Dersim'de geleneksel Gağan kutlaması coşkuyla yapıldı

Dersim (Rûdaw) – Yüzyıllardır yeni yılı Gağan ile kutlayan Dersimliler, bu ay da Khal Gağan olarak bilinen bir ritüel ile yeni yılı karşıladı ve eski yılı uğurladı.

Dersim'de, Hicri takvime göre yeni yıla giriş olarak kabul edilen Gağan (Kal), her yıl Aralık ayının son haftası ile Ocak ayının ilk haftası arasında kutlanıyor.

Dersim'de halkın "Gağan" olarak isimlendirdiği ve eski yılın uğurlanarak yeni yılın karşılandığı etkinlik gerçekleştirildi.

Etkinlikte, Kırmancki (Zazaca) dua okuyan Veli Yıldız, yeni yılın geldiğini ve bu yılın herkese barış ve kardeşlik getirmesini, kötülüklerden uzak bir yıl olmasını diledi.

Alevi inancına göre, üç aylık ibadet takviminin başlangıcı olan Khal Gağan, Hızır ve Heftamal'a bağlanarak 21 Mart'ta tamamlanacak. Yeni yıl (Sere Sale) hazırlıkları ise 21 Aralık'ta başlıyor. Aleviler, Khal Gağan kutlamaları için hazırlanma sürecine giriyor ve evlerinin iç ve dış temizliğini yapıyorlar.

Gağan kutlaması, Dersim'in Pülümür İlçesi'ne bağlı Kocatepe (Askireg) Köyü'nde de gerçekleştirildi.

Gağan ayının en önemli ve en yaygın uygulaması, 'khalkek' ya da 'khalık u fatık' denilen oyunla ev ev gezilip lokmalar toplanarak yöresel yemeklerin yenmesidir.

Bu oyunun temelinde, geçmiş ile geleceği temsil eden üç figür bulunuyor.

'Khalık ve fatık' oyununu sergileyen Veli Yıldız, "Bu ay Gağan ayıdır ve eskidir, bu yılın yerine yeni yıl geliyor. Ev ev geziyoruz, insanlara dua ediyoruz, 'khalık u fatık' oyunu oynuyoruz. Evlerde dua ediyoruz, barış ve huzur gelmesi için. Evlerden topladığımızı bir araya gelerek pişirip yiyoruz. Küs olanları barıştırıyoruz" dedi.

Kocatepe (Askireg) köyünde eski geleneği canlandırmaktan büyük keyif aldığını ifade eden Hüseyin Çağlayan ise, "Askireg köyüne geldik, burada zarafet yemeği, helva yaptılar. Hayvanlara yem verdik, bereket gelmesi için dualar yaptık" diye konuştu.

Gağan Hakkında Kısa Bilgi:

Gağan, Dersim ve çevresindeki Alevi topluluklarında yeni yıl kutlaması olarak kabul edilen, eski yılın uğurlanıp yeni yılın karşılandığı bir gelenektir. Aralık ayının son haftası ile Ocak ayının ilk haftası arasında kutlanır ve Hicri takvime dayalı olarak, halk arasında çeşitli ritüel ve gelenekler içerir. Gağan ayı, aynı zamanda üç aylık ibadet dönemi olan Khal Gağan’ın başlangıcını oluşturur ve Hızır ile Heftamal figürlerine bağlanır. Geleneksel olarak ev ev gezilerek dua edilir, yemekler paylaşılır ve barış ve bereket için dualar yapılır.