Dünyadaki ilk kadın doktorlardan biri olan Kürt doktor Sabat İstambouli'nin hikayesi

RÛDAW

Bazı ülkelerde kadınların eğitim hakkı bile yokken, 1890 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde bir Kürt kadın tıp diploması alarak, dünya çapında tıp okuyan ilk kadınlardan biri oldu.

Burası Kürt kadın ve kolejde okuyan diğer öğrenciler hakkındaki tüm bilgilerin toplandığı ve belgelerin  arşivlendiği kolejin mirası konumundaki arşiv merkezi.

Bilgi ve belgeler, yazılı metinlerden fotoğraflara kadar her şey çok özel bir şekilde saklanıyor.

Kadın doktorların bazılarının eğitim gördüğü kolej binasının bir resmi.

O zamanlar burada okuyan öğrencilerin bir çoğunun dosyası vardı ve o öğrenciyle ilgili tüm bilgiler bu dosyalarda saklanıyordu.

Dosyalar arasında özel dosyası olan öğrencilerden biri de, 1885 yılında tıp fakültesini okumak için Amerika Birleşik Devletleri'ne taşınan Kürt kadın Dr. Sabat İstambouli.

(Matt Herbsen, Drexel Üniversitesi Miras Merkezi Arşiv Başkanı)

"İslamboli'nin burada okuduğu döneme ait elimizdeki bilgiler arasında, iki kadınla mezuniyet partisinde çektirdiği bir fotoğrafı da bulunuyor. İslamboli buradayken tüm derslere katıldı, adı diğer öğrencilerle birlikte tüm sınıf kayıtlarında her zaman listelendi. Ayrıca fakültenin aylık toplantılarına katıldığı ve bu toplantılarda diğer öğrencilerden bahsettiğini ve  İslamboli'nin kolejden 35 dolarlık burs aldığını görüyoruz.''

O dönemler fakülte dört yıllıktı ve her öğrenci, eğitimini sürdürmek için her  yıl koleje 130 dolar ödemek zorundaydı. Ancak arşivlere göre, İslamboli kolejden her yıl 35 dolar burs aldı ve bu para kendisine düzenli bir şekilde ödendi.

Bugüne ulaşan belge ve bilgilere göre Dr. Sabat, koleji 5 yılda tamamladı. Bir yıl sebebi bilinmeyen bir nedenle okula ara verdiği anlaşılıyor.

''Üniversitenin birinci yılı, 1885-1886 akedemik yılına katıldığı ancak ikinci yılında devam etmediğini ve isminin listede olmadığı anlaşılıyor. Eğitime neden bir yıl ara verdiğini bilmiyoruz ama, ertesi yıl 1887’de okula geri dönüyor. Üç yıl daha öğrenimine devam ediyor ve 1890’da mezun olana kadar öğrenciliği sürüyor.''

Dr. Sabat, eğitimini başarı ile tamamlıyor ve 1890 yılında kolejden tıp diplomasını alarak mezun oluyor. Dünyada diploma alan ilk kadın doktorlardan biri olarak kabul ediliyor ve kayıtlarda ismi hâlâ bu şekilde geçiyor.

Bunlar, Dr. Sabat ve sınıf arkadaşlarının kayıtları. O zamanlar tıp eğitimi geneldi ve şimdikinden daha az uzmanlaşma oluyordu. Ancak bu kolej, jinekoloji ve doğum üzerine odaklandı. Eğitimlerinin ilk yılında kimya, anatomi, psikoloji, ilaç yapımında kullanılan tıbbi maddeler, genel tıp ve eczacılık gibi çeşitli konularda ve pratik alanda eğitim aldılar.

 “Laboratuvarları da vardı. Her sene derslere göre laboratuvarlar dersleri alıyorlardı. Birkaç dakika önce bahsettiğimiz notlara bakarsanız, günlük derslerinin ne olduğunu görebilirsiniz. Örneğin Çarşamba günü öğleden sonra labaratuvarda ne öğrendiklerini yazıyor, Cumartesi, ertesi sabah hangi dersleri görecekleri yazılmış."

Dr. Sabat’ın hangi yıl dünyaya geldiği net değil. Ancak Şam’da Yahudi Kürt bir ailede doğduğu ve orada yaşadığı biliniyor. Tıp öğrenimi görmek amacıyla Pensilvanya’ya gelmiş. Matt Herbsin, kolejin o dönem ülkesinin gönderdiği, yurt dışından gelen ve yahut daha önceden Amerika’ya yerleşen çok sayıda öğrenciye eğitim imkanı tanıdığını söylüyor.  Rûdaw’ın edindiği bilgilere göre; Dr. Sabat mezun olduktan sonra Şam’a döndü ve orada doktorluk mesliğini icra etti. Ancak, üniversite ile bir bağı kalmadı.

Rudaw’ın araştırmalarına göre,  Dr. Sabat Şam’a döndükten birkaç yıl sonra Kahire’ye geçti ve orada uzun yıllar tıp kariyerine  devam etti. Ve 1941 yılında vefat etti.

''Bir bilgimiz yok. Mezun olanların dosyasına baktığımızda kolejden çok sayıda öğrencinin eğitim aldığını görüyoruz. O dönem mezun olanların özel dosyaları bulunuyor. Ancak, İslamboli’nin dosyasına baktığımızda çok az bilgi olduğunu görmekteyiz.  Bu bilgiler arasında yer alan bir notta üniversitenin 1929 yılında İslamboli’nin yaşayıp yaşamadığını öğrenmek istediği yazıyor.  Bunun gibi birkaç not. Ancak 1929’dan itibaren İslamboli hakkında başka bir bilgi mevcut değil. Mezun olduktan kısa bir süre sonrası hakkında da fazla bir bilgi ve not bulunmuyor. ''

Dr. Sabat'ın okuduğu kolej şimdi Drexel Üniversitesi olarak yeniden adlandırıldı ve o zamanlar Pensilvanya Kadın Tıp Koleji olarak adlandırılan üniversitenin arşivi de isim değiştiren bu yere aktarıldı. 1850 yılında kurulan dünyadaki kadınlara tıp diploması veren ilk kolejdi. Dr. Sabat da o zamanlar tıp diploması alan kişilerden birisiydi.