Ilısu Barajı'nın faaliyete geçmesi en çok Irak’ı etkileyecek

Erbil (Rûdaw) – Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ilısu Barajı'nın altı türbininden birinin 19 Mayıs’ta işletmeye başlayacağını açıkladı. Türkiye ekonomisine yılda 2,5 milyar lira katkı sağlayacağı öngörülen projenin Irak ve Kürdistan Bölgesi üzerinde ne gibi etkisi olacağı ise madalyonun öteki yüzü.

Recep Tayyip Erdoğan, haftalık kabine toplantısının ardından dün (11 Mayıs 2020) yaptığı açıklamada, Türkiye'nin en büyük sulama ve enerji projelerinden biri olan Ilısu Barajı'nda ilk türbinin hizmete başlatacağını şu sözlerle duyurdu:

“19 Mayıs'ta ülkemizin en büyük sulama ve enerji projelerinden biri olan Ilısu Barajı'nın altı türbininden birini işletmeye başlayacağız.”

1997 yılında dönemin iktidarı tarafından bölge için elektrik üretmek üzere onaylanan baraj, 199 köyden yaklaşık 80.000 kişiyi yerinden etti. Ayrıca 12 bin yıllık tarihi Hasankeyf ilçesi de sular altında kaldı.

Öte yandan komşu Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde Dicle nehrinden gelen su kaynakları üzerindeki etkisi yetkilileri endişelendiriyor.

Rûdaw’a konuşan Kürdistan Bölgesi Barajlar Genel Müdürü Ekrem Ahmet, Güneydoğu Anadolu Projesi’nin son ayağı olan Ilısu Barajı’nın faaliyette geçmesiyle ileride Irak’ta su sorununa yol açabileceğini söyledi.

GAP projesi başlı başına Türkiye’nin Irak’a su kartını kullanması açısından elini güçlendirdiğini ifade eden Ahmet, “Ilısu Barajı GAP projesinin son aşamasıdır. Barajın tamamıyla faaliyete geçmesi Kürdistan Bölgesi’nden ziyade Irak’ı etkileyecektir. Özellikle Musul Barajı üzerinde etkisi görülecektir. Şu da bir gerçek Türkiye su meselesini bir baskı kartı olarak kullanabilir” dedi.

Her ne kadar Türkiye su meselesine insani boyutuyla yaklaştığını ifade etse de Iraklı yetkililer bu konuda endişelerini sık sık dile getiriyor.

Göreve başladığı 2 Ekim 2018'den sonra Türkiye'ye ilk ziyaretini gerçekleştiren Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara'da yaptığı görüşmenin en önemli maddesi "su konusu" olmuştu.

Erdoğan, Iraklı mevkidaşı ile gerçekleştirdiği toplantıda, Türkiye'nin Irak'ın su kriziyle yakından ilgileneceğini ifade ederek, ülkede "su yokluğundan daha ziyade suyun yönetimiyle ilgili ciddi sorunların mevcut olduğuna" dikkati çekmişti.

Dünya Bankasının verilerine göre, gelirinin yüzde 90'ı petrole dayalı 39 milyon nüfuslu Irak'ta, su ihtiyacı çoğunlukla Dicle ve Fırat nehirlerinden karşılanıyor.

Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali

‘Güneydoğu Anadolu Projesi’ (GAP) kapsamında yapılan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali'nde (HES) 7 Mayıs’tan itibaren test olarak enerji üretimine başlandı.

Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdür Vekili Kaya Yıldız, maksimum işletme kotunun 125 metre, toplam depolama hacminin 10,625 milyar metreküp olduğu Ilısu Barajı'nda, baraj gölünün 119,5 metre yüksekliğe ve 9 milyar metreküp hacme ulaştığını bildirdi.

Her biri 200 megavat kurulu güçteki 6 türbinde ıslak testlerin devam ettiğini belirten Yıldız, "Mayıs ayı içinde en az 1 türbin üretime geçecek. Ülkemizin en önemli enerji projelerinden biri olan Ilısu Barajı ve HES Projesi sayesinde yenilenebilir öz kaynakların kullanımıyla ülke ekonomisine yılda 2,5 milyar lira katkı sağlanacak" ifadelerini kullanmıştı.

Ilısu Barajı 1.200 megavat elektrik üreterek enerji üretimi açısından Türkiye'nin dördüncü büyük barajı olacak.

Irak ve Kürdistan Bölgesi’ndeki barajların işlevi

Dicle ve Fırat nehirleri üzerinde çeşitli amaçlarla kullanılan barajlar var. Irak’ın en büyük barajı Dicle Nehri üzerinde 1986'da faaliyete geçirilen Musul Barajı mevcut. Söz konusu baraj ülkenin önemli su kaynağı olma özelliğini taşıyor.

Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde geçen Dicle Nehri üzerinde; Dokan, Derbendihan, Adhaim, Beduha, Dibis, Hemrin, Kut, Samara, Elvend ve Duhok Barajları bulunuyor.

Fırat Nehri üzerinde yer alan ve yine 1986'da inşa edilen Hadise Barajı da bu bölgedeki en büyük baraj olarak biliniyor. Nehir üzerindeki diğer barajlar da Hirdiye, Ramadi ve Felluce barajları.

Irak'ın su ihtiyacını karşılayan barajların hemen hemen hepsi Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin veya ondan önceki hükümetler tarafından inşa edildi. Irak'ta 2003 ABD işgalinden sonra inşasına karar verilen ancak henüz tamamlanmayan barajlar da mevcut.

İki nehir üzerinde inşa edilen barajların çoğunda yetersiz altyapı ve bakımsızlıktan dolayı elektrik üretimi çok kısıtlı ve bu barajlar sadece su tutma görevinde kullanılıyor. Bu nedenle Irak, İran gibi komşu ülkelerden elektrik ithal ediyor ya da farklı yöntemlerle elektrik ihtiyacını karşılamaya çalışıyor.