Mele Mistefa Barzani 118’inci doğum yıl dönümünde anılıyor
Erbil (Rûdaw) - Kürt ulusal özgürlük mücadelesinin sembol isimlerinden Mele Mistefa Barzani, 118 yıl önce bugün Güney Kürdistan’ın Barzan köyünde dünyaya geldi. Barzani, hayatı ve mücadelesiyle, geçtiğimiz yüzyılda Kürt halkının özgürlük mücadelesinde önemli bir rol oynadı.
14 Mart 1903 yılında Güney Kürdistan’ın Barzan köyünde dünyaya gelen efsanevi Kürt lider Mistefa Barzani, başta Barzan olmak üzere Kürdistan Bölgesi’nde düzenlenen çeşitli etkinliklerle anılıyor.
Şeyh Muhammed Barzani’nin en küçük oğlu olan Mele Mistefa Barzani, Osmanlı İmparatorluğu döneminde daha 1 yaşındayken ailesiyle birlikte alıkonularak 9 ay Diyarbakır zindanlarında kaldı.
Ağabeyi Şeyh Abdulselam Barzani, 1914’te Musul’da Osmanlı yönetimi tarafından idam edildiğinde henüz 11 yaşında olan Mele Mistefa, Şeyh Mahmud Berzenci öncülüğünde 1919′da başlatılan isyana katıldığında henüz 16 yaşındaydı. Mele Mustafa Barzani bu başkaldırıda Peşmerge komutanı olarak yer aldı.
1931-32 yılları arasında İngilizlere karşı Şeyh Ahmed’in başlattığı direnişe Mergesor ve Şerwan Cephesi Komutanı sıfatıyla katıldı.
Irak hükümeti ile birlikte ağır bir saldırı başlatan İngilizler, yoğun hava bombardımanıyla direnişi kırdı. Barzani önce Basra, ardından da Süleymaniye’ye sürgüne gönderildi.
1943 yılında sürgün tutulduğu Süleymaniye’den kaçarak Barzan’a gitti ve kısa bir süre sonra Arap yönetimine karşı yeniden bir direniş başlattı.
1945′te direnişin kanlı bir şekilde bastırılması üzerine sağ kalan Peşmergeleriyle birlikte Rojhılat Kürdistanı’na geçerek, 13 Ocak 1946′da ilan edilen Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti’nin kuruluşunda yer aldı. Barzani Kürdistan Cumhuriyeti’nde tümgeneral rütbesiyle başkomutanlığa getirildi.
Mele Mustafa Barzani, 16 Ağustos 1946’da Kürdistan Demokrat Partisi Irak’ı (PDKI) kurdu.
Aralık 1946’da Sovyet ordusunun İran'dan çekilmesinin ardından İran güçlerinin saldırısı üzerine Kürdistan Cumhuriyeti dağıldı.
Kürdistan Cumhuriyeti’nin yıkılmasının ardından 500 Peşmergesiyle birlikte Haziran 1947′de Sovyetler Birliği’ne geçti.
Sovyetler Birliği’nde kaldığı dönemde Moskova Dil Enstitüsü’nde öğrenim gören Barzani, 1958′de Irak’ta Abdülkerim Kasım’ın krallık yönetimine karşı darbe yapması üzerine Güney Kürdistan’a döndü ve burada yasal olarak tanınan KDP’nin başına geçti.
Yeni hükümetin Kürt halkının haklarıyla ilgili oyalayıcı tavrının sürmesi üzerine Mele Mistefa Barzani, 11 Eylül 1961′de Kürdistan tarihine “Eylül Devrimi” olarak geçen yeni bir devrime öncülük etti. Musul ve Kerkük dahil birçok Kürt şehrini kurtarılmış Kürt bölgesi ilan etti.
1966′da Irak yetkilileriyle başlayan müzakereler sonucu, 1970 yılında Irak hükümeti ile Kürt halkı adına PDK Başkanı sıfatıyla Otonomi Anlaşması’nı imzaladı. Ancak Bağdat yönetimi anlaşmanın hiçbir maddesine uymadı. Bunun üzerine Mele Mustafa Barzani öncülüğündeki Kürtler 12 Mart 1974′te tekrar direnişe başladı.
1975′e kadar Kürt tarafının üstünlüğüyle süren direniş, 6 Mart 1975'te imzalanan Cezayir Anlaşması'yla, bazı tavizler karşılığında Irak ile anlaşmaya varan İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin Kürtlerle yaptığı ittifak sözleşmesine ihanet etmesiyle tam tersine döndü ve Barzani’nin tüm girişimleri sonuçsuz kaldı.
Barzani bu yıllarda rahatsızlandığı için önce İran’a ardından da 1976′da tedavi amacıyla Amerika’ya gitti.
1 Mart 1979′da Washington’daki George Town Hastanesi’nde hayata gözlerini yumdu. Naaşı Doğu Kürdistan’ın Şino kentinde defnedildi.
1991 yılında Güney Kürdistan’da Büyük Ayaklanma’nın (Raperin) başarıya ulaşmasıyla birlikte naaşı Barzan’a getirildi.
Efsanevi Kürt lider Mele Mistefa Barzani, her yıl doğum yıl dönümünde değişik etkinliklerle anılıyor.