Sistan-Beluçistan'da cuma namazı sonrası protesto

Haber Merkezi - İran'ın güneydoğusundaki Sistan-Beluçistan eyaletinin Zahidan kenti başta olmak üzere bir çok merkezde cuma namazının ardından ülke yönetimine karşıt gösteriler düzenlendi. Kadınların da katıldığı barşçıl gösterilere güvenlik güçleri müdahale etmedi.

Sistan-Beluçistan eyaletinin  merkezi Zahidan başta olmak üzere, Rusk, Dezap, Çarbuhar ve diğer şehirlerde cuma namazı ardından yürüyüşler düzenlendi. Namaz ardından yürüyüşe geçen protestocular  “Halk özgürlük istiyor” ve "Hamaney'e ölüm" şeklinde sloganlar attı.

Ellerinde pankartlar bulunan Zahidan'daki protestocular, Kanlı Cuma'nın Zahidan ve Khash'taki katillerinin yargılanmasını talep etti.

Sosyal medyada yayımlanan ve eyaletin yönetim merkezi Zahidan kentinde çekildiği anlaşılan görüntülere göre, cuma namazı sonrası Mekki Camisi'nden çıkan kalabalık bir grup, yürüyüşe geçerek ülke yönetimini hedef alan sloganlar attı.

Cuma namazı ardından yürüyüşe geçen cemaate Beluc kadınların da katıldığı görüldü. Göstericiler  “Bir kişi öldürürseniz yerine binler çıkar” sloganları haykırdı.

Görüntülerde göstericilerin, ellerindeki dövizlerle Jina Emini protestolarıyla ilgili alınan ve bazıları infaz edilen idam kararlarına tepki gösterdiği görüldü. Barışçıl şekilde yapılan gösterilere güvenlik güçlerinin müdahale etmemesi de dikkati çekti.

Sünni din adamı ve Zahidan kenti Cuma İmamı Abdulhamid İsmailzehi, Mekki Camisi'nde kıldırdığı cuma namazı öncesinde verdiği hutbede, yetkililere tutuklu gençlerin serbest bırakılması ve idamların durdurulması çağrısında bulundu.

İsmailzehi, "Protestolar sırasında tutuklananları serbest bırakmanızı ve onlara sert davranmamanızı vicdanen tavsiye ediyoruz. Bunların çoğu genç ve yaşları küçük. Genç erkekleri ve kadınları serbest bırakın. Onları muharip (İran Ceza Kanunu'nda ölüm cezasını gerektiren suç) saymayın ve eğer öylelerse de ölüm cezasına çarptırılmamalı ve öldürülmemeliler" ifadelerini kullandı.

Son zamanlarda ülkenin batısındaki Kürdistan eyaletinde iki Sünni din adamının tutuklandığını söyleyen İsmailzehi, bu kişilerin de serbest bırakılmasını istedi.

İranlı din adamı, yasaların keyfi kullanılmaması gerektiğini belirterek, "Bu ülke büyük bir ülke. Bu ülkede her dinden, eğilimden ve etnik kökenden insan var. Herkesin özgürlüğü olmalı. Anayasa bu özgürlüğü veriyor ancak ne yazık ki hukuksuzluk ülkemizde her yerden daha fazla var. Birçok cumhurbaşkanı, seçimlerde yasayı uygulayacağını söyledi ve insanlar bu hesapla onlara oy verdi fakat göreve geldiklerinde hiçbir şey yapamadılar." diye konuştu.

Eyalette "Kanlı Cuma" olayları protestoları tetikledi

İran'ın güneydoğusunda yer alan ve Sünnilerin yoğun nüfusa sahip olduğu Sistan-Beluçistan eyaleti, 30 Eylül'de cuma namazı sırasında protestocular ile İran güvenlik güçleri arasında yaşanan, "Kanlı Cuma" olarak bilinen ve çok sayıda can kaybına yol açan olaylara sahne olmuştu.

Ülkedeki Kürt kadın Jina Emini protestolarından farklı olarak gösterilerin eyalete bağlı liman kenti Çarbuhar'da 15 yaşındaki bir kız çocuğunun bir polis memuru tarafından cinsel tacize uğradığı iddiası üzerine yapıldığı haberleri ülke medyasında yer bulmuştu.

Takip eden günlerde de Khaş kentinde gösteriler düzenlenmiş, yine güvenlik güçlerinin müdahalesiyle karşılaşılmıştı. Olaylarda güvenlik güçleri dahil olmak üzere onlarca kişi yaşamını yitirmişti.

İsmailzehi, 2 Ekim'de yaptığı konuşmada, olayları "facia" olarak niteleyerek, güvenlik güçlerinin halkın üzerine ateş açtığını söylemişti.

Zahidan başta olmak üzere Sistan-Beluçistan eyaleti, "Kanlı Cuma" olaylarının yaşandığı 30 Eylül'den bu yana her hafta cuma namazından sonra protestolara sahne oluyor.

22 yaşındaki Jina Emini'ni, İslam Cumhuriyeti'nin şeriata dayalı kıyafet yönetmeliğini ihlal ettiği iddiasıyla Tahran'da tutuklanmasının ardından hayatını kaybetmesinden bu yana kadınların önderliğindeki protestolar İran ve Rojhılat’ta yayıldı.

Oslo merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan İran Human Rights'a (IHR) göre, güvenlik güçleri gösterilerde en az 448 protestocuyu öldürdü ve bu ölümlerin çoğu İran'ın Afganistan ve Pakistan ile güneydoğu sınırındaki Sistan-Belucistan'da gerçekleşti.

IHR’ye göre, İran'ın 31 vilayetinin 26'sında kaydedilen en yüksek ölüm oranı olan Sistan-Belucistan'da kaydedildi. Buradaki protesto gösterileri sırasında en az 128 kişi hayatını kaybetti.

Aktivistlerin "Kara Cuma" olarak adlandırdığı 30 Eylül'de, 90'dan fazla kişi öldürüldü.