Irak Federal Mahkemesi, Türkmen ve Hristiyanlar için kota sisteminin aleyhine karar verdi

Bağdat (Rûdaw) – Irak Federal Mahkemesi, Kürdistan Parlamentosunda Türkmen ve Hristiyanlar için ayrılan 11 sandalyelik kota hakkının “anayasaya aykırı” olduğu yönünde karar verdi.

Federal Mahkeme, bugünkü oturumunda Kürdistan Parlamentosu Seçim Yasası ve Azınlık Kotası hakkındaki itirazları karara başladı.

Daha önce tek seçim bölgesi olan Kürdistan Bölgesi’nin tamamının dört seçim bölgesine bölünmesine karar veren mahkeme ayrıca kotalar için ayrılan sandalyelerin ise “anayasaya aykırı olduğuna” hükmetti.

Kararla birlikte Kürdistan Parlamentosundaki milletvekili sayısının 111'den 100'e düşürüldüğü aktarıldı.

Mahkeme ayrıca Kürdistan Bölgesi Bağımsız Referandum ve Seçim Komisyonu yerine Kürdistan’daki seçimlerin Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından yürütülmesine karar verdi.

1992’de kurulan 111 sandalyeli Kürdistan Parlamentosunda Türkmenlere 5 ve Hristiyanlara (Keldani-Süryanilere 5, Ermenilere 1) 6 olmak üzere, 11 kişilik kota veriliyor.

Seçimler ve kota meselesi

Kürdistan Bölgesi’ndeki taraflar arasında “Seçim Yasası” ve “Kota Payı” yüzünden yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle Kürdistan Parlamentosu’nun görev süresi 9 Ekim 2022’de yapılan oylamayla 31 Aralık 2023’e kadar uzatılmıştı.

Ancak Irak Federal Mahkemesi, Mayıs 2023’te “Kürdistan Parlamentosu'nun görev süresinin uzatılması anayasaya aykırıdır” kararını aldı.

Kürdistan Bölgesi Başkanlığı Sözcüsü Dilşad Şahap, 3 Ağustos 2023’te yaptığı açıklamada, parlamento seçimlerinin 25 Şubat 2024’te yapılacağını duyurmuştu. Ancak seçimler, Federal Mahkemeye yapılan itirazların karara bağlanamaması üzerine yapılamadı.

Küridstan Yurtseverler Birliği Milletvekili Ziyad Cabbar, 4 Mayıs 2023 tarihinde seçim yasasının yenilenmesi için Federal Mahkemeye başvurdu.

Mahkeme, Süleymaniye İl Meclisinin Hristiyan Babilion grubu üyesi Amanc Necib Şamun tarafından yapılan başvurunun da aynı içerikte olduğuna karar vererek Seçim Yasası'nın 5 maddesine karşı yapılan itirazları birleştirdi.

Cabbar ve Şamun, “1992'de kabul edilen yasanın, bir seçim bölgesi ve bileşenlerin sandalyeleri de dahil olmak üzere birçok hükmünün anayasaya aykırı olduğunu” gerekçe gösterdi ve seçim yasasındaki 1,9,15,22 ve 36’ıncı maddelerin değiştirilmesini istedi.

İtiraz edilen maddeler şunlardı:

1’nci Madde: Kürdistan Parlamentosu 111 üyeden oluşmaktadır.

9’üncü Madde: Irak Kürdistan Bölgesi’nin tamamı bir seçim bölgesidir.

15’inci Madde: Kürdistan Bölgesi’nde seçmenlerin kaydını seçim merkezlerince hazırlanacaktır, sıralama alfabetik olacaktır.

22’nci Madde: Kürdistan Bölgesi'ndeki her siyasi oluşum, Kürdistan düzeyinde en az %30'u kadınların yer aldığı bir aday listesi sunma hakkına sahiptir.

36’ncı Madde:

Bir: Keldanilere, Asurlular ve Süryanilere 5 sandalye ayrılacak; Söz konusu bileşenlerden aday olacaklar kendi aralarında yarışacak.

İki: Türkmenlere 5 sandalye ayrılacak, bu bileşenlerden aday olacaklar kendi aralarında yarışacak.

Üç: Ermenilere 1 sandalye ayrılacak, bu listeden aday olacaklar kendi aralarında yarışacak.

KYB'nin itiraz gerekçesi

KYB, bileşenlere tahsis edilen 11 sandalyenin bazı siyasi kesimlerce kullanıldığını gerekçe gösterdi.

Ancak Hristiyan ve Türkmen bileşenler ile Kürdistan Demokrat Partisi, bu gerekçenin haklı olmadığını ve bileşenlerin Kürdistan’daki temsil haklarını ihlal edeceğini savunuyor.