Bugün 21 Şubat Dünya Ana Dili Günü

Erbil (Rûdaw) - Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 1999 yılında 21 Şubat tarihini Dünya Ana Dili Günü ilan etti. İlk kez 2000 yılında, dünya çapında kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla “Dünya Ana Dili Günü” kutlanmaya başlandı. Kürtler için ise bu günün anlamı çok büyük. Zira Kürtçe, hala birçok engelle karşı karşıya.

Etnik ve ulus düzeyinde toplulukların bütün ilişki ve etkinliklerinde kullandıkları ve anlaştıkları dil, o topluluğun ana dilidir.

Daha geniş bir tanımla, bir insanın hiçbir eğitime tabi tutulmaksızın ailesi, çevresi ve toplumu aracılığı ile öğrendiği dil, ana dili olarak tanımlanıyor. Uluslararası uzlaşıyı, kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek için her 21 Şubat’ta ana diline dikkat çekmek için dünya çapında çeşitli etkinlikler yapılıyor.

Her iki haftada bir dil yok oluyor

BM verilerine göre dünyada her iki haftada bir dil, içinde geliştiği entelektüel ve kültürel ortamla birlikte yok oluyor.

Dünya üzerinde konuşulan dillerin yüzde 40'ı yok olma tehlikesi altında. Bütün dünyada 7 binden fazla dil konuşuluyor, 5 binden fazla "yerli" kültür yaşıyor, 370 milyondan fazla "yerli" insan yaşıyor.

Türkiye’de yok olma tehlikesi altındaki diller

UNESCO Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası'na göre Türkiye'de 18 yok olmuş veya yok olma tehlikesi altında olan dil var.

Bunların üçü tamamen yok olmuş durumda: Ubik, Mlahso ve Kapadokya Yunancası. Hertevin ise yok olmak üzere. Hertevin ve Mlahso dilleri Süryani dilleri ailesinden, bir diğer Süryani dili olan Turoyo da UNESCO listesinde ciddi olarak tehlikede olarak görülüyor.

Bu dilleri Ladino ve Gagavuzca dilleri takip ediyor. Bunlar da UNESCO listesinde ciddi olarak tehlikede olan diller arasında. Romanca, Batı Ermenicesi, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Abazaca, Suret de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan dillerden.

UNESCO; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes dilleri ve Kürtçenin Zazaki lehçesi de "kırılgan" diller kategorisinde görüyor.

Kürtçe güvenlik ekseninde tartışılıyor

Türkiye'de ana dili tartışması ve eğitimde ana dili politikaları üzerine yapılan öneriler çoğunlukla Kürtçe üzerine yoğunlaşıp “güvenlik ekseninde” tartışılıyor. 

Devletin Kürtçe kanalı, resmi ajansında Kürtçe bölümü var. Yine ortaokuldan itibaren okullarda Kürtçe seçmeli ders imkanı sunuluyor. Ancak gerek siyasiler, gerek uzmanlar ve gerekse de bu konuda çalışma yürüten kurumlar Kürtçenin “güvenlik ekseninden çıkıp, anayasal bir hak çerçevesine alınmasını” doğru buluyor.