Cemal Nebez bir makalesine “Allah’ın ve Kürd’ün aşkına” diye başlar. Tek başına bu cümleyi anlamak için dahi Cemal Nebez’in bilinmesi gerekir. Modern Kürd milli düşüncesinin hocası olan Nebez bütün akademik yazını ile bilinmesi gerekir. Uzun entellektüel yaşamına oldukça çok sayıda kitap ve yazı sığdırmıştır.
Prof. Dr. Cemal Nebez’in “Kürd Ulusal Düşüncesi” adlı ilk Türkçe kitabının tanıtımında Nebez’in yaşamı ve eserlerine ayrıntılı yer veriliyor. Biz daha çok Cemal Nebez ve çevirisi üzerinde duracağız.
“Kürdistan’da ulusal bir devlet kurma düşüncesi çok eskidir. Kendi temelleri üzerinde gelişen bir düşünce olup 16. yüzyıla kadar uzanan bir düşüncedir” fikri bakışın tarihsel arka cephesini oluşturur.
Nebez hoca, Türk, Arap ve çeşitli fikir ile inanç tartışmalarının bir egemen düşünce milliyetçiliği, yani Kürd milleti düşüncesi ve Kürdistan’ın devletleşmesini yok sayan bir ırkçı, şovenist tanımlama ve eylem olduğunu vurgulayarak, Kürd milletinin, temsilci ve aydınlarının meseleye özgüvenli, içeriden bakması gerektiğini vurgular. Bunun bir varlık yokluk meselesi olduğunu söyler.
Bu kurucu düşünce derinlik ile Kürd milliyetçi düşünce sistemini derinliğine tarihsel ve akademik olarak yorumlar. Bu kitapta bu felsefenin oldukça çeşitlendirilmiş bir düşünce sistemini bulacaksınız. “Sovyetlerin sahte Marksizm’i sloganı altında hepsi birbirlerine karşı savaşıyor ve çatışıyordu” diye dönemin Kürd örgüt ve aydınlarını daha kimse doğru dürüst Marksizm’i anlamamışken cepheden çok doğru eleştirisini yapıyor. Aynı eleştiri ve önerileri egemen devletlerin aydın ve örgütleri ile dini anlayışlarına da yapıyor.
Her türden örgüt ve aydınların “Kürdistani tavır” yerine şu ya da bu düşünce, dini inancı veya devleti desteklemelerinin sonucu Kürd milleti ve topraklarının her tür katliam, tecavüz ve sürgüne uğradığını söylüyor.
Kitabın alt başlığı bütün milliyetçi düşünceyi anlatır durumda, Nebez’in milliyetçi düşüncesi ne Doğunun dar kavmiyetçi yaklaşımı ne de Batının nasyonalist işgalci, dıştalayıcı yaklaşımıdır. Tam tersine milli durumu içerden gören bir sistem, anlayış ve altyapı oluşturma fikrine dayanıyor.
Yine kitapta milliyetçi düşünce ne anlama geldiği ayrıntılı Arap, Fars, Türk sol kavramsal ve İslam felsefesi örneklemeleri ile tartışmalı, bunların yerine, Kürdi yaklaşımın nasıl konulması gerektiği yerli yerine tarihi tartışmalarla ayrıntılandırılıyor. Daha meselenin yanında geçilemezken, 1970 öncesi soğuk savaş ve kör dövüşünden görüyor. “Irak Baascı aydınların Kürd hareketini de emperyalizmin bir ürünü olarak görüyor” demesi bugünlerin tartışmasına denk geliyor. Bunların önemsenmemesi gerektiği vurgulanıyor. Kardeşliğin veya ortak yaşamın tersine “Kürd milleti devletleşerek, edebi bir kardeşlik komşuluğu kurabilirler” diyerek bütün zamanların tartışmalarına cevaben noktayı koyuyor.
Egemen, fikri veya işgalci milliyetçi anlayışların hepsini şovenist ve ırkçı olarak değerlendiriyor.
Kürd milletinin millet olarak bakma, Kürd aydınlarının Kürd varlığına ve dünyaya Kürd varlık düşüncesi ile bakmayı temel alan bir düşünce sistemi var. Bu düşünceyi oluştururken kendine güveni dünyaya Kürdi bakışı varlık nedeni olarak görmeyi öğütler. Kürd milliyetçiliğini Kürdistan’da ulusal devlet olma ve arayışı olarak tanımlar. Kürdoloji’nin Kürd ve Kürdistan’a içerden bakışın kurucusu olan Cemal Nebez, sağ sol veya inanç sistemlerinden farklı olarak bir Kürdistan milli bilinci ve bu bilinç ile tarihle yüzleşerek oluşturulması gerktiğini savunur.
Her milletin tarihsel ve ruhsal oluşumlarında belirleyici dönem ve şahsiyetler bulunmaktadır. Bu dönem ve şahsiyetler o milletin duruş ve düşünce biçimini, bu durum ise o milletin milli birlik, kültür ve geleceğe ortak yürüme kararlılığının köşe taşlarıdır. Kürd milletinin oldukça geniş tarih ve tarihi belirleyen şahsiyetleri vardır. Her bir şahsiyet ayrıntılı araştırma ve içselleştirme konusudur. Bazı isimler hakkında oldukça ayrıntılı bilgi, belge ve araştırma olmasına rağmen bazı isimler ise sadece ilgili çevre ve bölge tarafından bilinmektedir. Bunun yaygınlaştırılması ve daha bilinir kılınması gerekmektedir.
Cemal Nebez Hoca bu şahsiyetlerin modern dönem temsilcisidir. Kürdistan’ın diğer yerlerinde hakkında ya bir şey bilimemekte veya çok az şey bilinmektedir. İki küçük kitabı Sitav ve Avesta yayınlarında Kurmanci olarak çıkmış fakat fazla yaygınlık kazanmamıştır. En son bizim de çeviri projemizde olan milli düşüncenin temel kitaplarından “Kürd Milli Sorunları” kitabı yine Kurmanciye çevrilmiş yakın geçmişte Peywend Yayınlarında çıkmıştır.
Not: Prof. Dr. Cemal Nebez, Kürd Ulusal Düşüncesi, Sitav Yayınları.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın