 dolayında düştü.
Rusya için de ABD’nin yarattığı boşlukları doldurmak önemli. Putin’in hayalinde hangi yoldan olursa olsun NATO’yu zayıflatıp ağırlığını azaltmak var. Aynı şekilde Türkiye, ülkesi için önemli bir enerji hattı konumunda.
Rusya ve İran açısından en önemli konuların başında Suriye’de siyasi bir çözüm bulup, Esad için sarfettikleri efordan kurtulmak geliyor. Bunun için de Türkiye’ye ihtiyaçları var. Ankara hem yeni hattın içinde yer almak, hem de Batı cephesinde kalmak ve onların temsilcisi olmak istiyor.
Anlaşmanın önemli maddeleri şöyle:
Irak ve Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması
Suriye krizi için siyasi bir çözüm
IŞİD ve El Nusra’yı vurmak
Başta enerji olmak üzere ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesi
Ortak bir savunma sisteminin oluşturulması
Kürtler’i ilgilendiren kısım ise birkaç yıl öncesindeki gelişmeleri işaret ediyor.
Kuzey Kürdistan’da PKK barış sürecine dönüp, özyönetim, şiddet, özerklik hayalinden vazgeçsin diye baskı yapılacak.
Batı Kürdistan’a da Suriye’nin önemli bir parçası gözüyle bakılıp kanton meselesi sona erdirilecek. Türkiye’yle ilişkilerini normalleştime koşuluyla siyasi sürece katılımlarını sağlayıp Cenevre görüşmelerine dahil etmeleri de olası. Salih Müslim Rus medyasına verdiği son demeçte Türkiye’yle dostane ilişkilere hazır olduklarını söylemişti.
Güney Kürdistan’da da yeni ittifak, Irak’ın toprak bütünlüğüne vurgu yapacak. Hepsi, özellikle Türkiye vasıtasıyla referandum ve Kürt devleti mevzusunun ertelenmesi için baskı kuracak. Aynı zamanda Bağdat - Erbil ilişkilerinin düzelmesi ve istikrarın korunması için de baskı yapılacak.
Ayrıca Türkiye IŞİD’den kurtarılan Sünni bölgelerin yeniden inşası için Türk firmalarına kapıların açılmasını isteyebilir. Bu yüzden Bağdat Ankara’ya yol açarsa, bu beraberinde Türkiye’nin Kürdistan Bölgesi Hükümeti’ne baskısını getirecektir.
Gelen bilgilere göre İran bu kez Kürdistan Bölgesi heyetine Türkiye’yle bölgesel yakınlaşmayı amaçladıklarını bildirdi ve bölgenin istikrarı için tek umudun bu olduğunu iletti. Ayrıca referandum ve Kürt devletine karşı olduklarını da belirtmişler.
Türkiye, Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması adına İran’a her türlü desteği vermeye hazır. Aynı şekilde İran, Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması adına Türkiye’ye her türlü desteği vermeye hazır.
Reel politikada devlet ve hükümet merkezleri ne kadar zayıf olsa da uluslararası düzlemde sözlerinin geçerliliği vardır ve güçlü destek bulurlar. Kürtler devletsiz bir aktördür, bu yüzden devletlerin çıkarlarının kurbanı olurlar.
Önümüzdeki altı ayda bu ittifakın sonuçları ortaya çıkacak ki şimdiden faaliyete geçilmiş durumda. Ankara - Moskova operasyon odası çalışmaya başlamış bile. Diğer yandan bir Avrupa ülkesi Türkiye Hükümeti heyeti ile Bağdat Hükümeti’nin ilişkilerinin düzelmesi için görüştürdü, ikinci toplantıları da gerçekleşti.
Yani bütün gözler önümüzdeki altı ayda. Zarif’in Ankara’dayken attığı tweet’te dediği gibi: “Barış adına büyük yardımlar yolda.”
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın